دکتر معصومه نصیری در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با بیان این که در دنیای امروز، بیش از پیش رسانه ها، اهمیت و تأثیرگذاری خود را در هدایت و جریان دهی به افکار عمومی نشان می دهند، ابراز داشت: قبل از هر چیز باید توجه داشت چنانچه رسانه خود را صرفاً به ابزار که انتقالدهندهی یک محتواست و نه بهعنوان یک بستر برای ترویج مفاهیم و معناها، محدود کند، در اینجا تنها به کارکرد ابزاری خود توجه کرده و از کارکرد معنایی، خواسته یا ناخواسته غافل بوده است.
وی افزود: ذکر این نکته از این حیث لازم است که امروزه مشاهده میکنیم افرادی که در حوزهی ترویج شبهات و بعضاً ایجاد اغتشاش فکری و استحالههای معنایی می کوشند به ویژه در ابعاد مذهبی و نیز کسانی که در راستای عرفانهای نوظهور و نوپدید و مسلکها و فرقهها کار میکنند، از ظرفیت رسانهای استفاده می نمایند از این رو می بایست مراقب باشیم که این فضا را بهطور کامل واگذار نکرده باشیم و برای نسل جوانی که دارای ذهن خالی است و بستر پاک و آمادهای برای دریافت معانی متعالی دارد، باید برنامهریزی لازم را داشته باشیم.
معاون باشگاه مدیریت رسانه و توسعهی سواد رسانهای یونسکو – ایران خاطرنشان کرد: بدون تردید چنانچه ما این اقدام را انجام ندهیم افراد و جریانات دیگری، این کار را انجام خواهند داد و لذا بنده معتقدم که اقدام در این زمینه در حوزهی رسانه، امری ضروری و بایسته محسوب می شود.
وی گفت: رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در یکی از سخنان خویش تأکید می کنند که ما در شرایط کنونی باید بهجای موضع فعال، موضع موفق داشته باشیم و تأکید ایشان بر این است که در حوزهی دین، در حوزهی مذهب و در حوزهی معانی متعالی موجود در این فرهنگ و در این بستهی معرفتی، ما باید حرکتهایمان موفق باشد و نباید لزوماً متعدد باشد.
وی افزود: البته ناظر بر فرمایش ایشان، اگر بر روی محتوای غنی فرهنگی سوار باشد حتماً تعدد و تکرار آن میتواند به جریانسازی، مواجهه و تلاقی با افکار عمومی اثر بگذارد و میتواند موج ایجاد کند، میتواند سؤال ایجاد کند و میتواند حوزههای تفکری را تقویت کند.
نصیری با بیان این که حرکت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و آن چیزی که در این بستر توسط ایشان رقم خورده تا ابد جریانساز، تاریخساز، نسلساز و معناساز است، بیان داشت: اگر ما نمیتوانیم از این پتانسیل عظیم تاریخی، نهضتی، شخصیتی و جریانی برای تولید محتوای اثرگذار بر افکار عمومی استفاده کنیم این مساله باید ریشه یابی و آسیب شناسی شود.
وی افزود: گاهی اوقات ما ضعف در خلاقیت، سناریوپردازی و ضعف در استفاده از ابزار برای ایجاد نقاط مبتنی بر فطرت تمام انسانها برای به حرکت درآوردن گسلهای فرهنگی داریم و این ضعف به ما مسلمانان و جامعهی مسلمانان باز می گردد.
نصیری گفت: از سوی دیگر ما برای امر به معروف و نهی از منکر نباید خود مرتکب منکر شویم. اگر بناست که من نهی از منکر کنم، عمل نهی از منکر من خودش نباید منکر باشد یا ایجاد منکر علیه اسلام کند. این نکتهی مهمی است که باید به آن توجه کنیم. در قالب ظرفیتهای دینی و در قالب توجه به سلوک بزرگان ما امر به معروف و نهی از منکر دارای ویژگیهایی است. فرد امر به معروف و نهی از منکر کننده دارای ویژگیهایی است؛ حتماً حسن خلق دارد؛ حتماً دارای ادبیات اقناعی است؛ حتماً راههای ایجاد تأثیر اجتماعی را باید بداند و میداند. بنابراین من نمیتوانم در قالب امر به معروف واژه را از معنا ساقط کنم. ما امروز با شرایطی مواجه هستیم که افراد با تابلوی عدالتخواهی مرتکب رفتارهایی میشوند که خودش ضد عدالت است یا با تابلوی حقوق بشر مرتکب رفتارهایی میشوند که ضد حقوق بشر است یا با تابلوی صیانت یا آزادیخواهی مرتکب رفتارهایی میشوند که ضد آزادی است.
مدرس و پژوهشگر سواد رسانه یادآور شد: نخستین اتفاق در عرصه امر به معروف و نهی از منکر این است که چه کسی، چگونه، چرا و در چه موقعیتی و بر روی چه فردی قرار است امر به معروف و نهی از منکر انجام دهد. قاعدتاً امر به معروف و نهی از منکر مانند یک واژه و مختصاتی مانند عدالتخواهی در دل خود باید ایجاد اتفاق مبارک در جامعه را رقم بزند؛ اما با ویژگیهایی. امام علی(ع) قطعاً نسبت به همهی ما نسبت به این مؤلفهها والاتر و دقیقتر میتوانستند رفتار کنند؛ اما موقعیت زمانی، موقعیت مکانی و اینکه چگونه بگوید، کجا سکوت کند و کجا مقتدرانه ورود کند را مورد توجه قرار میدهند. امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نیز به گونهای دیگر رفتار میکنند.
وی همچنین تأکید کرد: به نظر من، رسانه در این خصوص مقصر است؛ رسانهای که کار را رها کرده؛ رسانهای که در راستای امر به معروف و نهی از منکر هیچ اقدامی نکرده؛ رسانهای که میتوانیم ادعا کنیم که در راستای ترویج منکر اقدام کرده؛ این رسانه نمیتواند در بزنگاه بیاید و نقش آمر به معروف و ناهی از منکر را بازی کند، چرا که رسانه باید فرآیندمحور باشد تا جریانساز باشد و بتواند دقیق رفتار کند.
نصیری افزود: رسانهای که در یک نقطهای تاریخی میخواهد ورود پیدا کند و اثر بگذارد، نمیتواند این کار را بکند. رسانهای که در فرآیند و سناریو اقدام میکند، متوجه لحظه لحظهی واکنشها، رفتارهای و تولید محتواهای خود هست، این رسانه میتواند بگوید من در حوزهی عدالتخواهی این بودم؛ در حوزهی امر به معروف و نهی از منکر این بودم؛ من در حوزهی آزادیخواهی و آزادی بیان این بودم. اگر رسانه بخواهد در یک نقطهی تاریخی و یک ورود بدون سناریو و خروج بیمعنا کند قطعاً نمیتواند اثرگذار باشد.
وی با اشاره به این که قیام امام حسین(ع) رسانهای به بلندای تاریخ است، ابراز داشت این قیام در دل خود همهی مؤلفهها و ارزشها و عناصر خبری را دارد؛ دربرگیری دارد؛ میتواند جریانسازی کند؛ میتواند قابلیت تسری به افراد غیرمسلمان در تمام نقاط دنیا داشته باشد و یک جریان رسانهای عمیق، دقیق و جدی در دل خود دارد که مبتنی بر نیازهای فطری بشر است؛ مبتنی بر آن چیزی است که روح افراد یا روح متعالی به آن نیاز دارد. اگر ما توانایی آن را نداشتیم به این برمیگردد که ما در خوشبینانهترین حالت دغدغه، خلاقیت و توانمندی پرداختن به یک موضوع متعالی را نداشتیم.
معاون باشگاه مدیریت رسانه و توسعهی سواد رسانهای یونسکو – ایران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بههرحال ابعاد نهضت امام حسین(ع) در همهی وجوه خود؛ یعنی از ترک حج، از صحرای عرفات، از دعای عرفه، از حرکت به سمت سرزمین کربلا و از لحظه به لحظهی اتفاقاتی که در آن سرزمین افتاده، از تمام رخدادهایی که توسط ساکنین آن ماجرا، حضرت زینب(س)، حضرت عباس(ع)، حضرت علی اصغر(ع)، حر و حتی در سپاه مقابل امام حسین(ع) اینکه یک فرد میتواند متدین باشد، میتواند نماز شبخوان باشد، میتواند حافظ و قاری قرآن باشد؛ اما در محل تلاقی و تشخیص حق در طرفی رفتار بکند که آن رفتار کاملاً در تعارض با رویهی زندگی بهظاهر اسلامی او هست و نمیتواند حق را از باطل تشخیص دهد و میتواند حریص دنیا شود به گونهای که حق که در مقابل حق مسلم و حق مطلق بایستد و از شهادت و کشتهشدن او احساس شعف بکند، همهی این حوادث بههرحال بهنظر میرسد که همهی ابعاد و نقطه نقطهی حرکت حضرت اباعبدالله و حتی آن کسانی که مقابل ایشان ایستادهاند قابلیت پرداخت رسانهای دارند برای اینکه بتواند بر مخاطب تأثیر بگذارد؛ مخاطبی که امروزه متأثر از فضاهای متنوع و جذاب، تشخیص حق و حرکت صحیح برای او سخت شده است.
وی اضافه کرد: نهضت سیدالشهدا (ع) به ما از ابتدای امر آن چیزی که نشان میدهد و میتوان به آن ضریب بالا داد، این است که موضع صحیح و موضع حق با موضع الهی دارای معنا است. امروز ممکن است کسی که در معرض این گفتگو قرار میگیرد، احساس کند موضعی که بنده در آن قرار دارم، موضع حق است. ما نسبت موضع حق را با نسبت آن با مواضع الهی، نسبت آن با خشنودی الهی و نسبت آن با معارف الهی باید بسنجیم و باید در نسبتی که با ایجاد اثراتی که میتواند در افکار عمومی ایجاد کند و پالسی را ارسال کند که حق مطلق و رضایت پروردگار را دارد، سنجیده شود. برای ما این نسبتها باید ملاک باشد؛ نه اینکه من شخص هستم؛ من جریان هستم؛ من گروه هستم، دارای اهمیت باشد. امام حسین (ع) دقیقاً این موضوع را تشخیص پیوند حرکت با معارف الهی، رضایت و خشنودی پروردگار و ایجاد جریان سالم اجتماعی و تلاش برای آن و ایستادگی در برابر آن چیزی که انحراف و تحریف است؛ ایستادن در برابر آن چیزی که در برابر کجرویهای جامعه خنثی و ساکت است.