به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست ادبی کانون نویسندگان قم که با عنوان « محاسن و معایب ویراستاری » در موسسه «طلوع مهر» با حضور جمعی از ویراستاران و ادب دوستان برگزار شد ابوالفضل طریقه‌دار استاد ویراستاری گفت: دکتر احمدسمیعی گیلانی که یکی از ویراستاران بی‌بدیل کشور ما به شمار می‌رود معتقد بود ویراستاری یک عبادت است.
وی بیان کرد: با توجه به تجربه خودم در علم ویراستاری از نظر مزایا به دو بعد معنوی و مادی قابل تقسیم است.
وی در بیان اولین مزایای مادی ویراستاری تصریح کرد: با توجه به اینکه ویراستار اولین خواننده یک کتاب است که هنوز وارد بازارچاپ و نشر نشده است بنابراین مطالعه و ارتقای آگاهی ویراستار یکی از مزایای هنر و دانش ویراستاری است.
طریقه‌دار بیان کرد: وقتی ویراستار اثری را قرار است ویرایش کند باید در ابتدا تمام آن اثر را مطالعه کند. بر سبک و شیوه نگارش نویسنده مسلط شود. باید در فضای آن اثر قرار گیرد و سپس به کار ویرایش بپردازد. در این صورت ویراستار از اینکه یک محصول فرهنگی را با تلاش خود عرضه کرده است لذت می‌برد.
وی افزود: نویسنده‌پروری و کشف استعداد نویسنده از دیگر مزایای ویراستاری است؛ چرا که در حین مطالعه اثر متوجه می شود که صاحب اثر می‌تواند به عنوان نویسنده در جایی که به نیروی نویسنده نیاز دارد او را معرفی کند. همچنین وقتی یک نویسنده به موارد ویرایش شده اثر خود نگاه می‌کند و می‌آموزد و در کارهای دیگر خود رعایت می‌کند که تا این اشتباهات را تکرار نکند، بنابراین کار ویراستار به پرورش نویسنده‌ای جدید می‌انجامد. در واقع کار ویراستار برای مولف مانند کلاس آموزش است که به او مهارت چگونه نوشتن را می‌آموزد.
طریقه‌دار روحیه نقد و نکته سنجی را از دیگر محاسن ویراستاری عنوان کرد و افزود: ویراستار در حین انجام کار در انتخاب واژه در استدلال‌های نویسنده خیلی دقت می‌کند تا اگر درجایی استدلال ضعیف است آن را ویرایش کند تا به اثر خوبی تبدیل شود. بنابراین ویراستار در همه جا این نکته سنجی را با خود به همراه دارد؛ مثل دیواره‌نوشت‌ها و تابلوها چون روحیه نکته سنجی در او تقویت شده است.
این استاد مسلم ویراستاری بیان کرد: خلاقیت از محاسن دیگر ویراستار است؛ چرا که ویراستار در انتخاب عناوین، نام کتاب، چیدمان سر فصل‌ها و انتخاب واژگان کمک می‌کند اثری زیباتر و خواندنی‌تر شود.
وی انعطاف پذیری را از دیگر محاسن ویراستار دانست و تصریح کرد: به علت اینکه ویراستار با سبک‌های مختلف نویسندگان مواجه می‌شود به همین علت او تبدیل به انسانی منعطف می‌شود. بنابراین می‌تواند هرنوشته از هر نویسنده‌ای را به اثری دلپذیر تبدیل کند.
طریقه‌دار بیان کرد: ایجاد مناسبات فرهنگی از دیگر محاسن مادی ویراستاری است؛ چرا که به واسطه پذیرفتن کارهای متعدد از نویسندگان مختلف با افراد فرهنگی زیادی آشنا می‌شود و با شبکه‌ای از انسان فرهنگی آشنا می‌شود که می‌تواند برای وی ارتقای شغلی را در پی داشته باشد.
وی در خصوص محاسن معنوی ویراستاری گفت: رشد فضائل اخلاقی از محاسن معنوی ویراستاری است. استاد «احمد سمیعی» از زبان‌شناسان برجسته و اهل قلم بودند اما با این همه فقط ویراستاری می‌کردند؛ چون عین عبارت این استاد است که ویراستاری عبادت است. چون به نویسنده‌پروری علاقه‌مند بود و از کار خودش لذت می‌برد.
وی برخورداری از روحیه ایثارو از خود گذشتگی را از دیگر محاسن معنوی ویراستاری عنوان کرد و افزود: ویراستار بخیل نیست که چیزی را به دیگران آموزش بدهد.
طریقه‌دار رازپوشی و امانت‌داری را از دیگر محاسن ویراستاری دانست و تصریح کرد: گمنامی از دیگر محاسن این حرفه و هنر است؛ چرا که بعد از این همه وقتی که می‌گذارد و کاری را به نحوه احسن ویرایش می‌کند در نهایت نام او در کنار نمونه‌خوان خیلی کوچک نوشته می‌شود که اصلا دیده هم نمی‌شود با آنکه ویراستار سهم بزرگی در تولید محصول فرهنگی را بر عهده دارد، اما خداوند گمنام ها را دوست دارد.
وی در ادامه بیان کرد: در کشورهای دیگر ویراستار گمنام نیست. نمونه آن «ادیوت» است که بعد از ویرایش دیوان شعرش این کتاب را به ویراستار اثرش هدیه کرد و در پیشگفتار گفت، اگر او این دیوان شعر را ویرایش نکرده بود هرگز این کتاب به این زیبایی و شیوایی منتشر نمی‌شد، اما در کشور ما وایراستارها گمنام هستند؛ به طوری که حتی در پیشگفتار هم به نام و تلاش او اشاره نمی‌شود.
طریقه‌دار افزود: «آیت‌الله محفوظی» که من ویراستار کتاب «اخلاق اسلامی» وی بودم روزی در یکی از مجالس مهم که همه دوستانش بودند و من حضور داشتم گفتند کسی که آثار مرا قابل انتشار و خواندن کرد آقای طریقه‌دار است که ویرایش کتاب‌های مرا برعهده گرفت، ولی در طول مدت شغل ویراستاری من کمتر نویسنده و عالمی را دیدم که اینگونه به ویراستار آثارش توجه و اهمیت نشان دهد و او را به همگان معرفی کند.
وی در زمینه معایب ویراستاری گفت: در شغل ویراستاری گاهی مجبور هستید کاری را ویرایش کنید که اساسا با اعتقادات و فضای فکری شما همخوانی ندارد و با مطالب آن از نظر محتوا مخالف هستید اما براساس تعهدی که داده اید، مجبور می‌شوید آن کار را ویرایش کنید.
طریقه‌دار بیان کرد: یکی دیگر از معایب ویراستاری یافتن روحیه عیب‌جویی است به این شیوه که هر متنی را که می‌خوانی سعی کنید لزوما از آن متن یک اشکال و ایرادی بتراشید. همچنین از معایب قابل ذکر ویراستاری غرور و تکبر است به این شیوه که بر خود ببالی که از هنر دست من است که این کتاب منتشر شده است. این غرور ممکن است در ادامه کار به ویراستار آسیب بزند.
وی در تفاوت بازنویسی و ویرایش گفت: اگر چه این دو به ظاهر مرز مشترکی دارند اما در بازآفرینی یک متن بروز کردن آن متن مد نظر است هدف ویرایش نیست. بنابراین مبنای باز آفرینی و ویرایش کاملا از هم متفاوت هستند.
گفتنی است شناخت خطاهای دستوری، حشو، تکرار و گزافه‌گویی و اصلاح آنها، تغییر دادن کلمات با دلایل منطقی، خودداری از دخل و تصرف بی‌مورد در محتوای اثر، حفظ سبک مولف یا مترجم و احترام گذاشتن به افکار و آرای او، شناخت جنبه‌های مختلف زیبایی‌شناسی یک اثر و همچنین تسلط بر انواع نگارش متون از مهم‌ترین وظایف ویراستار است.
