به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی فرهنگیان، مدیر مراکز و امور پژوهش معاونت پژوهش و دبیرهفته پژوهش حوزه‌های علمیه به مناسبت هفته پژوهش با حضور در اتاق خبر خبرگزاری حوزه با تشریح برخی از فعالیت‌های هفته پژوهش در حوزه علمیه اظهار کرد: قبل از ورود به هفته پژوهش و برنامه های ویژه آن باید بگویم معاونت پژوهش حوزه سه اداره کل دارد که یکی از آنها مدیریت مراکز و امور پژوهشی است که سطح ارتباط آن فرامدرسه ای بوده و تعاملات آن بیشتر با سازمان‌های بیرون از حوزه و سازمان‌های پژوهشی است.
وی با اشاره به عرصه‌های فعالیت این مدیریت گفت: بخشی از برنامه‌ها تحولی است و بخشی روال همیشگی کار بوده است. از جمله این عرصه‌ها می‌توان به عرصه کتابخانه‌ها، پژوهشگران حوزوی، مراکز پژوهشی و محصولات و دستاوردهای پژوهشی اشاره کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرهنگیان با اشاره به برنامه‌های هفته پژوهش افزود: هر ساله معاونت پژوهش به عنوان یک موقعیت ستادی برای ارتقا و اعتلا وضعیت پژوهش درحوزه‌های علمیه و توسعه مرزهای دانش، برنامه‌های قابل توجهی را در عرصه‌های درون مدرسه‌ای، واحدهای آموزشی و فرامدرسه‌ای با همکاری و هم افزایی سایر نهادهای علمی و دانشگاهی و پژوهشگاهی برگزار می‌کند.
دبیر هفته پژوهش حوزه های علمیه با بیان اینکه امسال هم طبق سنوات گذشته بیش از ۶۰ عنوان برنامه ستادی توسط معاونت پژوهش طراحی و درهفته پژوهش برگزار می‌شود، اظهارداشت: هرساله نامگذاری هفته پژوهش با پیش زمینه خاصی انجام می‌شود و امسال نیز با توجه به رویداد اجتماعی و سیاسی غزه و فلسطین ونسبت اهمیت تبلیغ و پژوهش و ایام فاطمیه این هفته نامگذاری شده است.
وی با اشاره به اینکه شعار هفته پژوهش «جهاد علمی و پشتیبانی تبلیغ» است، مطرح کرد: در هفته پژوهش، الزامات متعددی دنبال می‌شود که صدر آن توجه به مسئله روز و محور مقاومت است.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه ساختارها و شیوه‌های جدید باید در نهادها و قالب‌های پژوهشی مورد مطالعه قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: در هفته پژوهش به تجلیل از پژوهشگران، پژوهشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی مدنظر قرار گرفته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرهنگیان به معرفی روزهای هفته پژوهش پرداخت وگفت: روز اول هفته پژوهش با عنوان؛ «پژوهش پایگاه علمی و تبلیغی تهاجمی درعرصه بازآرایی تبلیغ دینی»، روز دوم با عنوان؛ «غزه، فلسطین کانون مرکزی اندیشه جهان اسلام»، روز سوم با عنوان؛ «عرصه بین‌الملل و حضورجهانی ما درتولید علم و نقش افرینی ما در تولید دانش دینی»، روز چهار با عنوان؛ «واحدهای آموزشی وحوزه‌های علمیه ومراکز آموزشی»، روز پنجم با عنوان؛ «پژوهشگران سرمایه اجتماعی و سیاسی و بدنه موثر وموتور محرک پژوهش»، روز ششم با عنوان؛ «وحدت حوزه و دانشگاه» و روز هفتم هم با عنوان «تاثیرگذاری سبک زندگی اسلامی با محوریت خانواده و سبک زندگی فاطمی» نامگذاری شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرهنگیان ادامه داد:محورهای کلان نیز در هفته پژوهش شامل رونمایی از آثار علمی و پژوهشی حوزه، برگزاری همایش ها و رویدادهای علمی، اجلاس مدیران مراکز و واحدهای پژوهشی، اجلاس سردبیران نشریات حوزه دین، نشریات علمی پژوهشی علمی ترویجی و علمی تخصصی و با بیان دیدگاه‌ها درعرصه نشریه‌های دینی وحوزه سیاستگذاری و ارتقا نشریات از جمله این ویژه برنامه های هفته پژوهش می باشد.
دبیرهفته پژوهش حوزه علمیه عنوان کرد: برگزاری ۱۰۰ نشست علمی قابل توجه برای مخاطبان علمی و بخشی هم جهت هم افزایی با حوزه هنر و رسانه مرکز مدیریت حوزه، اطلاع رسانی و اجرا خواهد شد، تجلیل و دیداربا پیشکسوتان پژوهشی و فعالان پژوهشی از دیگر برنامه های هفته پژوهش است.
وی ابراز کرد:در بخش مدیریت مراکزامور پژوهشگران یکی از کارهای مهم جهت ساماندهی پژوهشگران طراحی سامانه پژوهشی بوده که بیش از ۷۲ هزاراثر توسط ۱۲ هزارنفردراین سامانه بارگذاری شده و برای نخستین بار به صورت خودارزیابی، کارنامه علمی و رتبه بندی پژوهشگران در آن انجام می شود که قابلیت مشاهده نیزدارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرهنگیان با اشاره به حضور ۲۰۰ مرکزفعال و نیمه فعال پژوهشی در حوزه‌های علمیه عنوان کرد: در بخش مراکز پژوهشی استانی نیز ۲۶ پژوهش سرا در ۲۴ استان را احداث کرده ایم که امیدواریم بتوانیم بانک اطلاعات پژوهشی را نیز طراحی اجرایی کنیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه محصولات ما در چهارعرصه کتاب، مقاله، نشریه و پایان نامه طراحی شده که ۸۰ نشریه تخصصی در حوزه علوم انسانی و حوزوی و ۱۲ هزار پایان نامه در بخش‌های مختلف حوزوی درمسیر توسعه دانش ودین بوده است درواقع فلسفه تمام این چهار فصل این بوده تا بتوانیم تعامل علمی با نویسندگان و پژوهشگران نشریات اسلامی جهان به زبان فارسی داشته باشیم.
وجود ۵۰۰ کتابخانه در ۵۰۰ مدرسه علمیه کشور
حجت الاسلام والمسلمین فرهنگیان با اشاره به فعالیت‌های این عرصه‌ها ادامه داد: نزدیک به ۵۰۰ کتابخانه در مدارس علمی سراسر کشور وجود دارد که به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ کتابخانه‌های مرکزی و کتابخانه‌های مراکز حوزوی. تفاوت این دو کتابخانه این است که افراد خارج از حوزه نیز می‌توانند از کتابخانه‌های مرکزی استفاده کنند اما کتابخانه‌های حوزوی عموماً در اختیار طلاب و واحدهای آموزشی قرار دارد.
مدیر مراکز و امور پژوهش معاونت پژوهشی حوزه های علمیه توضیح داد: از جمله کارهایی که باید برای این کتابخانه‌های انجام داد می‌توان به تأمین محتوا برای آنها اشاره کرد که از سال‌های گذشته یکی از فعالیت‌های عمده معاونت پژوهشی تهیه کتاب برای کتابخانه‌های سراسر کشور بوده است. در دو سال گذشته جهشی در دریافت کتاب داشتیم.
وی در خصوص روش های تهیه کتاب گفت : یک روش اختصاص بودجه از طرف مرکز مدیریت است که با توجه به محدودیت‌ها بسیار کم بوده و شاید نتوان یک کتابخانه را هم تجهیز کرد. بخشی از فعالیت واحد کتابخانه‌ها بر این متمرکز است که بتوانند کتابهای اهدایی را تأمین کنند که این کار به چند صورت انجام می‌گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین فرهنگیان در ادامه گفت: یکی از این روش‌ها وقف است که به وسیله شخصیت‌های علمی یا پس از فوت آنها به وسیله خانواده آنها انجام می‌شود. بخش دیگر بخش کتابهای است که بر سازمان‌هایی مانند وزارت ارشاد تمرکز دارد. بخش دیگر نیز نسبت به سال‌های قابل تعداد قابل توجهی از این منابع تهیه کنیم و تاکنون توانستیم کتابخانه‌های نزدیک به ۲۵ استان را تجهیز کنیم و بخش عمده‌ای از نیازهای کتابخانه کشور را تهیه کنیم.
وی اظهار کرد: این روال همچنان ادامه دارد و در حال حاضر دو رویکرد در بحث تأمین محتوای کتابخانه‌ها در نظر داریم رویکرد اول این است که به سمت کتابهای جدید و مورد نیاز طلبه‌ها برویم و بتوانیم طلاب را به اندیشه‌های جدید مجهز کنیم. رویکرد دوم این است که علاوه بر این کتابهای جدید بتوانیم به صورت هدفمند نیازهای استان‌ها و کتابخانه‌ها را شناسایی کرده و معطوف به آنها کتاب‌ها را خریداری کنیم.
مدیر مراکز و امور پژوهش معاونت پژوهشی حوزه های علمیه با بیان اینکه وضعیت کتابخانه‌ها از نظر محتوا در موقعیت نسبتا پایداری قرار دارد در خصوص عرصه دوم در حوزه کتابخانه ها توضیح داد: عرصه دوم در حوزه کتابخانه‌ها بحث تجهیزات کتابخانه‌ای است؛ ما کاری در دو سال گذشته انجام دادیم که امسال به پایان رسیده آن هم این است که طرح وضعیت سنجی کتابخانه‌های کشور را رقم زدیم و توانستیم نیازمندی‌های سراسر کشور را احصا کنیم و به یک وضعیت سنجی از کتابخانه‌ها رسیدیم.
وی افزود: بنابراین امروز مشخص است از ۵۰۰ کتابخانه ما چند درصد برخوردار بوده و چند درصد غیربرخوردار هستند و کتابخانه‌های غیربرخوردار چه نیازمندی‌هایی دارند و مشخص است که در وضعیت قفسه، سیستم، میز و صندلی و... چه وضعیتی دارند.
حجت الاسلام والمسلمین فرهنگیان تصریح کرد: در تأمین بودجه برای تجهیزات کتابخانه دچار مشکلاتی هستیم که امیدواریم با استفاده از گروه‌های مردم نهاد بتوانیم این مشکلات را حل کنیم؛ امسال توانستیم کاری انجام دهیم و کتابخانه‌هایی که از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند را تجهیز کنیم و امیدواریم تا ۵ سال آینده بتوانیم وضعیت تجهیزات کتابخانه‌ای را تجهیز کنیم.
وی عنوان کرد: یکی دیگر از کارهایی که در حوزه کتابخانه‌ای انجام می‌دهیم تجهیز شدن آنها به صورت شبکه‌ای توسط یک نرم‌افزار مدیریت کتابخانه‌ای است که از سال‌ها پیش در حوزه استفاده می‌شده است و در حال حاضر نیز ۲۹۰ کتابخانه به این سیستم مجهز هستند و می‌توانند اطلاعات و کتابهای خود را خود را مبادله کنند.
حجت الاسلام فرهنگیان با بیان اینکه ۵۰ دوره آموزشی مهارت افزایی برای کتابداران برگزارشده است، افزود: یکی از گنجینه‌های کتابخانه های حوزوی وجود کتاب های خطی وقدیمی است که با ایجاد بستر مناسب به دنبال باز احیای این نسخ خطی و ارائه آن به صورت دیجیتالی هستیم.
برگزاری سالانه بیش از ۶۰۰نشست علمی
وی عرصه‌ی دیگر در بحث محصولات را نشست‌های علمی دانست و گفت: بخشی از تولید دانش در حوزه‌های علمیه مبتنی بر تولید شفاهی به موازات تولید مکتوب است و گفت و گوی شفاهی هم بخشی از قلمرو دانش است که در حوزه‌های علمیه تدوین و تبیین می‌شود. سالانه ۶۰۰ نشست علمی در حوزه‌های علمیه خصوصاً در حوزه علمیه قم و مراکز وابسته به آن برگزار می‌شود که به جهت حجم عددی در واقع حجم قابل توجهی از رد و بدل و تبادل دانش و اطلاعات یافته‌های دینی را نمایش می‌دهد.
مدیر مراکز و امور پژوهش معاونت پژوهشی حوزه های علمیه ادامه داد: یکی دیگر از کارهایی که از گذشته انجام می‌دادیم این بود که نمایه نشست‌های علمی را تولید می‌کردیم که بر مبنای آن تمام نشست‌های علمی گردآوری می‌شدند و پس از ارزیابی نشست‌هایی که دارای اعتبار علمی در گروه‌های دانشی تقسیم‌بندی و چاپ شده و و در اختیار پژوهشگران و مراکز و نهادهای پژوهشی قرار می‌گرفت.
وی بخش دیگر را بخش همایش‌ها معرفی کرد و گفت: برمبنای آن باید برای همایش‌های معتبر و علمی از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام مجوز گرفته می‌شد که به جهت تفاوت‌هایی که در وزارت علوم در نظام مقررات حوزه‌های علمیه و قواعد علمی یا اعتبار بخشی‌های علمی تفاوت‌هایی وجود داشت ما همیشه با مشکل مواجه بودیم به این معنا که مراکز حوزوی امکان ثبت همایش به صورت مستقل نداشتند یا به دشواری اینکار برای آنها فراهم می‌شد.
وی ادامه داد: از دو سال گذشته طی رایزنی با وزارت علوم و پایگاه استنادی آیین نامه‌ی مستقل حوزه‌های علمیه در شورای راهبری مصوب و ابلاغ شد و امروزه همایش‌های حوزوی و واحدهای آموزشی و پژوهشی به صورت مستقل می‌توانند اقدام کنند و صرفاً نیازمند گرفتن مجوز از معاونت پژوهشی هستند.
حجت الاسلام والمسلمین فرهنگیان با بیان اینکه عرصه چهارمی که مدیریت مراکز سیاست گذاری و مدیریت می‌کند عرصه مراکز پژوهشی است گفت: مراکز پژوهشی در واقع از دو منظر بسیار اهمیت دارند، یکی از نظر اینکه نهادهای فرا مدرسه‌ای یا فراآموزشی هستند که بعد از مرحله‌ی آموزش قراردارند و کارکرد آنها کاملاً پژوهشی است و دوم از این جهت که منابع انسانی این واحدها کاملاً کیفی و آموزش دیده در عرصه‌های دانشی مختلفی هستند.
گفت وگو از اکبر پوست چیان
نظر شما