به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا مختاری، پژوهشگر دینی و رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه در نشست علمی که به مناسبت چهلمین روز ارتحال آیت الله سیدمحمدمهدی موسوی الخرسان از سوی دبیرخانه کنگره امناءالرسل در سالن همایش مجمع جهانی اهل بیت(ع) برگزار شد، در سخنانی اظهارکرد: مرحوم آیت‌الله خرسان از علمای تراز اول این دوره از تشیع است.
وی افزود: مرحوم آیت الله «سید محمد مهدی خرسان» از علمای تراز اول عصر در نجف اشرف و از خاندان عریق علمی آل خرسان بود. پدر ایشان مرحوم آیت الله سید حسن خرسان از علمای بزرگ نجف بودند و ۳ کتاب «مَن لایَحضُرُه الفقیه»، «تهذیب الاحکام» و «الاِستِبصار» از کتب اربعه شیعه برای اولین بار با چاپ حروفی و با تصحیح آیت الله سید حسن خرسان به چاپ رسید. همچنین برادر بزرگوار ایشان یعنی سید محمدرضا خرسان که چند سال پیش از دنیا رفت از بزرگان علمای نجف و از محققین و پژوهشگران برجسته با آثار فراوان بود. از جمله کارهای علمی ایشان، تصحیح ۹ جلد از بحار الانوار ۱۱۰ جلدی چاپ تهران در حدود ۵۰ سال پیش بود و این ۹ جلد با مقدمه و پاورقی ایشان چاپ شد.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: مرحوم آیت الله «سید محمدمهدی خرسان» آثار علمی فراوانی دارند از جمله موسوعه عبدالله ابن عباس که در بیست و یک جلد به تحلیل تاریخی صدر اسلام پرداخته است که به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی و حوزه علمیه قم شناخته شد. موسوعه ابن ادریس حلی نیز شامل تمام آثار ابن ادریس است که مرحوم خرسان آن را تصحیح کردند؛ همچنین آثار پراکندۀ نافع دیگری مثل «السجود علی تربۀ الحسینیّه» با موضوع سجده بر تربت سید الشهدا(ع) و کتاب «النهایة التحقیق فیما جری فی امر فدک للصّدیقه و الصّدیق بالنصّ و التوثیق» درباره فدک و فضائل حضرت علی و اهل بیت علیهم السلام می باشد که با روش علمی امروزی و پژوهشگرپسند نه عوامانه و سطحی، تألیف گردیده است؛ البته ایشان آثار دیگری نیز دارند که هنوز چاپ نشده است.
این پژوهشگر دینی، با ذکر این نکته که آثار مرحوم آیت‌الله خرسان در دفاع از اهل بیت(ع) برجسته و شاخص بود، گفت: آثار ایشان بر مبنای مصادر فریقین است و شامل منابع شیعه و سنی می‌باشد. روش محققانه و علمی که در آثار مرحوم خرسان به کار رفته، هر محقق منصفی را به پذیرش مطالب آن وامیدارد. آیت‌الله خرسان با بهره‌گیری از نثر بلیغ و روان در آثار خود به دفاع از اهل‌بیت(ع) می‌پرداختند و همچنان به رعایت وحدت و تقریب مسلمانان توجه ویژه داشتند.
حجت الاسلام‌والمسلمین مختاری با اشاره به صفات بارز اخلاقی آیت الله خرسان بیان داشت: ایشان با وجود تمکن مالی که داشتند، زندگی زاهدانه را برگزیده و در خانه‌ای سکونت داشتند که کمتر طلبه‌ای حاضر به زندگی در آن بود. ایشان هیچ اراده‌ای را برای معرفی خود و آثارش نداشت و کنگره تجلیل از آیت‌الله خرسان نقش مهمی در معرفی وی به جامعه علمی ایفا کرد.
رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه در پایان گفت: آیت‌الله خرسان تاکید داشتند «ما بیش از تقریب شیعه و سنی، به تقریب درون شیعی نیاز داریم و فِرق شیعه باید به هم نزدیک شوند» که حاکی از نگاه دقیق و عالمانه ایشان به مسائل جهان اسلام بود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تألیفات این عالم بصیر پرداخت و گفت: از جمله آثار بسیار سودمند ایشان که ضمن موسوعه چاپ نشده، کتاب محققانه و جالبی با عنوان «نافذة علی التاریخ فی ربع قرن، من الصحیح الصریح و الی الصریخ الذبیح» است که شامل تحلیل حوادث صدر اسلام و وقایع دوران خلافت حضرت علی(ع) از سال ۳۵ هجری تا قبل از واقعه عاشورا می‌باشد. این مجموعه در قالب ۶ جلد تدوین شده و برای وقایع دوران امام علی، امام حسن و امام حسین علیهم السلام هر کدام دو جلد اختصاص داده شده است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: آثار ایشان این مزیت را دارد که با نثر زیبا، روان و بلیغ نوشته شده است. نکته دوم توجه به مصادر فریقین یعنی شیعه و سنی است. در مقدمه کتاب «النهایۀ التحقیق فیما جری فی امر فدک للصّدیقه و الصّدیق بالنصّ و التوثیق» ذکر شده که من مطالبی را مطرح کردم که متفق بین فریقین است و در کتاب های شیعه و سنی آمده است. ایشان با استفاده از روش کاملا علمی و محققانه به ارائه مطالب پرداخته است که هر محقق منصفی را به پذیرش وامیدارد. مرحوم خرسان در حالی که متصلب برای دفاع از اهل بیت(ع) و حقانیت آنان است، در عین حال به دست دشمنان و تفرقه افکنان بهانه نداده و از تعابیر مؤدبانه، عمیق و علمی بهره برده است به طوری که آثار ایشان قابل عرضه به کل جهان اسلام است و در هیچ کشوری ممنوعیت ندارد.
وی بیان کرد: بیش از حدود ۵۰ سال پیش، مرحوم سید هبة الدین شهرستانی و مرحوم سید عبدالهادی شیرازی، تقریری بر موسوعه «عبدالله ابن عباس» آیت الله خرسان نوشتند اما این کتاب حدود ۱۰ سال پیش به چاپ رسید که نشان دهنده این مطلب است که ایشان بیش از ۵۰ سال در حال تکمیل کتاب خود بودند و به صرف نوشته شدن یک کتاب، عجله ای برای انتشار آن نداشتند.
حجت الاسلام والمسلمین مختاری اظهار کرد: از مزایای علمی آیت الله خرسان، جامعیت و اطلاع بر منابع شیعه و سنی، و اشراف بر حوادث فعلی جهان اسلام بود. ایشان در همین سن و سال ۹۵ سالگی، شبکه های ماهواره ای را نگاه و در فضای مجازی جستجو می کردند تا نظریات مخالفین شیعه و جریانات فعلی جهان اسلام را رصد کنند و با توجه به آن، کتاب و مقاله بنویسند.
وی بیان کرد: آیت الله خرسان از طرفداران انقلاب بودند، وقتی امام خمینی(ره) به نجف مشرف شدند، ایشان می گفتند" من منزل حاج آقا مصطفی را اجاره کردم و ایشان همسایه ما بود. زمانی که فرزند امام از دنیا رفتند، زودتر از همه خادمه ایشان به ما اطلاع داد". در تشییع جنازه فرزند امام خمینی(ره) در یک از مساجد نجف، عکسی از امام در کنار مرحوم خرسان به ثبت رسیده است که تنها عکس امام خمینی(ره) با آن مرحوم می باشد. آیت الله خرسان از علمای انقلابی و از طرفداران انقلاب بودند و خاطرات زیادی داشتند اما مایل به تظاهر نبودند و نمی خواستند که از پیروزی انقلاب اسلامی، وجاهت و جایگاهی کسب کنند.
رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه تصریح کرد: بسیار به جاست که آثار آیت الله خرسان به فارسی ترجمه شود چون ایشان در جامعه فارسی زبان شیعه، شناخته شده نیست و برگزاری کنگره امناءالرسّل، نقش مهمی در معرفی ایشان داشت. ایشان هیچ قدم و تلاشی برای معرفی نام خود برنداشت و در اهداء مطالب و مقالات علمی خود به دیگران، بسیار دست‌ودل‌باز بود. ما موفق شدیم بعضی از آثار ایشان را در شماره های کتاب شیعه چاپ کنیم و آثار دیگر آن مرحوم نیز به تدریج منتشر می شود.
۳۱۳/۱۷
