خبرگزاری حوزه | یکی از مؤلفه‌های تقویت تبلیغ دین، حسن خلق است.

اخلاق بزرگوارانه یا حُسن خلق از مهم‌ترین ابزارهای موفقیت مُبَلّغان دینی در امر هدایت دیگران است. خصوصاً در عصر ما که دشمن با ابزارهای مختلف تبلیغاتی به میدان آمده تا مردم را شیفتهٔ خویش کند، شایسته است که مُبِلِّغان دینی خود را به این صفت مجهز کنند تا بتوانند زیبایی‌های دین خدا را به مردم بچشانند و آن‌ها را به سمت اسلام راستین راهنمایی کنند.

بعد از امداد الهی، می‌توان حسن خلق را مهم‌ترین عنصر موفقیت پیامبر در امر تبلیغ دین دانست. پیامبر اسلام و همچنین ائمهٔ معصومین (ع) به‌واسطهٔ جاذبهٔ اخلاقی خویش حتی دشمنان را شیفتهٔ اخلاق و رفتار خود نموده و تحت‌تأثیر قرار می‌دادند.

خداوند در قرآن کریم به پیامبرش می‌فرماید:

«و انک لعلی خلق عظیم» «به‌راستی که تو را خویی والاست».(قلم، آیه ۴) و در جایی دیگر می‌فرماید: «لو کنت فظا غلیظ القلب لا نفضوا من حولک» «ای پیامبر اگر تندخو و سخت‌دل بودی قطعاً از پیرامونت پراکنده می‌شدند». (آل‌عمران، آیه ۱۵۹) .

حسن خلق به معنای دارابودن خوی خوش و برخورد نیکو با دیگران است. اخلاق نیکو را می‌توان در سه بخش خوش‌گویی، خوش‌رویی و خوش‌خویی خلاصه کرد. کسانی که پا در عرصهٔ تبلیغ می‌گذارند لازم است به هر سه مؤلفه توجه کنند. متأسفانه برخی از مُبِلِّغان فقط به یک یا دو جنبه از آن توجه دارند درحالی‌که این سه مؤلفه درکنار هم شاه‌کلید گشودن دل‌ها و استحکام رابطه‌هاست.

همان‌طور که ذکر شد یکی از مصادیق اخلاق نیکو، خوش‌گویی است. شخصیت انسان به‌واسطهٔ زبان و بیان برملا می‌شود. منظور از خوش‌گویی این است که وقتی انسان با کلام و حرف خویش با دیگران ارتباط برقرار می‌کند، لازم است در انتخاب کلمات بهترین الفاظ را به کاربرد. خوش‌گویی منجر به نرم‌ساختن دل‌ها، جلب عاطفه‌ها و محکم کردن رابطه‌ها می‌گردد. کلام زیبا، بدزبانی نکردن، سلام و بذل تحیت از مصادیق خوش‌گویی به شمار می‌آیند.

خوش‌رویی، دومین مصداق خوش‌خلقی‌ست. منظور از خوش‌رویی، نشان‌دادن روی خوش همراه با لبخند، نگاه محبت‌آمیز و تبسم است. چه‌بسا رابطه‌هایی که به‌واسطهٔ ترش‌رویی و اخم‌کردن از بین می‌روند؛ بنابراین یک مُبَلِغ وقتی با چهرهٔ شکفته و باز با کسی روبه‌رو می‌شود در واقع کلید محبت و دوستی خود را به دست او داده و برعکس چهرهٔ اخمو و بداخلاق، دریچهٔ ارتباطات و صمیمیت با مخاطبین را می‌بندد. از جمله اموری که مُبَلّغ باید موردتوجه قرار دهد این است که اگر خوش‌رویی و خنده با نیت پاک و الهی انجام گیرد، علاوه بر تأثیر محبت آفرین، عبادت و حسنه نیز به‌حساب می‌آید.

امام باقر (ع) می‌فرماید: «لبخندزدن مرد به چهرهٔ برادرش حسنه است». (اصول کافی، ج۲، ص۱۸۸).

مُبَلِّغان باید توجه داشته باشند که برخورد به‌واسطهٔ چهرهٔ باز با دیگران، دل‌های آن‌ها را آماده‌تر ساخته و باعث باز شدن باب آشنایی و صحبت و گفتگو بین مؤمنان می‌شود. چنانچه یک مُبَلِّغ با تبسم بتواند دلی را شاد کند به خدا نزدیک‌تر شده و در تبلیغ دین خدا موفق‌تر خواهد بود. شوخی و مزاح، بشاش‌بودن و تبسم برلب‌داشتن هنگام گفت‌وگو از مصادیق خوش‌رویی محسوب می‌شوند.

آخرین مصداقی که می‌توان برای خوش‌خلقی از آن بهره گرفت خوش‌خویی است.

منظور از خوش‌خویی این است که انسان مؤمن خلق خویش را نیکو گرداند. بدین معنا که گفتار و رفتارش را از هر رذیلهٔ اخلاقی مثل غیبت، دروغ و تهمت پاک گرداند و به فضایل اخلاقی همچون صداقت، عفو و گذشت آراسته نماید. خوش‌خویی نوعی مجاهده نفس محسوب می‌شود و خداوند به صاحبان حسن خلق، پاداش جهاد و شهادت می‌دهد.

پیامبر اسلام (ص) حسن خلق را در هر سه بعد دارا بودند. تقویت ایمان تنها راه تقویت حسن خلق است. ایمان رابطه‌ای مستقیم با حسن خلق دارد. همان‌طور که رسول خدا (ص) فرمودند: «ایمان کسی کامل‌تر است که اخلاقش بهتر باشد».(بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۵۱، حدیث ۶۹). رفق و مدارا، تعاون با مؤمنین، صبر بر اذیت، انعطاف و الفت گرفتن با دیگران، عطا و بخشش از مصادیق خوش‌خویی به‌حساب می‌آیند.

بنابر آنچه گفته شد، مُبَلِّغ باید از هر سه مؤلفهٔ حسن خلق یعنی خوش‌گویی، خوش‌رویی و خوش‌خویی برخوردار باشد و به این مصادیق توجه کافی داشته و در امر تبلیغ به کار برد. حسن خلق سبب می‌شود که دوستان انسان، بیش‌تر و دشمنانش کم‌تر و کارهای دشوار بر او آسان و دل‌های خشمگین نسبت به او نرم و روزی‌اش زیاد شود.

محبوبه قاسمی