به گزارش خبرگزاری حوزه، محمّد لسانی، کارشناس و فعّال رسانه‌ای در ۱۵۶ نشست از سلسله نشست‌های ماهانه فرهنگ مهدوی که به همّت مؤسّسه موعود عصر(عج) با عنوان «فناوری و نسل شناسی؛ نسل زد و آلفا» برگزار شد گفت: این نظریه که توسط ویلیام اشتراوس و نیل هاو ارائه شده است، نشان می‌دهد که نسل‌ها بر اساس شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که در آن رشد می‌کنند، شکل می‌گیرند.
وی که در دو دهه گذشته با تمرکز بر موضوع سواد رسانه ای خود را «مروّج سواد رسانه» در کشور از راه اندازی فرهنگسرای رسانه تا رویدادهای آموزشی و فرهنگی می‌داند با تعریف «نظریه نسلی»، به عنوان نظریه‌ای تاثیرگذار برای برنامه‌ریزی فناورانه برای نسل‌های مختلف، هر نسل را دارای ویژگی خاص خود خواند و بیان کرد: استراوس و هاو استدلال می‌کنند که نسل Z یک «نسل قهرمان» است که برای حل مشکلاتی که توسط نسل های قبلی ایجاد شده است فراخوانده می‌شود. این نظریه بیان می‌کند که افرادی که با اینترنت و فناوری‌های دیجیتال بزرگ شده‌اند، توانایی‌های شناختی و سبک‌های یادگیری متفاوتی نسبت به افرادی که نداشتند، دارند. پرنسکی استدلال می‌کند که بومیان دیجیتال در انجام چند وظیفه ای، پردازش موازی و تفکر انتقادی بهتر از نسل های قبلی هستند.»
هوش اینترنتی یا iGen
کارشناس حوزه رسانه نظریه iGen Twengeو متولّد شدن نسل‌های دهه نود هجری شمسی به بعد با این ژن را نظریه‌ای قوی خواند و در تعریف آن افزود: «این نظریه بیان می‌کند که نسل Z از نظر استفاده از فناوری، سلامت روانی و ارزش های اجتماعی آن از نسل های قبلی متمایز است. تونگ استدلال می‌کند که نسل Z احتمالاً از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کند، اضطراب و افسردگی را تجربه می‌کند و تنوع را تحمل می‌کند.»
لسانی عنوان کرد: نسل z از بدو تولّد دارای ژن D یعنی ژن فناوری هستند. IGen یا همان ژن اینترنت در نسل جدید کودکان است که به همین دلیل افسردگی در میان آنها بیشتر از نسل‌های گذشته است.
وی با اشاره به کلیپی درباره کمپ‌های ترک اعتیاد اینترنتی در کره جنوبی برای کودکان و نوجوانان خاطر نشان کرد: نیاز به سواد رسانه، فاصله گرفتن از فضای مجازی نیست؛ بلکه آموختن استفادة صحیح از آن است. در حالی که در تمام جهان برنامه‌های مشخّصی برای کنترل و برنامه‌ریزی برای نسل Z در برابر فناوری دارند، در ایران هیچ‌گونه راه حلّی برای اعتیاد این نسل به اینترنت وجود ندارد.
ویژگی‌های نسل Z
لسانی برخی از ویژگی‌های نسل z در ورژن آمریکایی را چنین عنوان کرد:
باهوش‌ترین نسل تا به امروز در زمینه فناوری؛
متصّل به نت و محیط و از این طریق متصّل به مردم جهان؛ این نسل از طریق رسانه در اقصی نقاط جهان دوستانی می‌یابند و از وقایع جهان مطلّع هستند؛ نسل zتحصیل کرده ترین نسل تاریخ است. آنها همچنین بیشتر از نسل های قبلی به دنبال تحصیلات عالی هستند. این امر منجر به تعدادی نظریه و رویکرد جدید در آموزش، مانند یادگیری شخصی و آموزش مبتنی بر شایستگی شده است. نسل Z در زمان تغییر و اختلال بزرگ وارد نیروی کار می‌شود. آنها متنوّع‌ترین نسل تاریخ هستند و افرادی هستند که وارد عرصه اقتصاد گیگ می‌شوند؛ یعنی کارهای مقطعی و از راه دور؛ این نسل هوشیاری اجتماعی بسیاری دارند و عمیقا نگران مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی هستند. این امر منجر به ایجاد تعدادی نظریِه و رویکردهای جدید برای سلامت روان، مانند ذهن‌آگاهی و روانشناسی مثبت شده است.بصری گرایی ویژگی بعدی آنان است. انتخاب آنها فیلم و سریال و در میان کتاب‌ها، کمیک و مانگاست.
زندگی زیر نظر جهان
کارشناس حوزه رسانه در خصوص بازی‌مداری نسل z به کتاب DSM اشاره کرد که در اعتیاد به بازی و Game را یکی از اعتیادها در جهان معرفی کرده است و گفت: در این کتاب آمده است که اعتیاد به بازی بین پسران ۱۲ تا ۲۰ سال بیش از دختران و در کشورهای آسیایی بیشتر از آفریقا و اروپاست. متوسط سن بازی در ایران حدود ۱۹ سال و در آمریکا میانگین سن بازی، ۴۱ سال است.
لسانی تاکید کرد:«بازی در سنین بالا آدرنالین خون را ترشّح می‌کند و برای ذهن سالمندان خوب است؛ امّا اعتیاد به بازی در هیچ سنّی مورد تایید نیست.»
این پژوهشگر «استریمر Streamer» بودن را یکی دیگر از ویژگی‌های نسل z دانست به این معنی که در این نسل همه چیز به صورت زنده (Live) و آنلاین است.
وی پس از بیان این ویژگی‌ها، به «آواگرایی» نسل z اشاره کرد و گفت: این افراد علاقه‌مند به آوا، صدا و موسیقی هستند و به همین دلیل در میان این نسل مطالعه کتاب‌های صوتی رایج است.
هر نسل خود را چه می‌نامد؟
سخنران در این نشست به مقالة اساتید دانشگاه تهران در خصوص رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: موضوع این مقاله این است که نسل ها چگونه خودشان را خطاب می‌کنند. این مقاله توسط آقای منتظرقائم و همکاران وی تهیه شده است. در این مقاله آمده است: «دهه‌های پنجاه نام خودشان را «سازش‌پذیر» گذاشته و رسانه غالب آنها مجلّات و روزنامه‌ها بود؛دهه شصتی خودشان را «خطرپذیر» معرفی می‌کنند و رسانه غالب آنها سینما و تلویزیون و ویژگی‌های غالب آنها چارچوب‌پذیری، متحیّر در برابر فناوری، تجربه‌کنندگان سانسور، علاقه‌مندان به اسطوره‌های واقعی و فرصت‌های کم برای بروز خود است.
وی گفت: دهه هفتادی‌ها، خود را «تحوّل‌پذیر» می‌دانند. رسانه غالب آنها اینترنت و ویژگی نسلی آنها عبارتند از: شهروندان اوّلیه نسل سایبری، انعطاف‌پذیرتر در برابر تغییر، ثروت‌طلب، نوآور و خلّاق. دهه هشتادی‌ها محدودیت ناپذیر هستند؛ رسانه غالب آنها، شبکه‌های اجتماعی و ویژگی‌های نسل آنها چنین است: شهروندان دیجیتال، نسل تجربه‌های زودهنگام، کمال‌طلب، شکاف شناختی با والدین، مصرف گرایی، تزتزل هویتی، برنامه‌ریزان شگفت انگیز و تقلیدکنندگان ایده‌ها.»
در رؤیای ایران رؤیایی!
لسانی با تاکید برای اینکه برای هر نسل می‌بایست براساس ویژگی‌های خودشان برنامه‌ریزی کرد، افزود: «در سال ۱۹۳۱م. مفهومی به نام «امریکن دریم (American Dream)» در آمریکا خلق شد و براساس این مفهوم، فیلم‌ها، سریال‌ها، کتاب‌ها و برنامه‌ریزی‌های دیگری برای تغییر فکر آمریکایی‌ها صورت پذیرفت. در نتیجة رواج این مفهوم، آمریکا سرزمین فرصت‌ها، رفاه و آینده معرفی شد؛ گذشته از اینکه چقدر این رؤیای آمریکایی محقّق شده یا خیر، این مفهوم‌پردازی سبب شده که نسل z در آمریکا به آیندة آمریکا امیدواری بیشتری داشته باشند. باید از خود بپرسیم آیا در سینمای ایران، رؤیایی برای آیندة ایران ترسیم و تصویر شده است و نسل جدید در ایران چه تفکّری دربارة آیندة خود دارند؟»
راه‌های برای درونی کردن ارزش‌ها
مدرّس حوزه رسانه با تاکید بر اینکه قطعا تفاوت‌هایی بین فرزندان و پدر و مادر آنها وجود دارد؛ ادامه داد: والدین و مربّیان می‌بایست به دنبال مشابهت‌های موجود باشند تا بدین طریق بتوانند با ارتباط با نسل جدید، بر روی آنها اثرگذار باشند.
لسانی اهمّیت خانواده در نهادینه کردن ارزش‌ها را بی‌مانند دانست و بیان داشت: «ارزش‌ها می‌بایست در لایه درونی خانواده به اجرا دربیاید تا در میان نسل بعد جاری شود. گفت‌وگو از ارزش‌ها و بیرون‌فکنی ارزش‌ها از خانواده‌ها، دور شدن نسل بعدی از ارزش‌ها را رقم خواهد زد. از راه‌های اجرای ارزش‌ها، خلق کردن و پیاده کردن آئین‌ها و تمرین کردن آنها در هر ماه و سال است. برای مثال می‌توانیم به دختران خانواده تزئین خانه در مراسم های مذهبی را بسپاریم. این امر هم ارزش‌ها را نشان آنها می‌دهد و هم به صورت درونی در خانواده تمرین و اجرا می‌شود. بدین ترتیب خانواده و قوانین با هم بزرگ می‌شوند و قد می‌کشند.»
وی با بیان ا ین که قهرمان‌ها از موضوعاتی است که نسل z را در یافتن ارزش‌ها یاری می‌رساند، تاکید کرد: اگر قهرمان‌سازی در خانواده انجام نشود، قهرمان‌های دیگر که شاید مطابق ارزش‌های ما نباشد، جایگزین آن خواهد شد.
این مدرس عرصه رسانه افزود:از دیگر موضوعات تاثیرگذار برای نهادینه شدن ارزش‌ها، ارج گذاشتن به سمبل ها و نشانه‌ها و به کار بستن اینهاست. مثل برچسب‌هایی که در کتاب‌ها استفاده می‌شود یا پرچم‌ها و... .
فناوری‌دوستی نسل z را قدر بدانیم!
لسانی برخلاف سخنان رایج اهالی رسانه در جامعه تاکید کرد: فناوری دوستی نسل جدید را می‌بایست قدر دانست؛ چرا که اسلام شیعی، اسلامی پویاست و در گذشته مدفون نیست؛ بلکه همواره با پذیرفتن زمانه، به کار گرفتن ابزار نوین در وجه درست آن و ارتقا دادن خویش، رو به جلو رفته است. ما می‌بایست مسیر کودکان را در استفاده از فناوری هموار کنیم. جلوی آنها را نگیریم و در عین حال فناوری را بدون قانون و حریم در اختیار آنها قرار ندهیم. والدین و مربی‌ها می‌بایست بدانند که در کنار قرار دادن ابزار باید نحوة استفادة صحیح از آن را نیز به نسل پس از خود بیاموزند.»
کارشناس رسانه با اشاره به «توافق‌نامه استفاده رسانه در خانواده» افزود: «این پیشنهادی است که یکی از سایت‌های بزرگ و بین‌المللی رسانه به خانواده‌ها و مربّی‌ها ارائه داده است؛ اینکه توافق‌نامه‌ای میان فرزندان و مربّیان آنها نوشته شود و برای استفاده از ابزار فناوری قوانینی با توافق طرفین وضع گردد. برای مثال مراقبت از فناوری و ابزار، ساعت گذاشتن برای استفاده از ابزار و... همه این قوانین می‌بایست ضمانت اجرایی داشته باشند؛ برای مثال در صورت اجرا نشدن این قوانین باید مجازاتی برای قانون شکنی وجود داشته باشد؛ برای فرزند و والدین هر دو یکسان برخورد شو.»
لسانی چهار مرحله استفاده از فناوری برای کودکان و نوجوانان را اینگونه برشمرد: ممنوعیت تا سه سالگی؛ استفاده از ابزار به صورت امانی؛استفاده مشترک از ابزار؛ استفاده مشروط (در اتاق خواب نباشد، دسترسی با نظارت، دسترسی محدود و...)
در پایان این نشست اسماعیل شفیعی سروستانی مدیر مسئول موسسه فرهنگی موعود عصر(عج) به رسم تقدیر از فعالان حوزه فرهنگ مهدوی از مرتضی مهدوی یگانه پژوهشگر، روزنامه نگار، و عضو هیئت تحریریه مجله موعود عصر که به مدت ۱۵ سال در حوزه فرهنگ مهدوی قلم زده تقدیر کرد.
