به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نسخه ۴ نرم‌افزار جامع تفاسیر نور، عصر امروز یکشنبه ۱۳ اسفند و در آستانه ماه مبارک رمضان با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی، مسئول دفتر مقام معظم رهبری رونمایی شد.
در این مراسم که مسئول دفتر رهبر معظم انقلاب در قم، تولیت مسجد جمکران، استاندار، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جمعی از پژوهشگران حضور داشتند، حجت‌الاسلام راشدی‌نیا معاون پژوهش مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی طی سخنانی به معرفی اجمالی نرم‌افزار جامع تفاسیر پرداخت و گفت که این نرم‌افزار یکی از باسابقه‌ترین، جامع‌ترین و پرمخاطب‌ترین نرم‌افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است.
به گفته وی، نسخه نخست نرم‌افزار جامع تفاسیر نور در سال‌های آغازین فعالیت این مرکز با عنوان نورالانوار تولید شد. اولین نسخه ویندوزی این نرم‌افزار در سال ۱۳۷۶ با عنوان نورالانوار ۲ معرفی گردید. این نرم‌افزار از دو بخش کتابخانه و دانشنامه تشکیل شده بود که متناسب با حجم و کیفیت فناوری آن سال‌ها حجم قابل توجهی از اطلاعات را برای اولین بار به صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار می‌داد.
راشدی نیا افزود: در ادامه که فناوری توسعه پیدا کرد و حجم اطلاعات گسترده‌ای را می‌شد ذخیره و بازیابی کرد، نسخه بعدی این نرم‌افزار در سال ۱۳۸۶ با عنوان جامع التفاسیر ۲ تولید شد. این نسخه یک ارتقای چشمگیری داشت که در آن بیش از ۱۱۸۸ جلد کتاب برای اولین بار در کتابخانه‌ی نرم‌افزار جای گرفت و بیش از ۹۹ ترجمه و ۱۱۴ تفسیر و استخراج احادیث روایی از ۶ کتاب در ذیل آیات آمده بود.
معاون پژوهشی مرکز نور با اشاره به اینکه در سال ۱۳۹۲ نسخه ۲.۵ جامع تفاسیر منتشر شد، افزود: عمده تمرکز این نسخه بر روی کتابخانه نرم‌افزار بود که میزان آن به بیش از ۱۷۰۰ جلد کتاب رسید. در سال ۱۳۹۴ نسخه ۳ جامع تفاسیر تولید گردید که در این نسخه هم منابع کتابخانه افزایش قابل توجهی داشت و به ۲۱۹۲ جلد کتاب رسید.
راشدی‌نیا خاطرنشان کرد: نسخه ۳ جامع تفاسیر به خاطر حجم اطلاعات و فناوری به کار رفته در آن و پژوهش‌هایی که صورت گرفته بود، مورد توجه بخش قابل توجهی از پژوهشگران قرار گرفت و تا امروز هم مهم‌ترین ابزار پژوهشی قرآن‌پژوهان است.
وی با بیان اینکه نسخه ۳ این نرم‌افزار در مجامع بین‌المللی و داخلی ده‌ها تقدیرنامه و جایزه به خود اختصاص داد، افزود: عنوان خادم‌القرآنی در سال ۱۳۷۷ در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، جایزه سال ۱۳۸۷جشنواره خوارزمی، مدال طلای نمایشگاه ابداعات و اختراعات از کشور سوریه در سال ۲۰۰۲، جایزه اجلاس جامعه جهانی WSA تحت حمایت سازمان ملل در سال ۲۰۰۹ و رتبه نخست دستاوردهای رایانه‌ای ایران در سال ۱۳۸۹ بخشی از عناوین و جایزه‌های این نرم‌افزار طی سالیان گذشته بوده است.
راشدی‌نیا با اشاره به اینکه امروز به گام چهارم این نرم‌افزار رسیده‌ایم، گفت: استفاده از رابط کاربری جدید نور، افزایش حجم منابع کتابخانه، ترجمه‌ها، تفاسیر و احادیث، افزایش محتوای دانشنامه، قابلیت‌های جدید پژوهشی، بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های قابل دسترسی از جمله پردازش‌های هوشمند و هوش مصنوعی در طرازبندی ترجمه‌ها، استخراج مداخل و شناسایی آیات مرتبط از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های نسخه ۴ نرم‌افزار جامع‌التفاسیر نور می‌باشد.
وی کتابخانه‌ی این نسخه از نرم‌افزار را مشتمل بر ۹۰۳ عنوان در ۳۵۶۴ جلد کتاب دانست که در مقایسه با نسخه‌های قبلی افزایش دو برابری را نشان می‌دهد. همچنین جستجوهای هوشمند، یادداشت‌نگاری و فیش‌نگاری در کنار این کتابخانه موجود است.
راشدی‌نیا در مورد ترجمه‌ها و تفاسیر به کار رفته در این نرم‌افزار نیز گفت: در این کتابخانه ۱۳۷ ترجمه قرآن درج شده که شامل ۷۷ ترجمه به زبان فارسی و ۶۰ ترجمه به زبان‌های دیگر با امکانات ویژه‌ای نظیر ترجمه پیوسته، مقایسه ترجمه‌ها و هم‌طرازی ترجمه‌ها می‌باشد. همچنین در این نسخه ۴۰۴ تفسیر شامل بیش از دو هزار جلد کتاب تفسیری موجود است.
وی افزود: در بخش روایات نیز تمامی احادیث رواییِ ۱۱ کتاب تفسیر روایی شامل دو کتاب تفسیر روایی اهل سنت شامل تفسیر طبری و جامع البیان و ۹ کتاب تفسیر روایی شیعه شامل برهان، تفسیر منسوب به امام عسکری (ع)، تفسیر کنز الدقایق، تفسیر نورالثقلین، تفسیر قمی، صافی و عیاشی استخراج شده و در سه دسته‌ی اسباب نزول، فضایل و آثار سوره‌ها و روایات تفصیلی با امکان گروه‌بندی درج شده است.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی خاطرنشان کرد: سومین امکان این نرم‌افزار بخش آیات مرتبط و متناظر است که بر اساس مشابهت لفظی، مشابهت دانش مفسران و مشابهت موضوعی دسته‌بندی شده است و در انواع تفسیر بویژه تفسیر قرآن به قرآن بسیار کاربرد دارد.
وی با بیان اینکه در بخش واژگان یا مفردات نرم‌افزار جامع التفاسیر سعی شده تا همه کتب لغت بررسی شده و یک پژوهش جامعی نسبت به واژگان قرآن انجام بگیرد، افزود: یکی از ویژگی‌های بارز این نسخه بحث اعراب و ساختار واژگان و ارتباط واژگان با یکدیگر است که به صورت نموداری و متنی به بررسی نحوی آیات پرداخته است.
راشدی‌نیا به ارائه گزارشی یک ساله از ۲۸ فوریه ۲۰۲۳ تا ۲۷ فوریه ۲۰۲۴ بر اساس گوگل آنالیتیکس، از میزان مراجعات به پایگاه جامع قرآن که بخشی انز نرم‌افزار جامع‌التفاسیر در آن موجود است، پرداخت و گفت: بر اساس این گزارش روزانه حدودا ۲۵ هزار نفر از این سایت استفاده می‌کنند. سه میلیون و ۴۸۶ هزار کاربر طی یک سال به این سایت مراجعه کرده و بیش از ۱۶ میلیون صفحه بازدید شده است.
وی با اشاره به اینکه از این تعداد کاربر ۸۴۳ هزار کاربر خارجی بوده‌اند، افزود: این کاربران از کشورهی افغانستان ۱۴۳ هزار نفر، عربستان ۵۸ هزار نفر، هند ۴۹ هزار نفر، مصر ۴۶ هزار نفر، عراق ۴۰ هزار نفر، مراکش ۳۸ هزار نفر، ترکیه ۳۳ هزار نفر، پاکستان ۲۸ هزار نفر و الجزایر ۲۵ هزرا و اردن ۲۰ هزار نفر کاربر می‌باشد.
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور نیز در سخنانی به مرور اجمالی فعالیت این مرکز طی ۳۵ سال فعالیت آن اشاره کرد و گفت: این مرکز سال ۱۳۶۸ با حمایت و عنایت رهبر انقلاب تاسیس شد. طی این مدت این مرکز موفق شده مجموعه وسیعی از محتواهای اسلامی را به نسخه دیجیتال تبدیل کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی افزود: امروز کتابخانه نور حائز بیش از ۱۰۰ هزار جلد کتاب از منابع علوم اسلامی در تمامی رشته‌ها از منابع متقدم و متاخر به زبان‌ها و مذاهب مختلف می‌باشد که تقریبا تمام آنچه که یک محقق به آن نیاز دارد را شامل می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ادامه داد: بر روی بخش عمده‌ای از این محتواها کار پژوهشی از جمله طبقه‌بندی اطلاعات و برچسب‌گذاری تخصصی، ایجاد درخت‌واره در رشته‌های مختلف، ایجاد نظام‌های موضوعی بر روی کتاب‌های اصلی علوم اسلامی و استفاده از آخرین فناوری‌های روز برای تولید و پردازش و عرضه اطلاعات دیجیتال صورت پذیرفته است.
وی با اشاره به اینکه در این مرکز از ۱۵ سال بدین‌سو در هر دوره‌ای متناسب با آن دوره از هوش مصنوعی بهره‌برداری می‌شود، گفت: امروز حدود۱۰۰ عنوان نرم‌افزار اسلامی و بیش از ۲۰ پایگاه اینترنتی در ارائه محتواهای اسلامی فعال هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی خاطرنشان کرد: طی این سال‌ها تلاش زیادی شد تا استفاده از نرم‌افزارهای علوم اسلامی فرهنگ‌سازی شود، گفت: در سال‌های اخیر میزان پژوهش‌های علوم اسلامی و قرآنی در کشور افزایش زیادی پیدا کرده است.
وی در پایان گفت: توفیقی که این مجموعه امروز پیدا کرده و ما می‌توانیم معارف اهل‌بیت (ع) را به همه جای دنیا برسانیم مرهون تدبیر و دوراندیشی رهبر معظم انقلاب در ۳۵ سال قبل است که با تاسیس این پژوهشگاه فصل جدیدی از پژوهش‌های علوم انسانی را رقم زدند.
شایان ذکر است؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی، مسئول دفتر رهبر انقلاب اسلامی سخنران اصلی مراسم رونمایی از نسخه ۴ نرم‌افزار جامع‌التفاسیر نور بود.
در پایان این مراسم با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی عراقی، آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین اجاق‌نژاد تولیت مسجد جمکران و سیدمحمد آقامیری استاندار قم از نسخه ۴ نرم‌افزار جامع تفاسیر نور رونمایی شد.
۲۲:۳۹ - ۱۴۰۲/۱۲/۱۳