به گزارش خبرگزاری حوزه، در ایام دهه کرامت، سالروز ولادت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) و امام رضا (علیه السلام) قرار داریم و زندگینامه بانوی کرامت را تقدیم خواهیم کرد:
ولادت:
حضرت موسی بن جعفر علیه السلام چند دختر به نام فاطمه داشت. فاطمه معصومه علیها السلام بزرگترینشان بود. ایشان در اوّل ذیقعدهسال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه متولد شد.[۱] ظاهراً مادرش «نجمه» مادر امام رضاباشد.
زندگینامه و سفر به قم:
این بانوی معظم در سال ۲۰۱ هجری، به همراه چند تن از برادرانش و چند خدمه به قصد زیارت برادر خود، امام رضا علیه السلام از مدینه خارج شد در بین راه چون به ساوه رسید، بیمار شد. وقتی خبر ورود او به آل سعد از بزرگان قم رسید، همه تصمیم گرفتند خدمت بانو مشرف شوند و از محضرش تقاضا کنند به قم تشریف بیاورد. موسی بن خزرج، بزرگ ایشان، همان شب به ساوه رفت و با جلب موافقت آن بانو، ایشان را به قم آورد. [۲]
وفات و تدفین حضرت:
حضرت معصومه علیها السلام مدت کمی بعد از ورود به قم در اثر کسالت بدرود حیات گفت و موسی بن خزرج آن حضرت را در باغ اختصاصی خود به نام بابلان در کنار رودخانه دفن نمود و آن باغ را وقف قبرستان کرد که به مقبره بابلان معروف گردید. نقل شده، بعد از غسل و تکفین، او را کنار مقبره آوردند. در این وقت آل سعد با هم اختلاف کردند که چه کسی در قبر وارد شود و آن بانو را دفن کند. سرانجام، اتفاق کردند که خادم پیری از ایشان به نام قادر که مرد صالحی بود، این وظیفه را انجام دهد. در این بین دیدند دو سوار که چهرهشان پوشیده بود از جانب بیابان رسیده، از اسب پیاده شدند و بر آن بانو نماز گزاردند و وی را دفن کردند و بازگشتند و کسی آنها رانشناخت.[۳] از تاریخ زندگی این بانوی عزیز و مدت عمر او اطلاع دقیقی در دست نیست.
شأن و مقام حضرت:
حضرت معصومه علیها السلام در آیینه روایات
حضرت فاطمه معصومه نخبه دودمان نبوت و زبده خاندان امامت بود. در بلندی مقام و منزلت، جلالت، عفاف و کرامت در بین معاصران خود، یگانه بود و در میان امام زادگان، تنها کسی است که به پاداش زیارت تربتش، بهشت را واجب شمرده اند.
وجوب بهشت بر زیارت کننده حضرت:
سعد بن سعد گوید: از امام رضا علیه السّلام در باره منزلت حضرت معصومه، دختر امام کاظم علیه السّلام، پرسیدم. فرمود: هر که او را زیارت کند بهشت از آن اوست.[۴]
حرم ایشان حرم اهل البیت:
امام صادق علیه السلام قبل از تولد امام کاظم علیه السلام پدر حضرت معصومه سلام الله علیها در روایتی درباره فضیلت و مقام حضرت معصومه سلام الله علیها فرمودند:
عن أبی عبد اللّه علیه السّلام فی حدیث أنّه قال: إنّ للّه حرما و هو مکّة، و إنّ للرسول صلّی اللّه علیه و آله حرما و هو المدینة، و إنّ لأمیر المؤمنین علیه السّلام حرما و هو الکوفة، و إنّ لنا حرما و هو بلدة قم، و ستدفن فیها امرأة من أولادی تسمّی «فاطمة» فمن زارها وجبت له الجنّة.
قال الراوی: و کان هذا الکلام منه علیه السّلام قبل أن یولد الکاظم علیه السّلام.
حرم خدا مکه است و حرم رسول مدینه است و حرم امیرالمومنین کوفه است و برای ما حرمی است که در قم است و که محل دفن حضرت معصومه سلام الله علیها است.و هرکس او را زیارت کند بهشت براو واجب میشود.
شفاعت حضرت از شیعیان برای ورود به بهشت:
از امام صادق علیه السلام روایتی نقل شده است که درباره قم و حضرت معصومه سلام الله علیها می فرمایند:
ألا إنّ قم الکوفة الصغیرة، ألا إنّ للجنة ثمانیة أبواب، ثلاثة منها إلی قم، تقبض فیها امرأة من ولدی اسمها «فاطمة بنت موسی» و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنّة بأجمعهم[۵]
همانا قم کوفه کوچک است(از نظر اهمیت و فضیلت)، همانا برای بهشت هشت در است که سه در از آن به قم باز می شود، در آنجا زنی از فرزندان از دنیا می رود (ودفن می شود) که همه شیعیان من به شفاعت او وارد بهشت می شوند.
همچنین در زیارتنامه ایشان به مقام بالا و شفیعه بودن ایشان اشاره دارد، آنجا که میخوانیم: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندالله شأنا من الشأن ای فاطمه ما رادر بهشت شفاعت کن که همانا برای شما شأن و مقام والایی در آنجا وجود دارد. [۶]
و در جایی دیگر امام رضا علیه السلام میفرمایند: من زارها عارفا بحقّها فله الجنّة[۷]
علم حضرت:
حاج سید نصرالله مستنبط به نقل از «کشف اللئالی» اینگونه ذکر می کند: روزی گروهی از شیعیان وارد مدینه شدند تا سوال های خود را از امام موسی بن جعفر علیه السلام بپرسند. این کار روش معمول در تمام بلاد اسلامی بود که سالیانه یا در اوقات مشخص از سال گروهی را راهی می کردند تا سوال های دینی، وظایف شرعی و وجوهات را نزد امام ببرند. آن سال نیز چنین کاروانی از یکی از شهرها به مدینه آمده بود. کاروان پس از ورود به مدینه به سوی خانه امام راه افتادند به این امید که هم سوالات خود را بپرسند و هم دیدار حضرت نصیبشان شود. هر چه نزدیک تر می شدند، شوق دیدار افزون تر می شد؛ تا اینکه جلوی در خانه حضرت رسیدند...دختری هشت یا نه ساله سوال ها را از آنان گرفت و با دقت تمام پاسخ یکایک نامه ها را نوشت و نامه ها را دوباره به آنان بازگرداند. سوال ها این قدر پیچیده بود که ما نزد امام کاظم آوردیم. در لحظات اولیه برخورد با امام داستان خود را با شور و شادی تمام بازگو کردند و دست خط دخترک را هم نشان دادند. امام تا نامه را گشود، سیمایش از شادی شکفته شد. لبخند ملیحی بر لبانش نقش بست، صورتش را به سوی شیعیانش را برگرداند و با همان لبخند آسمانی سه بار فرمود: «فداها ابوها»پدرش به فدایش.[۸]
حضرت معصومه سلام الله علیها و روایات فاطمیات
یک روایاتی هست در منابع شیعه و اهل سنت به نام فاطمیات که چند فاطمه از هم دیگه این روایت را نقل کردند . حضرت معصومه سلام الله علیها از عمه ی خودشان دختر امام صادق علیه السلام به نام فاطمه و او از عمه خودش و او هم از عمه ی خودش تا وجود نازنین حضرت صدیقه طاهره فاطمه ی زهرا سلام الله علیها که همه ی سند روایت فاطمه هست از این جهت فاطمیات گفته میشه؛ فاطمه از فاطمه از فاطمه ...که روایاتی رو با این عنوان نقل کردند لذا نام حضرت معصومه سلام الله علیها در بین راویان حدیث آمده است که این نکته ی خیلی مهمی است که در بین راویان حدیث نام حضرت ذکر شده است و روایات متعددی از ایشون با عنوان فاطمیات ذکر شده . البته روایات دیگر خارج از این سند، سند فاطمیات هم موجود هست از حضرت .
روایات فاطمیات و حدیث غدیر
یکی ازآن روایاتی که در باب دفاع از ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام هست نقل حدیث غدیر است . خب حدیث غدیر در ذی الحجة ی آخرین سال عمرنبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله در منطقه ی غدیر خم بیان میشود، ولایت و امامت امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه بر همگان بیان و روشن میشود و بیعت میکنند افراد از مناطق مختلف که به حج آمده بودند در مسیربازگشت که بیش از صد و ده صحابه نقل کننده ی واقعه ی حدیث غدیر خم هستند که علامه امینی اعلی الله مقامه الشریف جمع آوری کامل نسبت به اسناد و طرقی برای این حدیث دارد را انجام دادند. و البته وجود نازنین رسول خدا در حدیث غدیرتوصیه کردند و سفارش کردند : فلیبلغ حاضر الغائب والوالد الولد الی یوم القیامه حاضرین به غائبین وپدرها به فرزند ها انتقال دهند حدیث غدیر را تا روز قیامت، خب این حق امیرالمؤمنین علیه السلام به گردن ما است.
حضرت معصومه سلام الله علیها این روایت را در همان سلسله سند فاطمیات از وجود نازنین حضرت زهرا سلام الله علیها نقل کردند آنجایی که احتجاج با بسیاری صحابه انجام دادند حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که انسیتم قول رسول الله صلی الله علیه و آله فی یوم غدیر خم؛ من کنت مولاه فهذا علی مولاه آیا فراموش کردید کلام اقا رسول الله را که در روز غدیرخم فرمودند : من کنت مولاه فهذا علی مولاه. به همین سرعت از یاد شما رفت. کسی هست که بتواند بگوید : من نشنیدم و من متوجه نشدم و من التفات به این مسأله پیدا نکردم و جالب است این روایت را در شرایط بسیار سخت دوران بنی العباس، در آن دورانی که هارون آن گونه خفقان ایجاد کرده حضرت معصومه سلام الله علیها نقل میکنند و این نقل در تاریخ جاودان میشود هم در منابع شیعه مثل عوالم بحرانی آمده است. هم در منابع اهل سنت مثل البدر الطالع[۹] و منابع متعدد دیگر از زبان و بیان فاطمیات از فاطمه ی معصومه تا فاطمه ی مرضیه سلام الله علیهما نقل شده و ماندگار شده است این حدیث.
پی نوشت ها:
[۱] نزهة الأبرار فی نسب أولاد الأئمة الأطهار،۲۴/ ۱۰۷
[۲] بزرگ زنان صدر اسلام ،حیدری، احمد ، ج۱ ،ص ۱۸
[۳] . أخبرنی الحسین بن علیّ بن الحسین بن موسی بن بابویه، عن محمّد بن الحسن بن أحمد بن الولید :أنّه لمّا توفّیت فاطمة رضی اللّه عنها و غسّلت و کفّنت، حملوها إلی مقبرة بابلان و وضعوها علی سرداب حفر لها.
فاختلف آل سعد فی من ینزلها إلی السرداب.ثمّ اتّفقوا علی خادم لهم صالح کبیر السنّ یقال له: «قادر».
فلمّا بعثوا إلیه رأوا راکبین مقبلین من جانب الرّملة و علیهما لثام، فلمّا قربا من الجنازة نزلا و صلّیا علیها ثمّ نزلا السرداب و أنزلا الجنازة و دفناها فیه، ثمّ خرجا و لم یکلّما أحدا و رکبا و ذهبا و لم یدر أحد من هما.[۳]
[۴] ثواب الاعمال عقاب الاعمال ترجمه حسن زاده ،ص۲۲۵
[۵] البحار: ۶۰/ ۲۱۶ ح ۴۱، و ج ۱۰۲/ ۲۶۷ ح ۵
[۶] زیارت نامه حضرت معصومه سلام الله علیها
[۷] مستدرک الوسائل: ۲/ ۲۲۷ ح ۳،
[۸] برگرفته از کریمه اهل بیت، مهدی پور، علی اکبر
[۹] . البدر الطالع، جلد۲، صفحه ی ۲۹۷ .