به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی معاون پژوهش حوزه های علمیه در همایش «تطور فقه درصد سال اخیر حوزه علمیه قم» که از سوی دبیرخانه بزرگداشت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم در مدرسه حوزوی عالی ولی امر (عج) برگزار شد، گفت: در آستانه برگزاری یکصدمین سالگرد بازتاسیس حوزه علمیه قم قرار داریم. باز تاسیس به معنای این است که از عصر محدثان حوزه علمی و حدیثی در قم شکل گرفته و در طول تاریخ در این قم حوزه فعال وجود داشته و بعدها د ر زمان میرزای قمی هم مدارس علمیه خوبی در قم ساخته شده است.
وی افزود: بعد از عصر قاجار به خاطر دلایلی، حوزه علمیه قم نشاط علمی سابق را نداشت اما همواره دروس برقرار بود. در نهایت با حضور مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) حوزه علمیه قم به شور و نشاط علمی سابق برگشت. این جایگاه علمی تا آنجایی است که حتی بحث مرجعیت ایشان مطرح و مورد اعتماد بزرگان حوزه علمیه نجف همچون میرازی شیرازی بود.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی ادامه داد: مرحوم حاج شیخ در نامه ای به علمای نجف می نویسند « برای احیای دین نیازمند حوزه قوی در ایران هستیم، لذا لازم است این حوزه با حضور بزرگان حوزه نجف تقویت شود. این مسئله نشان از تیزهوشی این عالم ربانی برای احیای اسلام و تربیت و کادرسازی در ایران با احیای حوزه علمیه در قم و اراک است.
معاون پژوهش حوزه های علمیه افزود: وقتی ایشان وارد قم شد، ۷۰ سال سن داشت. دارای تجربه و اندوخته علمی زیاد بود و همه تلاشش را برای احیای حوزه علمیه قم و کادرسازی و تربیت نیروی متخصص و کارشناس دین و مبارزه با دین ستیزی به کار گرفت.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی افزود: در اینجا سؤالی مطرح است، آیا می توان مکتب قم را به مرحوم آیت الله حائری نسبت داد یا نه؟ در پاسخ باید بگوییم ایشان تحت مکتب سامرائی پرورش و تربیت همان مکتب است. شاگردانی چون امام راحل ایشان را هم از نظر علمی تاییدکرده بودند.
حجت الاسلام والمسلمین اسلامیان استاد حوزه علمیه قم هم در این نشست گفت: مرحوم امام(ره) نقل بسیار جالبی در این حوزه دارند که تاسیس حوزه علمیه در قم دست کمی از شکل گیری انقلاب اسلامی نداشت.
وی افزود: شکل گیری حوزه علمیه قم یک اتفاق سیاسی بوده است که علیه سیاست رضاخانی بود. ورود به مسائل سیاسی مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری به دلایل خاص چندان زیاد نبوده است. ایشان در حوزه فقهی مباحثی دارند ولی در عرصه سیاسی ورود شاخصی ندارند.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: تاسیس حوزه علمیه در قم کار بسیار سختی بود ولی مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری این کار سخت را انجام داد. از رضاشاه نیز نقل شده است که منتظر کوچکترین موضع یا سخنی از مرحوم حائری بود تا حوزه علمیه قم را تعطیل کند.
وی گفت: مرحوم آیت الله حائری به این امر توجه داشتند که حرکت های اجتماعی باید بر پایه مردم باشد. در مسأله کشف حجاب ایشان تلگرافی به دستگاه حاکم می دهد و دستگاه حاکم نیز جواب تندی به ایشان می دهد و حتی رضا شاه به منزل ایشان می آید تهدید به توپ بستن حوزه می کند. ولی حاج شیخ تلاش کرد که این حوزه را به هر شکل حفظ کند تا اثرات آن در آینده بتواند شرایط را تغییر دهد.
استاد حوزه علمیه قم اظهارکرد: در دوره مرحوم آیت الله بروجردی شاهد فعالیت گسترده ایشان در موضوعات سیاسی و اجتماعی هستیم که یکی از نمونه های آن در خصوص ورود به مساله ملی شدن صنعت نفت و سیاست های شاه در خصوص اصلاح اراضی است. از سال ۴۱ که امام راحل در زمینه لایحه انجمن های ایالتی ولایتی بیانیه صادر می کنند شاهد ورود جدی حوزه در این عرصه مداخلات اجتماعی و سیاسی هستیم.
وی گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مرحله نظام اسلامی می رسیم که باید ساختار نظام اسلامی شکل بگیرد که این مساله نیز در پی رفت و برگشت های جدی فقهی بزرگان حوزه شکل گرفته است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: مرحله سوم، مرحله دولت اسلامی است. همین دوره سوم را به می توان به سه بخش تقسیم کرد. اوایل انقلاب نیز به این بحث پرداخته شد و علمای بزرگی روی این مسأله فعالیت علمی داشتند. اصل نظام اسلامی و ولایت فقیه و کلیات و صفات حکام در این مباحث مورد توجه قرار گرفت.
حجت الاسلام اسلامیان یادآورشد: دوره دوم، حل مسائل سیاسی یا فقه نظام بود که از دهه هفتاد به مسایل نظام پرداخته شد که شامل احزاب و مشارکت و شکل سیاسی حکومت بود. نظام پرداخت هماهنگ و حقوق شهروندی و مردمسالاری دینی و... از جمله مباحثی بود که نظام برای اداره بهتر به حل آن از سوی علمای حوزه نیاز داشت. مباحث سیاست خارجی پیش از انقلاب اسلامی در عرصه فقهی مطرح نبود. حتی نظم نظام بین الملل نیز از مباحث جدی بود که حوزه علمیه به آن پاسخ داده است. مسائل مرتبط به فقه امنیت از جمله مسائل مهمی بود که مورد نیاز نظام بود و حوزه به آن ورود جدی کرده است.
وی گفت: پس از آنکه نظام اسلامی شکل گرفت و احکام آن نیز به شکل تدریجی استخراج می شود برای اجرای این احکام نیازمند فقه حکمرانی هستیم. پس از استخراج این احکام باید شکل اجرای آن را نیز مشخص می کردیم. آنچه در مقام اجرا در دوره های قبل شاهد بودیم به عنوان حاکم مطرح نبود زیرا فقها حاکم جامعه نبودند.
استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: در حال حاضر در حال تولید مسائل فقه نظام هستیم و بحث بعدی که پیش روی ما است و موسسات مختلفی روی این مسأله کار می کنند، مسأله فقه حکمرانی است. پس از تکمیل این مراحل جامعه اسلامی شکل می گیرد و الگویی برای جوامع دیگر می شود.
نظر شما