به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از بوشهر، جمعی از اهالی ادب و هنر استان بوشهر به دعوت حوزه‌ی هنری در تاسوعای حسینی گردهم آمده و به بحث و تبادل نظر پرداختند.
در این مراسم که به بهانه‌ی رونمایی از آثار «محمدعلی نادری»، «علی شفیع» و «طاهر حق‌جو» برگزار شد، سید حسین صافی، مهدی فتوت و احمد کرمی‌نژاد به ایراد سخنرانی پرداختند.
سید حسین صافی، چهره‌ی ماندگار هنر استان بوشهر در این برنامه گفت: همواره در جنگ، طرفین درگیر، همه داشته‌های خویش را به میدان می‌آورند به‌ویژه عناصر و مقوله‌های فرهنگی خویش را؛ و هیچ عرصه‌ای به اندازه صحنه‌های جنگ، آکنده از نیاز و کشمکش نیست. لذا جنگ ها و مقاومت ها غنی‌ترین حیطه برای خلق داستان هستند.
وی افزود: داستان و فیلم‌نامه‌ی داستانی با نیاز و کشمکش بوجود می‌آید و تاریخ جنوب و به ویژه استان بوشهر آکنده از مقاومت در برابر متجاوزین است و از این منظر، منبعی بسیار غنی برای تولید آثار داستانی به شمار می‌رود.
صافی همچنین به حوزه مستند نیز اشاره کرد و از فعالین این عرصه خواست که در کنار تامل عمیق به روش‌های ارائه‌ی واقعیت، خلق مضمون را هم در دستور کار قرار دهند و خلاقیت‌شان را در این هر دو زمینه به کار گیرند.
بعد از این سخنرانی از دو اثر نقاشی محمدعلی نادری با عناوین «تاسوعای تاریخی بوشهر» و «رو در رو با شیطان» رونمایی شد و وی درباره‌ی آثارش توضیحات مختصری ارائه کرد. این آثار به واقعه تاریخی مهم و کمتر شنیده شده‌ای اختصاص یافته که در آن مردم بوشهر ژنرال بلندپایه انگلیسی، سِر فردریک مِیتلند را با وضع خفت‌باری از ساحل کوتی اخراج می‌کنند و سپس با حضور باقرخان و نیروهای تنگستانی، اسکله را سنگربندی از هجوم مجدد انگلیسی‌ها جلوگیری می‌کنند.
نادری به دغدغه‌های شخصی‌اش درباره‌ی هویت و تاریخ جنوب اشاره کرد و گفت: پیش از این آثاری را بنا بر همین دغدغه‌ی شخصی تولید کرده بودم اما این بار با همکاری گروه تحقیقی-رسانه‌ای نخل و برنو، تلاش کرده که دو اثریِ مستند و مسئله‌مند بیافریند و یک گام در این مسیر به جلو بردارد.
مهدی فتوت، نویسنده‌ی مهم‌ترین اثر مکتوب تاریخی درباره‌ی باقرخان و احمدخان تنگستانی، سخنرانی بعدی جلسه بود.
وی با مرور اقدامات استعماری بریتانیا و سایر قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها در ایران، به توصیف دلاوری‌ها و رشادت‌ها و جنگاوری‌های سرداران ایران در طول تاریخ پرداخت و توصیفات غربی‌ها از این شخصیت‌ها را مورد تحلیل قرار داد و اضافه کرد: علی‌رغم این ابهت و عظمتی که سرداران ایرانی در نگاه اروپایی‌ها داشته‌اند، این فقط باقرخان تنگستانی‌ست که «فرمانده‌ی ترسناک ایرانی» لقب گرفته.
وی افزود: گاهی برخی نبردها برای یک بُرهه از جنگ سرنوشت‌ساز است. گاهی برای بقای یک ارتش، گاهی برای سرنوشت یک پادشاه و گاهی برای بقای یک ملت و یک کشور... مقاومت جانانه‌ی باقرخان تنگستانی و نیروهایش در هر دو برهه در برابر تهاجم بریتانیایی‌ها، از این جنس آخرند و تاریخ ما مدیون این رشادت‌ها و دلاوری‌هاست.
در بخش بعد، از پرتره‌های شیخ حسن آل عصفور، باقرخان تنگستانی و شهید احمدخان تنگستانی، اثر هنرمند جوان اهل شهرستان جم رونمایی شد و ایشان در سخنان کوتاهی به انگیزه‌ها و چالش‌های کارش پرداخت.
سخنران بعدی، احمد کرمی‌نژاد، دانشجوی دکتری علوم اجتماعی و پژوهشگر و روایت‌گر تاریخ استان با استناد به آثار فارابی گفت: «قوه‌ی خیال» در تقسیم‌بندی قوای ادراکی انسان، بالاتر از حس و محسوسات، و پایین‌تر از عقل و قوه‌ی ادراک عقلی، یک قوه‌ای را مطرح می‌شود و از هر دو این‌ها در هدایت جامعه مهم‌تر است. این خیال به معنای تصور و وهم نیست. ریشه‌ی کلمه‌ی خیال، به معنای سوار، سوارکار و اسب‌سوار است. خیل، یعنی جمع اسب‌سواران و خیال به معنای سوارکار است. خیال، مرتبه‌ای از فهم است که انسان را به حرکت وا می‌دارد؛ مثل اسب‌سوار که در حرکت است. خیال، اقناع عقلی نیست بلکه محرک درونی و انگیزشی است و فارابی مهم‌ترین محرک این خیال را هنر می‌داند و معتقد است که هنر با خیال آدمی درگیر می‌شود، نه با قوه‌ی عقلی و ادراکی.
وی افزود: این کارِ قوه خیال است که انسان را به حرکت و جوشش وا دارد. فیلسوف و متفکر هر چقدر هم که بیاندیشند و بنویسند نمی‌توانند جامعه را به حرکت در آورند مگر زمانی که هنرمند ایده را تبدیل به اثر هنری اعم از قصه، شعر، موسیقی، فیلم، نقاشی یا مجسمه کند. به عنوان نمونه، تاریخ و هویت بوشهر، از جنبه‌ی منابع پژوهشی و اندیشه‌ای احتمالاً یکی از فربه‌ترین‌ها در سطح کشور است. اما اگر در خیابان‌های استان بوشهر از مردم این منطقه پرسیده شود که «شخصیت‌های تاریخی بوشهر را می‌شناسید؟» به جز رئیسعلی بعید است پاسخ مثبت دیگری بشنویم. دلیلش هم روشن است رئیسعلی به همت آقایان رکن‌زاده آدمیت، منوچهر آتشی و همایون شهنواز، وارد عرصه‌ی هنر شد و رئیسعلی را وارد حافظه تاریخی ما کرد. اما درباره سایر شخصیت‌های تاریخی مثل باقرخان و احمدخان تنگستانی اما، ما در ابتدای مسیر قرار داریم.
کرمی‌نژاد آثار رونمایی شده را یک کنش اجتماعی به قصد هویت‌سازی و هویت‌یابی دانست نه صرفاً یک خلق هنری و اضافه کرد: مشابه این آثار باید برای بسیاری دیگر از شخصیت‌های تاریخی تولید شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش به ذکر یک مثال پرداخت و گفت: تصور می‌کنم کمتر کسی مطلع است که به‌جز شهدای تنگستانیِ مدفون در قبرستان وادی‌السلامِ نجف، ما شهدایی داریم که در همین استان بوشهر با انگلیسی‌ها جنگیده و شهید شده‌اند و پیکرشان همین‌جا دفن شده. مثل شهید شیخ حسین جاهکوتاهی که در منطقه‌ی امامزاده دفن شده اما نه فقط عموم بوشهری‌ها، بلکه مردم همان محله هم از شخصیت و سرگذشتش اطلاعی ندارند. چرا؟ چون به رغم پژوهش‌های انجام شده درباره‌ی این شخصیت روایت زندگی و زمانه‌اش در قالب‌های هنری تدوین و ارائه نشده؛ و بنابراین شوری نیانگیخته و وارد حافظه‌ی تاریخی نشده و به بخشی از هویت جمعی تبدیل نشده است. این یک قاعده‌ی کلی‌ست که هر وقت دانش عمومی نشود، عُلقه هم عمومی نمی‌شود.
وی درباره «نقش هنرمند به عنوان یک کنشگر اجتماعی» هم اینطور گفت: هنرمند به عنوان یک کنشگر اجتماعی نقشی اساسی دارد. او باید واسط بین عقل و حس باشد؛ هنرمند واسط بین دانشمندان و عوام جامعه است. آن‌چه را که دانشش توسط فرهیختگان تولید شده، تبدیل به فهم عمومی و سپس گرایش جمعی می‌کند.
کرمی نژاد اضافه کرد: ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که عمیقاً نابرابر است؛ و این نابرابری در همه عرصه‌ها و زمینه‌ها ساری و جاری‌ست؛ حتی و به ویژه در حوزه تاریخ. سهم ما، از تاریخ داده نشده و توسط زورمندان و سرمایه‌داران سلب شده. تاریخِ عمومی‌شده جهان، هیچ نقشی برای جهانِ سوم قائل نیست. گویی که تاریخ جهان را غرب ساخته، و شرق نه شرق جغرافیایی هیچ نقشی در تاریخ نداشته.
کرمی‌نژاد به تاریخ از پایین هم اشاره کرد و گفت: تاریخ از پایین یا تاریخ مردم، تلاشی‌ست برای ثبت و انتقال تاریخ فرودستان و اثبات سهم‌شان در ظهور دنیای امروز. پرداختن به تاریخ، به این معنا و در این جهت، باعث می‌شود که فرودستان اعتماد به نفس و هویت خود را بازیابند، و بتوانند یک جریان مقاومتی را تشکیل دهند. کسی که، و ملتی که، اعتماد به نفسِ در گذشته ندارد، اعتماد به نفس آینده هم ندارد؛ و از این جهت است که تاریخ جنوب -جنوب جهان و کشورهای فرودست- اهمیت می‌یابد.
وی اضافه کرد: هنر از پایین هم به تبع همین تاریخ از پایین، موضوعیت پیدا می‌کند. هنری که توسط سیاه‌پوستان و رنگین‌پوستان در انگلستان و آمریکا شروع شده و تلاش‌هایی در جهت به تصویر کشیدن قهرمانان جنوب جهان انجام شده و می‌شود. تا این شخصیت‌های تاریخی را از حالت ابژگی و مفعول بودن خارج کنند و به عنوان سوژه‌هایی که واجد ارزشِ احترام‌اند، مطرح‌شان کنند.
این دانشجوی دکتری علوم اجتماعی دانشگاه تهران هنر را به دو دسته‌ی تسلی‌بخش و هنر آگاهی‌بخش تفکیک کرد و گفت: هنر تسلی‌بخش در خدمت همین مناسبات امروز قدرت و ثروت دنیا است؛ هنر بازاری؛ هنر تجاری؛ هنری که کارویژه‌اش این است که بشر را در همین جایی که هست نگه دارد و همین مناسباتِ ظالمانه‌ی موجود را بازتولید می‌کند. برعکس، موسیقی و هنر و ادبیاتی که دست به نقادی و اعتراض به وضع موجود می‌زند، و آینده‌ای را ترسیم می‌کند که متفاوت است با وضع امروز.
در ادامه‌ی برنامه از پرتره‌ی دیگری از باقرخان تنگستانی اثر هنرمند جوان دشتستانی علی شفیع رونمایی شد. او درباره‌ی اثر و روش کارش توضیحاتی را ارائه کرد و از چالش‌های مسیر پیشِ رو گفت.
پس از وی عبدالله شاهینی، رئیس حوزه‌ی هنری به سخنرانی پرداخت و ضمن تشکر از همه‌ی اساتید و هنرمندان حاضر، انگیزه‌ی برگزاری جلسه را این‌گونه توضیح داد: ما به همکاری هنرمندان و مسئله‌شناسان نیازمندیم. مأموریت ما پرداختن به معضلات و گره‌های کور و نقاط ضعف جامعه و تلاش برای حل‌شان است و معتقدیم این مسیر از تکیه بر عظمت‌ها و ظرفیت‌های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی ملت ایران و مردم جنوب، و توجه دقیق و دردمندانه به مصائب و چالش‌های عینی می‌گذرد.
وی افزود: مأموریت ما تسهیلِ هم‌نشینی و گردهمایی هنرمندانِ دغدغه‌مند و مسئله‌شناسان و کارشناسانِ دردمند است و این مهم نه فقط در حوزه‌ی تاریخ، بلکه در تمام حوزه‌ها قابل انجام است.
شاهینی با اشاره به آثار رونمایی شده، گفت: این آثار به ما نشان می‌دهد که می‌شود در حوزه‌ی تاریخ، و با تکنیک تصویر، آثاری مسئله‌مند و مستند تولید کرد. و بنده به استناد به همین آثار عرض می‌کنم که در سایر حوزه‌ها و با استفاده از سایر تکنیک‌ها هم می‌شود و می‌توانیم که دست به خلق آثار برگزیده بزنیم و ما دست یاری به سوی همه‌ی اهالی فرهنگ و اندیشه و هنر دراز می‌کنیم.
پایان‌بخش برنامه هم تقدیر از هنرمندان صاحب اثر و عکس دسته‌جمعی همه‌ی حضار، اساتید و هنرمندان بود.
این برنامه به مناسبت به مناسبت یک‌صد و نودمین سالروز اخراج ژنرال بلندپایه‌ی انگلیسی توسط مردم بوشهر در روز تاسوعای سال ۱۲۵۵ قمری در سالن حوزه هنری و به همت این نهاد با همکاری گروه رسانه‌ای تحقیقی نخل و برنو برگزار شد.
انتهای پیام/
