خبرگزاری حوزه | یکی از عناوینی که به اهل بیت علیهم‌السلام اطلاق می‌شود و در بعضی از زیارات نیز از ایشان با این عنوان یاد می‌شود "آل الله" است. ظاهر این عنوان ممکن است این سؤال را ایجاد کند که مگر خدا فرزند دارد که اهل بیت، آل او هستند؟! مگر خداوند «لم یلد و لم یولد» نیست؟ پس این عبارت به چه معناست؟

اجمالاً باید گفت که «آل» همیشه به معنای خاندان و نسب نیست که نتیجه‌اش نسبت دادن نسبی به خداوند باشد؛ بلکه در این‌جا اضافه شدن آل به الله از باب شرافت بخشی به آل است. از طرفی "آل الله" فقط به اهل بیت اطلاق نمی‌شود؛ بلکه عنوانی بوده است که بعد از تولد نبی اکرم صلی الله علیه و آله به قریش اطلاق می‌شده است؛ هرچند که وجوه شاخص قریش اهل البیت علیهم‌السلام هستند و بطور خاص به این ذوات مقدسه اطلاق می‌شود.

معنای کلمه آل

کلمه‌ آل در لغت به معنای اهل است. اهل هم به گونه‌ای تعلّق، اطلاق می‌شود؛ مثلاً وقتی گفته می‌شود اهل خانه یا اهل روستا، یعنی کسی که تعلق به خانه و روستا دارد. راغب در مفردات می‌گوید: آل‏، مقلوب لفظی أهل و تصغیرش اُهَیْل‏ است. فرق میان «آل» و «أهل» این‌ است که واژه آل مخصوص اَعلام و معروفین است و از این رو به ناشناخته‏ ها و زمان‌ها و مکان‌ها اضافه نمی‏شود.

مثلا می‏گویند: "آل فلان" و نمی‏گویند "آل رجل" و نمی‏گویند "آل الخیّاط"؛ بلکه واژه آل به شریف‌تر و با فضیلت‏‌ترها اضافه می‌‏شود؛ مانند: آل‏‌اللّه‏ و آل‌النّبی و آل‌السّلطان؛ امّا واژه أهل، اضافه شدنش کلّی و عمومی است؛ مانند أهل‌اللّه و أهل‌الخیاط؛ چنان که می‏‌گویند اهل آن زمان و اهل آن مکان. (مفردات راغب/ص۹۸)

با توجه به این تعریف مشخص می‌شود که اضافه شدن آل به الله جنبه شرافت بخشی به آل دارد و الزاماً به معنای نسب و خاندان نیست.

اطلاق آل الله به قریش

امام صادق علیه‌السلام فرمود: قریش را از این جهت را "آل اللّه" گفتند که ایشان در خانه خدا بودند... . (أمالی صدوق/ص۲۸۶)

بعد از ولادت رسول خدا صلی الله علیه و آله قبیله قریش در میان عرب بزرگ شد و به آل‏ الله نامیده شدند. (اثبات الوصیه/ص۱۱۴)

از این جهت به قریش آل‌اللَّه می‏‌گویند، زیرا آنها آبادکنندگان خانه او بودند و «آل» به معنی اهل است‏. (کمال الدین و تمام النعمة/ ج‏۱/ص۲۴۱)

بابک شکورزاده