به گزارش خبرگزاری حوزه، متن یادداشت خانم ریحانه حقانی، استاد حوزه و دانشگاه به بهانه لایحه عفاف و حجاب به این شرح است:

به بهانه لایحه عفاف و حجاب، هم چنین نزدیک شدن به سالگرد فوت مهسا امینی و موجی که در فضای مجازی ایجاد شده و بالتبع آثاری هم در فضای حقیقی دارد، دوباره سوالاتی که به شدت ذهنم را درگیر کرده، مرور می‌کنم:

آیا مسئله حجاب، حیا و عفت به واسطه جمهوری اسلامی ایران پدید آمده و به یک قانون مبدل گشت یا این که در شرع وجود داشته ولی حکومتی نبوده که این امر را تبدیل به قانون کند!؟

بین قانون و شرع چه ترابطی وجود دارد و آیا پایبندی یا عدم پایبندی به یکی از این دو، رابطه" الاکنگی" است؟

چرا بحث حجاب، مقبولیت همگانی بین همه بانوان ندارد و بخشی از جامعه زنانه، تبعیت از آن نداشته و آن را اجباری برای خود می دانند؟ چرا در جامعه جهانی، به هر میزانی که بانوان آزادتر هستند و به تعبیر دیگر هر چقدر درصد ولنگاری بالاتر، درصد جرم و جنایت افزون تر است؟ چرا وقتی به آمار موفقیت های بانوان در عرصه های علمی، ورزشی، اجتماعی و... جامعه داخلی، نظر می اندازی، شاهد رشد فزاینده حضور اجتماعی بانوان پس از انقلاب هستیم و این مهم در حالی اتفاق افتاده که اکثریت چنین بانوانی، به امر حجاب تمکین دارند؟

از سوی دیگر از افاضات برخی افراد و سردادن شعار «لا اکراه فی الدین» در مسئله حجاب، حیران می شوم. به راستی اینان نمی دانند معنای باطنی سخنشان چیست؟ به بهانه آیه شریفه می خواهند بگویند که حجاب لازم نیست و هر کس می تواند آن گونه که می پسندد در جامعه حضور داشته باشد، یعنی حجاب فردی است و اجتماعی نمی باشد در حالی که لازمه چنین سخنی، اباحه گری در دین است و در ثانی مخالف اوامر و نواهی موجود در نص صریح قرآن است.

به این آمارها، دقت کنید:

طی فقط بیست سال، نسبت پزشکان متخصص زن در حوزۀ زنان و زایمان، از ۱۶ درصد به ۹۸ درصد افزایش پیدا کرده است. در شاخصه‌ی امید به زندگی زنان، ‌به گزارش WHO (سازمان بهداشت جهانی)، ایران پایین‌تر از تمام کشورهای منطقه به جز افغانستان بوده، پایین‌تر از تمام کشورهای آمریکای جنوبی بوده، پایین‌تر از تمام کشورهایی که از شوروی جدا شدند، بوده، درحالی که الان بالاتر از بسیاری از کشورهای جهان است و رشد شاخص امید به زندگی، از ۵۷ سال به بیش از ۷۷ سال رسیده است. تعداد مربیان ورزشیِ خانم نیز رشدی نجومی داشته و از ۹ مربی به ۳۵ هزار مربی افزایش یافته، یا این که به گزارش WEF یعنی انجمن جهانی اقتصاد، در ایران برابری حق تحصیل دختر و پسر و عدالت آموزشی در دنیا، رتبه‌ی یک را داراست. یا درگزارش سازمان ملل، قبل از انقلاب، ایران جزو بی‌سوادترین کشورها در حوزه‌ی بانوان بود اما الان در شمار باسوادترین کشورها در حوزه‌ی بانوان به شمار می رود. میزان بی‌سوادی زنان ایران، از ۵۰ تا ۶۰ درصد در سال ۱۳۵۴ به کمتر از ۱۰ درصد در سال ۱۳۸۹ کاهش یافته‌است و آمارهای متعدد و متنوعی که در عرصه های مختلف از زبان غیر ایرانیان بیان شده و گویای این است که گره به عمد بسته شده و نقطه سیاه نمایی شده، چیز دیگری است.

از سویی وقتی که به قانون برخاسته از شریعت و آموزه های دینی نگاه می کنی، قانون و شرع در یک سو هستند و وقتی به قانون برخاسته از تفکر اومانیستی نگاه می کنی، قانون و دیانت، دولبه متقابل هستند. وقتی به قانون پایه گذاری شده در جمهوری اسلامی پیرامون حجاب نظر می اندازی، توجه به آثار مثبت حجاب برای یک بانوی مترقی و مصون از کژی های قرن اخیر، کاملاً برجسته است. آثاری چون: حفظ امنیت و آرامش روانی، حفظ ارزش و احترام زن، بقای کانون پرنشاط خانواده، افزایش اعتماد به نفس و باور به توانایی‌های درونی خود، ارتباطات اجتماعی سالم، شناخته شدن به پاکدامنی و حیا، دورماندن از نگاه‌های هوس‌آلود. از نگاه دیگر و فارغ از شرعی بودن یا حاکمیتی بودن حجاب، این مسئله دارای لایه های متعددی است که کنشگران متفاوتی را به خود جلب کرده است و هرکس بنابر تخصص خود، تحلیلی را ارائه می کند؛ از منظر اجتماعی، بی حجابی یک ناهنجاری است که مخالف فطرت انسانی است و ذات پاک انسانی، موافق پاکی و طیب بودن است و ضمیر ناخودآگاه انسانی، کشش به پوشیدگی دارد.

از منظر فقهی، مجازات در حقوق اسلامی ۴ عنوان دارد. دیات و قصاص و حدود و تعزیر. حدود در شرع آمده است. دیات و قصاص هم روشن است و برای جرائم عمدی و غیرعمدی و جبران است. اما تعزیر کاملاً بر اساس شرایط زمان و مکان است که حاکم وضع می کند. کشف حجاب نیز تعزیری است مثل بسیاری از مجازات های دیگر، پس قانون گذاری برای حدود حجاب، جزء اختیارات حاکم است و نیازی به انطباق با دوره زعامت اهل بیت(ع) ندارد.

حجاب می تواند در دوره ای به جهت اجتماعی سخت گیرانه نباشد و در دوره دیگر الزام آور باشد. همین امروز نیز این تفاوت وجود دارد. مثلا زنان روستایی در شالیزار ممکن است آستین لباس خود را تا آرنج هم بالا بزنند اما هیچ گشت ارشادی به آنها تذکر ندهد اما همین حجاب در شهر مورد توجه قانون باشد. هردو خلاف شرع است اما یکی به جهت اجتماعی و عرفی می تواند مساله قانون نباشد و مجری قانون از کنار آن عبور کند. بر اساس یافته های فقه فردی عفاف جنسی، پوشیده نبودن زن و مرد، نگاه مرد به زن و بالعکس، لمس بدن، مصاحبت، ارتباط عاطفی، ارتباط جنسی و دیگر مصادیق آن دارای حدود و احکامی می باشد. هم چنین بر پایه مباحث فقه اجتماعی عفاف جنسی، رعایت حدود بر همگان الزام آور است افزون بر آن که نهادهای متولی موظف هستند تا تعلیم و تربیت، حمایت و نظارت در قبال عفاف جنسی را داشته باشند.

از منظر روانشناسی، حجاب باعث امنیت و حفظ گوهر وجودی یک بانوست البته اگر ذائقه او را با تهاجم فرهنگی و برنامه های تخریبی، تغییر نداده باشند، اما آنچه که در دوران بین نظرها و واگویه های افراد بیشتر به چشم می آید و نشان می‌دهد که کمتر به آن پرداخته شده است، اضلاع شکل گرفته‌ای است که ماهیت آن را غفلت پوشانده است. پروفسور پیتر آوری، از بزرگترین ایران شناسان، در کتاب تاریخ معاصر ایران خود می گوید: غرب اگر امروز به دنبال بی حجابی زن است چون میداند زنِ باحجاب، قدرت سیاسی وفرهنگی زیادی در مقابله با استعمار وتمدن غربی دارد. اضلاع مربعی (پوشش، حیا، عفت و غیرت) که محوریت آن سبک زندگی اسلامی است. با این نگاه، پروژه های ضد حجاب بهتر درک می‌شود. دشمن در پی فتنه‌گری است که زن مسلمان را از سبک زندگی خود به سبک زندگی غربی متمایل کند و آن گونه که می‌خواهد او را به میدان آورد و زمانی که با غفلت همراه گشت، دیگر از بین بردن یک خانواده، یک اجتماع و بالاتر از آن یک حکومت، کار ساده ای است، چرا که دیگر نیازی به راه انداختن جنگ میدانی نیست، جنگ ترکیبی موثرتر و مفید تر عمل می‌کند. یک محاصره همه جانبه که از درون و برون اهداف خود را مورد آماج قرار داده و بدون کمترین هزینه، به دست افراد مدعی، شیرازه ها از هم می پاشد و دشمن به مطلوب خود می رسد.

طراحی دشمن بر پایه غفلت برخی از مسئولین، عدم تعمیق دینداری در برخی جوانان، استفاده همه جانبه از برخی سلبریتی های تاثیرگزار و با هجمه قرار دادن ثقل مرکزی، سلول بنیادین و شریان حیات اجتماعی یعنی خانواده انجام شده است. هدف دشمن و فتنه گری به بازی گرفتن متشرعین، شل حجاب ها و قانون گذاران است. دیگر بحث تقابل بین شرع و حکومت نیست. بحث این نیست که آیا حجاب، قانونی است یا شرعی؟ چرا که اصلاً بین این دو تقابلی نیست. شرع در کنار عقل و برای ذات خلق شده از سوی خدا، قانونگذاری خود را انجام داده است و ضدیتی بین آن دو وجود ندارد.

قانونگذار در چارچوب ارزش گذاری، به اصول مهم اصل تقدم ارزش های معنوی بر ارزش های مادی، اصل تقدم خانواده محوری بر فرد محوری، اصل تقدم منافع جمعی بر منافع فردی، اصل تقدم مصالح انسانی و امنیت اجتماعی و ... توجه کرده است. در این وادی، غفلت از خدا و قیامت، غفلت از جوانی، استعدادها، ارزش‌ها و کرامت‌های انسانی، غفلت از جامعه، دوستان و محرومان، و غفلت از توطئه‌ ها و ترفندهای دشمنان مطرح است.

دشمن در حال پایه ریزی و نهادینه سازی تفکری است که زن را برای کامیابی، هوسبازی و حضور بانوان همراه باتصویر نیمه عریان در جامعه را می خواهد؛ اندیشه ای که بانوان را به چالش های هویتی رسانده و آن چنان که در سبک زندگی غربی و در فرهنگ مدرنیته پی ریزی شده، قصد داردماهیت انسان به یک انسان اکونومیک تبدیل شود به این معنا که هویت او به نیاز و ارضاء مادی وابسته باشد و عقلانیت و عواطف او به گونه ای بکار گرفته شود که قدرت خرید افزایش پیدا کند و حاکمیت نیازهای مادی بر نیازهای تکامل الهی، یک ارزش تلقی گردد. ساختارهایی که بر مبنای تساوی منزلت اجتماعی زن و مرد طراحی شده و موجب شود اشتغال و کسب مناصب اجتماعی و حضور مادی در جامعه، رکنی برای هویت زنان تبدیل گردد. این در حالی است که از منظر مدل و الگوی انسان متعالی، هویت زن به صورت صحیح ارزش گذاری شده و در عین فعالیت اجتماعی موثر و مناسب، تمام نیازهای فردی و اجتماعی او بر اساس اصول ذکر شده و بر مبنای کرامت انسانی مورد توجه قرار گرفته است. تحقق زندگی عفیفانه و مقابله با جنگ شناختی که دشمن به راه انداخته است، نیازمند ارائه راهبرد، تبیین چشم انداز و حضور عالمانه در جنگ روایت هاست.

بدیهی است اگر شیوه و راهکار جهاد تبیین به کار گرفته شود، بخشی از توطئه های دشمن را خنثی خواهد کرد. در این مسئله باید به صورت صریح، محکم، شفاف، عالمانه، عامه فهم، محترمانه، نوآورانه، مفهوم‌پردازانه، گزاره پردازانه در فضای مناظره، مواجهه یا رویارویی مطالب را بیان کرد.