به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «توجه به بندگی در محضر خداوند متعال» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

در ابواب مختلف اخلاق و روایات اهل بیت علیهم السلام بطور مفصل درباره حقوق مطالبی بیان شده است. لکن یک روایتی است که حقوق را جمع کرده و در صحت آن تردیدی نیست و فرمایش امام سجاد علیه‌السلام می‌باشد.

این روایت پنجاه‌ویک حق را بیان می‌کند و اسم آن روایت الحقوق است و به این موضوع که چه کسانی و چه موجوداتی گردن انسان حق دارند و باید حقوق آنها را ادا کرد، پرداخته است.

ابتدای روایت اینگونه شروع می‌شود: «اِعْلَمْ أَنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْکَ حُقُوقاً مُحِیطَةً بِکَ»؛ آگاه باش که پروردگار را بر تو حقوقی است که سراپای وجودت را فرا گرفته است.

«فَاِنَّکَ تَعْبُدُهُ، لاتُشْرِکُ بِهِ شَیئا»؛ او را عبادت و اطاعت کنی و چیزی را با او شریک نسازی.

این اولین حق خداوند متعال بر گردن همه اولاد آدم است و باید این حق را ادا کنند. عبادت و اطاعتی که می‌کنیم بایستی خالصاً لوجه الله باشد.

اطاعت بر دو قسم است: عبادت تکوینی و عبادت تشریعی.

عبادت تکوینی در ذات اشیاء نهفته شده که این عمل را انجام بدهید. ملائکه‌ای وجود دارند که خدا خلقشان کرده و همیشه در حال رکوع یا سجود یا قیام هستند نه خواب دارند و نه استراحت. این معنا تکوینا در ذاتشان نهفته شده که این عبادت توسط این ملائکه باید تا ابد انجام گیرد؛ نه اینکه تنها به ملائکه اختصاص داشته باشد.

خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»؛ هر چه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش مشغولند.

جمادات، نباتات، حیوانات و انسان همه در زمین هستند و همه خدا را تسبیح می‌گویند، لکن گوش‌های ما نمی‌شنود، پنبه گناهانی که در گوش‌هایمان است، مانع شنیدن صدای تسبیح است.

معروف است وقتی که آخوند کاشی موقعی که مشغول عبادت می‌شد، صدای تسبیح همه اشیا و درختان را می‌شنید که می‏ گفتند: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ».

بعضی از علمای دیگر هم که پنبه مخالفت با حق در گوششان نبود و صدای تسبیح را می‌شنیدند.

ما هم اگر پنبه گناهان را از گوشمان در بیاوریم این صدای تسبیح را حتما می‌شنویم. ملائکه چون گناه نمی‌کنند صدای تسبیح را می‌شنوند.

در آیه دیگر می‌فرماید: «یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ»؛ هر چه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش خدا مشغولند.

آیات متعددی از قرآن کریم در این زمینه وجود دارد.

در آیه ۱۸ سوره حج می‌فرماید: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَمَن فِی الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَکَثِیرٌ مِّنَ النَّاسِ»؛ آیا (ای هوشمند به چشم بصیرت) مشاهده نکردی که هر که در آسمانها و هر که در زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جنبندگان و بسیاری از آدمیان همه (با کمال شوق) به سجده خدا (و اطاعت او) مشغولند.

این نوع اطاعت تکوینی است و در ذات خود ماموریت دارند که تسبیح بگویند و تخلف نمی‌کنند.

تمام حیوانات ذکر دارند، ذکر حیوانات دریایی مختلف است. هر صنف از آنها یک ذکر دارند، روزی که آن ذکر را نگویند صید می‌شوند، قاعده این است.

از خدا طلبکار نبودیم که ما را ایجاد کند، طلبکار نبودیم که ما را سالم خلق کند، طلبکار نبودیم که به ما حیات دهد، همیشه و در هر لحظه باید از خدا تشکر کنیم شکر نعمت‌هایش را بگوییم و با ترک گناهان احترام حضرت حق را حفظ کنیم.

بنده خدا شدن دارای ابعادی است؛ انجام واجبات، ترک محرمات و خلوص در عمل. اگر به این سه مورد عمل کنی سلمان زمان می‌شوی؛ یعنی باید هر لحظه خود را در محضر خدا ببینی. صریح قرآن است که ما در هر لحظه در محضر خدا هستیم، لکن توجه نداریم.

در محضر خدا و امام زمان چقدر گناه کرده‌ایم. لکن حضرت حق مهربان است اگر بروید در خانه‌اش راه می‌دهد، مخصوصاً در این شب‌های ماه مبارک به در خانه خدا بروید و بگویید خدایا اشتباه کردم و نفهمیدم، قول می‌دهم که هرگز مرتکب گناه نشوم.

به خدا سوگند اگر این توبه و پشیمانی و تصمیم به ترک گناه حقیقی باشد خدا حتماً می‌آمرزد و تمام پرونده‌های سابق شما را محو می‌کند پرونده جدیدی برایتان ایجاد می‌کند که هیچ گناهی در آن ثبت نشده‌است. حیف است که چنین زمینه‌ای باشد و ما در خواب غفلت باشیم و از این مطلب غافل باشیم.

بنابراین اطاعت تکوینی یعنی ذکر زمین و آسمان و هر آنچه در آن است. حال اگر ما از ذکر و غافل شویم شیطان به سراغمان می‌آید و با واسطه نفس اماره ما را به سمت خود می‌کشد و «خَسِرَ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةَ» می‌شویم.

اگر انسان جذب نفس أمّاره شده است راه خلاص این است که در موقع افطار دعای اول این باشد که خدایا مرا از دست این نفس اماره نجات بده و توبه کند و به خدا قول بدهد دیگر مرتکب گناه نشود در این صورت خدا فراموشت نمی‌کند می‌گوید دیر آمدی اما خوش آمدی. خدا توبه بندش را قبول می‌کند او به واسطه رابطه خالق و مخلوق صانع و مصنوع رازق و مرذوق، دوستمان دارد. خداوند متعال فرد فرد شما را دوست دارد اول محبت از طرف خداوند شروع شد و او اظهار محبت به شما کرد و شما را خلق نمود.

خداوند به خلق ما مباهات می‌کند «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ»؛ که ما انسان را در بهترین شکل آفریدیم.

«فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ»؛ آفرین بر (قدرت کامل) خدای که بهترین آفرینندگان است.

ما خدا را نشناختیم،«مَنْ عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ»کسی که خود را شناخت خدایش را شناخته است.

بیندیشید که خداوند چه کارخانه‌های وجودی در وجود شما قرار داده است و ما از همه آنها غافل هستیم. اگر خداوند به یکی از آنها قلب، کلیه و کبد بگوید که کار نکن چه کاری از دستمان بر می‌آید؟ از بین می‌رویم.

خدای به این مهربانی داریم اما قدرش را نمی‌دانیم، این همه به ما محبت کرده و ما طلبکارش هستیم، با خدا قهر می‌کنیم و می‌گوییم من دیگر نماز نمی‌خوانم، مگر خدا محتاج نماز من و تو بود؟

انسان می‌گوید من چندین حاجت داشتم، چقدر دعا خواندم و چقدر چله گرفتم اما حاجتم را نداد، پس من دیگر نماز نمی‌خوانم و روزه هم نمی‌گیرم.

مگر خدا محتاج عبادت من و توست؟ او غنی به ذات است، در یک لحظه می‌تواند میلیون‌ها مثل این دنیا را خلق کند. برای خودت خواندی و برایت مقامات و درجه شده است، این اعمال به نفع خودمان است.

خدا باز مهلت می‌دهد و به کارخانه‌های وجودی که در وجود انسان قرار داده و اطاعت تکوینی می‏کنند، می‌گوید کار کنید، شاید او متوجه اشتباه خود شد و بازگشت.

مگر در دعای کمیل نمی‌خوانیم که «یا سَرِیعَ الرِّضَا»؟! خدا سریع الرضا است.