به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، دکتر سیدمحمدرضا بهشتی دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران در نشست تخصصی "کارنامه علم بومی در بوته نقد" که به همت دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی و با همکاری پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد، با بیان اینکه درباره علم، بومی و بومی‌سازی تعابیر زیادی مطرح است، اظهار داشت: برخی علم را هر دانسته‌ای می‌دانند، برخی علم را دانسته بهم پیوسته می‌دانند، برخی هم دانسته علمی را به معنای ساینس می‌دانند، برخی دیگر نظرشان درباره بومی‌سازی نسبت به نهاد علمی‌ای جامعه علمی است.

وی افزود: کسانی که نظرشان نسبت به علم ساینس است یعنی دانشی که خاستگاه و دریافت حسی دارد، کمیت‌پذیر است، قابلیت صورت بندی، تبیین ریاضی، قابلیت وارسی همگانی دارد، اگر دانسته این ویژگی‌ها را نداشته باشد علم به معنی ساینس نیست.

وی خاطرنشان کرد: کسی می‌تواند از بومی‌سازی حرف بزند که علم را مبتنی بر ساختن یا تولید بداند، بنابراین ما الگوی خاصی را درباره علم به کار می‌بریم، حالا سوال این است که آیا هر الگویی با هر موضوعی قابلیت تطبیق دارد؟

بهشتی بیان کرد: در سال‌های اخیر یک بلبشو در به کارگیری این موضوعات دیده می‌شود، تولید علم گاهی از زبان کسانی مطرح می‌شود که سخنانشان در برنامه ریزی‌ها و مدیریت کلان جامعه تأثیرگذار است این در حالی که است که تعبیر تولید علم و لوازم و پیامدهای آن را نمی‌دانند.

وی اضافه کرد: مقوله تولید که خودش هم پیچیده است اگر در باب پروداکشن است آیا اساساً علم از مقوله پروداکشن است؟ یعنی مثل تهیه زمین و ساخت کارخانه است یا نه؟ در سنجش علم هم همین گونه برخورد می‌کنیم و از الگوی‌های مهندسی بهره می‌گیریم.

وی یادآور شد: علم بومی مفهومی بسیار پیچیده است گاهی می‌خواهیم بگوییم برخی از موضوعات برای ما به عنوان یک فرد در زیست بوم اقتصادی، اجتماعی و سیاسی صبغه خاصی دارد و باید در علوم بیشتر به این موضوعات دقت کنیم، این باز هم با بومی‌سازی متفاوت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: خلط بین مفاهیم در این باره دیده می‌شود چون اگر بخواهیم علم بسازیم باید ببینیم آیا اساساً علم ساختنی است؟ اگر بله چگونه باید ساخته شود و اینها همه مفاهیم مبهم است، اینکه ما به تناسب سرزمینی که هستیم نیازهایی داریم که برنامه‌های کنونی ما در برنامه آموزش و پژوهشی نمی‌پوشاند حرفی است اما معنی‌اش بومی‌سازی نیست.

وی خاطرنشان کرد: به شخصه ابهامات زیادی درباره علم بومی، بومی‌سازی علوم انسانی دارم چون ابتدا باید تعریفی انجام بگیرد بعد ارزیابی شود، آیا اساساً سیاست گذاری درباره علم معنا دارد؟ ما تلقی‌های عجیبی داریم گویی علم با دستور ما مسیرش را طی می‌کند و اگر باشد آیا علم است یا خیر؟ جوامعی که با این رویکرد به علم نگریسته‌اند دچار تبعات زیادی شده‌اند.

بهشتی یادآور شد: مادامی که هنوز در ذهن ما درباره جریان‌های رخ داده آشفتگی وجود دارد و بعد ما بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کنیم دچار تبعات زیادی می‌شویم، پس باید درک درستی از مسئله داشته باشیم.

وی تأکید کرد: اگر لوازم مربوط به ساینس را به موضوعاتی مرتبط دادیم که از جنس ساینس نیستند، آن وقت دچار خطا می‌شویم، به طور مثال فهم پدیدار شناسی که پدیدار شناسی چه می‌کند و چه تفاوتی با علم تجربی دارد خودش یک مسئله دیگر است.

وی با بیان اینکه ما امروز به راحتی از واژه بومی و غیر بومی استفاده می‌کنیم در حالی که این مفاهیم نیازمند مداقات جدی است، گفت: به ویژه بومی‌سازی علوم انسانی که از جنس پروداکشن است باز از جمله گزاره‌هایی است که بسیار مناقشه برانگیز است، از سوی دیگر ما در زمینه فکری و کلامی نیازمند تمیز کاری هستیم، نیازمند درنگ کردن در مفاهیم و مداقه کردن هستیم البته این به معنی ایستادن و متوقف شدن نیست.

انتهای پیام. /