به گزارش خبرگزاری حوزه، اولین و اساسی‌ترین عنصر سازنده جامعه بشری خانواده است. به عقیده جامعه‌شناسان خانواده کوچک‌ترین واحد و اولین نهاد اجتماعی است. مهم‌ترین کارکرد خانواده در جامعه انتقال فرهنگ و سایر باورها برای جامعه‌پذیری افراد خانواده بالاخص فرزندان است.

هر فرد با نقش و جایگاهی که در خانواده دارد، دارای اولین هویت خود می‌شود. این هویت برخلاف هویت اجتماعی که اکتسابی است غالبا به صورت انتسابی به او اعطا می‌شود. نقش پدر در نهاد خانواده و به طور خاص برای شکل‌گیری شخصیت و هویت فردی و اجتماعی افراد خانواده به حدی حائز اهمیت است که پس از جنسیت اولین چیزی که هر انسانی را از بدو تولد به آن میشناسند و معرفی می‌کنند، نام پدر است. وطن، دین، مادر و ... همه عناصر هویتی هستند که پدر برای فرزند خود پیش از تولد او تعیین می‌کند.

پدر به عنوان مهمترین عنصر در نهاد خانواده در ابعاد آموزشی، تربیتی، عاطفی، اقتصادی، اجتماعی و ... هویت افراد خانواده اثرگذار خواهد بود. تاثیرات این عنصر بر شکل‌گیری هویت فرزندان در دوره‌های مختلف زندگی آن‌ها متفاوت است و اثرگذاری او به مرور زمان و در روند رشد فرزند کاهش می‌یابد. با توجه به رابطه عاطفی عمیق دختر با پدر در نهاد خانواده نقش پدر به عنوان اولین مرد زندگی دختر بر شکل‌گیری هویت او تاثیر مهم و زیادی خواهد داشت.

یک دختر در طول زندگی خود به عنوان عضوی از نهاد خانواده نقش فرزند، همسر و مادر را دارد، و نقش‌های اجتماعی گوناگونی را در جامعه می‌پذیرد. پدران در شکل‌گیری صحیح و کیفیت نقش‌پذیری دختران نقش موثری خواهند داشت. تاثیر رابطه پدر بر دختر را در ادوار مختلف زندگی او به موارد زیر می‌توان دسته بندی کرد:

تاثیر پدر بر فرزند دختر- زمان کودکی و نوجوانی:

دخترانی که در کودکی و نوجوانی رابطه عاطفی صحیحی با پدر خود داشتند هنگام شناسایی هویت جنسی دچار مشکل نخواهند شد، آن‌ها از اعتماد به نفس بالاتری به نسبت سایر افراد جامعه برخوردار خواهند بود و عملکرد تحصیلی بهتری خواهند داشت. نوجوانان دختری که با پدرشان رابطه عاطفی صحیحی ندارند بیشتر در معرض افسردگی در زمان بلوغ خواهند بود. از آن‌جایی که دختران از ابتدای نوجوانی خود را زن بالغی می‌بینند، واکنش و رفتار پدر در خصوص ظاهر مادر و دختر خانواده، تاثیری مهمی بر میزان رضایت او از تصویر بدنی خود دارد.

تاثیر پدر بر فرزند دختر- زمان جوانی:

نحوه تعاملی که پدر با مادر خانواده دارد، دختر را با نقش خود به عنوان همسر و مادر آینده آَشنا کرده و او را برای پذیرش این نقش آماده می‌کند. دخترانی که رابطه بهتری با پدرشان دارند و نیازهای عاطفی آنان از طریق پدرشان تامین شده است عموما خلاء عاطفی نداشته و خود را فردی دوست داشتنی می‌دانند به همین خاطر کمتر درگیر روابط عاطفی پرخطر و بی‌ثمر می‌شوند. این افراد در ازدواج و زناشویی نیز کمتر دچار خطا شده و ازدواج بهتری خواهند داشت و در نسبت به شریک زندگی خود وابستگی افراطی و چسبندگی عاطفی نخواهند داشت.

تاثیر پدر بر نقش پذیری دختران در جامعه:

دخترانی که در ارتباط با پدر خود دچار مشکل نبودند و به نحو صحیحی نیازهای مادی و معنوی آن‌ها توسط پدرشان تامین شده است با اعتماد به نفس بیشتری در جامعه حاضر می‌شوند، امکان سوءاستفاده از آنان کمتر است و توانایی لازم برای کسب موفقیت را دارا هستند.

اما پدرانی که نقش طبیعی خود را به عنوان حامی جنسیت دختران نادیده می‌گیرند آسیب زیادی به روحیه دختر می‌رسانند و روند رشد عادی او را برای معاشرت با دیگران و زندگی اجتماعی به خطر می‌اندازند. عدم رابطه صحیح با پدر سبب بروز افسردگی در دختران شده و آن‌ها را به شخصی تبدیل می‌کند که باید بخشی از عمر خود را صرف بازپس‌گیری جنسیت خود کند.

در عصر کنونی به دلایل متعددی مثل: گذر از سنت به مدرنیته، تغییر نظام خانواده‌ها، سست شدن روابط خویشاوندی، هجمه‌های فرهنگی، اختلاط و تعارض فرهنگی با فرهنگ سایر جوامع به طور خاص در جامعه ایرانی اختلاط و تعارض با فرهنگ غربی، شبهات اعتقادی و فشارهای اقتصادی و ... مشکلات خانوادگی افزایش چشم‌گیری داشتند. وجود این تزلزلها در حالی که جامعه سالم در گرو خانواده سالم است و از طرفی با توجه به اهمیت نقش پدر در شکل‌گیری هویت دختر در جامعه که به آن پرداخته شد، بیانگر آن است که باید تدابیری برای رفع مشکلات و بهبود رابطه بین پدر و دختر اندیشید. تدابیری از قبیل:

- آموزش‌های تربیت فرزند پیش از تولد اولین فرزند برای والدین مانند کلاس‌های آموزشی پیش از ازدواج برگزار شود.

- ادارات و ارگان‌ها دوره‌های آموزشی برای تربیت فرزند برگزار کنند و از مشوق‌هایی مانند افزایش امتیاز و رده‌بندی درجه کارمندی با تاثیر بر حقوق و مزایا، برای افزایش شرکت در این دوره‌ها استفاده کنند.

- برنامه‌های آموزشی صدا و سیما در قالب: برنامه‌های تخصصی، گفتگو محور، مستند، سریال با مضمون تاثیر پدر بر شکل‌گیری هویت دختران در جامعه ساخته شود.

- واحد درسی عمومی در دانشگاه برای دانشجویان ارائه شود.

یادداشت: الهه عبداله دانشجوی کارشناس ارشد جامعه شناسی