به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام رضایی شورکی از کارشناسان خانواده در جمع خانواده‌های طلاب به موضوع «راهکارهای ایجاد آرامش در خانواده و تأثیر آن بر رشد فردی و اجتماعی» پرداخت و با تأکید بر نقش فضای آرام و معنوی در خانه، راهکارهایی مانند قرائت قرآن، برپایی روضه و افزایش ارتباط با ملائکه را برای ایجاد آرامش و پیشگیری از تأثیرات منفی ناآرامی بر نسل‌های آینده ارائه نمود که این راهکارها به‌عنوان ابزاری مؤثر برای تقویت بنیان‌های خانواده تقدیم شما فرهیختگان می‌شود.
چند راهکار دیگر برای رسیدن به محیط آرامش‌بخش خانواده ارائه می دهیم که تقریباً می‌توان گفت اگر در فضای خانه آرامش نباشد، تمام رشدها متوقف می‌شود؛ رشد علمی، رشد معنوی، رشد شخصیتی و حتی رشد اجتماعی.
در چنین شرایطی، فرزندان دچار اختلالات مختلفی می‌شوند. از نظر علمی، اگر خانواده‌ای دچار اختلال شود، تا دو نسل بعدی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
فرض کنید پدر و مادری ناآرام باشند، استرس شدید داشته باشند یا حتی کمال‌گرایی افراطی در آنها وجود داشته باشد؛ این مسائل نه تنها بر فرزندان، بلکه بر نوه‌هایشان نیز تأثیر می‌گذارد.
من مراجعینی دارم که در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی هستند و با وجود اینکه افراد بسیار خوبی هستند، نمی‌توانند ازدواج کنند.
آنها به من مراجعه می‌کنند و می‌گویند معیارهایی برای انتخاب همسر دارند که بسیار سخت‌گیرانه و غیرواقعی است؛ مثلاً قد همسر باید ۱۷۳ سانتی‌متر باشد، وزنش ۶۱٫۵ کیلو و غیره.
این معیارها آنقدر عجیب و غریب هستند که دست خودشان هم نیست. آنها در چهارچوبی افتاده‌اند که از پدر و مادرشان الگو گرفته‌اند.
بنابراین، بحث آرامش و سلامت در خانه فقط به زن و شوهر مربوط نمی‌شود، بلکه دو یا حتی سه نسل بعدی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
* تکنیک دینی دقیق‌تر و کامل‌تر از تکنیک علمی است
تکنیکی که امروز می‌خواهم به آن بپردازم، کمی متفاوت است و در فضای روان‌شناسی چندان مطرح نشده است.
اگر هم مطرح شده، بیشتر با رویکرد غربی و تحت عنوان سوسیالیسم بوده است. البته تحلیل‌های علمی نیز دارد، اما با رویکرد خاص خودشان. مثلاً غربی‌ها صله‌رحم و دیدار با یکدیگر را قبول دارند، اما تحلیل‌شان مبتنی بر علوم تجربی است.
مثلاً در مورد صله‌رحم، تحقیقات نشان می‌دهد که دیدار با نزدیکان باعث می‌شود سلول‌های بدن و مغز طراوت و تازگی پیدا کنند.
حتی تحقیقاتشان به این نتیجه رسیده که این دیدارها تأثیرات مثبتی بر سلامت روانی و جسمی افراد دارد؛ اما ما باید از منظر دین و روایات به این موضوع بپردازیم، چرا که تحلیل دینی دقیق‌تر و کامل‌تر از تحلیل‌های علمی است.
* پای ملائکه را به خانه‌های خود باز کنیم و رفت‌وآمد آنها را افزایش دهیم
تکنیک سوم که می‌خواهم به آن اشاره کنم، این است که در خانه‌هایی که ارتباط با برخی موجودات که در روایات به آنها تأکید شده است، برقرار باشد، آرامش بیشتری حاکم است.
این یک واقعیت است و در روایات ما دستوراتی وجود دارد که دلایل علمی نیز پشت آنهاست. یکی از این تکنیک‌ها این است که خانواده‌ها سعی کنند رفت‌وآمد فرشتگان و ملائکه را در خانه‌شان افزایش دهند.
این کار باعث می‌شود آرامش، صمیمیت، صفا و معنویت در خانه بیشتر شود. این موضوع ثابت شده است و حتماً خودتان نیز تجربه کرده‌اید. مثلاً وقتی به حرم حضرت معصومه(س) می‌روید، تفاوت فضای حرم با خیابان را به وضوح احساس می‌کنید.
این تفاوت، تعارف‌بردار نیست. خود من نیز زمانی که در منزل مرحوم آیت‌الله قاضی بودم، متوجه شدم که فضای آن خانه بسیار باصفا و آرامش‌بخش است.
این آرامش، عجیب و غریب بود و کاملاً محسوس. حتی در خانه‌های برخی از پدر و مادر شهدا نیز این احساس را دارید. این موضوع به دلیل وجود ذراتی است که با فطرت انسان هماهنگ شده‌اند.
بنابراین، یکی از کارهایی که باید انجام دهیم، این است که پای ملائکه را به خانه‌های خود باز کنیم و رفت‌وآمد آنها را افزایش دهیم.
* قرائت قرآن در خانه یکی از راهکارهای مهم برای افزایش آرامش و رفت و آمد ملائکه
برای این کار، روایات و راهکارهای زیادی وجود دارد. اولین راهکار این است که قرائت قرآن در خانه انجام شود.
پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «اگر شما مقید باشید که قرائت قرآن را در خانه داشته باشید، رفت‌وآمد ملائکه در خانه‌تان زیاد می‌شود.»
اساساً تلاوت قرآن، موسیقی ملائکه است. ملائکه قدرت شنوایی بالایی دارند و حتی بوی گناه را نیز حس می‌کنند. بنابراین، قرائت قرآن در خانه یکی از راهکارهای مهم برای افزایش آرامش است.
نکته اول که در مورد قرائت قرآن وجود دارد، این است که علمای اخلاق توصیه کرده‌اند قرائت قرآن با صوت زیبا انجام شود؛ یعنی صوت قرآن باید در خانه پخش شود.
حتی اگر خودتان قادر به قرائت زیبا نیستید، می‌توانید از شبکه‌های قرآن استفاده کنید. نفس آوای قرآن در خانه، تأثیرات روان‌شناختی و تربیتی بسیار مثبتی دارد.
این کار به ویژه برای کودکان یک تا هفت ساله بسیار مفید است. کودکان در این سنین، موضوعات را در فضای تشریفات بهتر درک می‌کنند.
* باید فرهنگ قرائت قرآن در خانه را نهادینه کنیم
مثلاً برای آنها شام خوردن، مسواک زدن یا شب بخیر گفتن به یک فرهنگ تبدیل می‌شود. اگر بتوانیم فرهنگ قرائت قرآن را نیز در خانه نهادینه کنیم، به ویژه برای کودکان یک تا هفت ساله، این فرهنگ در وجود آنها ریشه می‌دواند و تأثیرات مثبت آن در طول زندگی‌شان نمایان می‌شود.
نکته‌ی دوم این است که سعی کنید فرهنگ قرائت قرآن را در خانواده نهادینه کنید.
حداقل زمانی را در روز به این کار اختصاص دهید. ما در فرهنگ خودمان برنامه‌هایی مانند قرائت قرآن در مدارس و مساجد داریم که بسیار جدی گرفته می‌شود.
یکی از مراجعینم نقل می‌کرد که در برنامه‌ای برای پیشگیری از تنش‌های خانوادگی شرکت کرده بود؛ به من گفته بود که چند سال بود حتی لای قرآن را باز نکرده‌ام.
این نکته را آقایان علمای اخلاق نیز تأکید کرده‌اند: سعی کنید قرائت قرآن با ضوابط خاصی همراه باشد تا به یک فرهنگ تبدیل شود، به‌ویژه برای فرزندان کوچک‌تان.
ذهن کودکان در سنین پایین بسیار تأثیرپذیر است و اگر این فرهنگ در آنها نهادینه شود، مانند حضرت زهرا(س) که الگوی کامل برای ماست، می‌توانند در آینده افرادی والا مقام و عاقبت‌بخیر شوند.
روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که می‌فرمایند: «کسی که تصویر مادرش را در ذهن داشته باشد و به آن احترام بگذارد، به او آسیبی نمی‌رسد.» این موضوع به‌ویژه در مورد نماز و قرائت قرآن نیز صدق می‌کند.
آموزش نماز و قرآن به کودکان باید با قواعد خاصی همراه باشد و در هر سنی به شیوه‌ای مناسب به آنها آموزش داده شود. برخی از این آموزش‌ها بسیار مهم هستند و باید از سنین پایین در وجود کودکان نهادینه شوند.
* انس مستمر با قرآن را از نگاه کردن به صفحات قرآن شروع کنیم
نکته‌ی سوم در مورد قرائت قرآن، مسئله‌ی استمرار است.
قرائت قرآن نباید به صورت مقطعی انجام شود، مثلاً یک شب قرآن بخوانیم و بعد دو سال آن را کنار بگذاریم. این کار درست نیست. قرائت قرآن باید به صورت مستمر و پیوسته انجام شود.
مرحوم آیت‌الله بهجت برای کسانی که انس گرفتن با قرآن برایشان سخت است، توصیه می‌کردند که با ذکر صلوات شروع کنند. این کار باعث می‌شود تا سیستم روانی فرد آرام‌تر شود و رقت قلب ایجاد گردد.
برخی از افراد، به‌ویژه خانم‌ها، ممکن است بگویند که موقع قرائت قرآن دچار آشفتگی می‌شوند. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که حفظ قرآن را به صورت غیراصولی شروع کرده‌اند، بیشتر دیده می‌شود. بنابراین، باید به این نکته توجه داشت.
تکنیکی که ما در مراکز مشاوره ارائه می‌دهیم، این است که برای افرادی که ارتباطشان با معنویت سخت و زمخت است، باید این ارتباط را به‌تدریج و به صورت شیرین و هنرمندانه ایجاد کرد.
مثلاً وقتی می‌خواهیم به فردی که حساسیت زیادی نسبت به قرآن دارد، نزدیک شویم، می‌توانیم از نگاه کردن به قرآن شروع کنیم.
برخی از علما فرموده‌اند که حتی نگاه کردن به قرآن نیز ثواب دارد. بنابراین، می‌توانیم به فرد بگوییم که روزی فقط پنج ثانیه به قرآن نگاه کند. این کار به تدریج باعث می‌شود تا فرد به سمت قرآن جذب شود و عطش قرائت آن در او ایجاد گردد.
* قرائت قرآن در برنامه روزانه و قرائت برخی سوره های خاص
نکته چهارم این است که باید حداقلی از قرائت قرآن در برنامه‌ی روزانه خود داشته باشیم.
طبق روایات و تقریرات اکثر علما، قرائت حداقل پنجاه آیه در روز توصیه شده است. این مقدار را نباید کمتر کرد.
نکته پنجم این است که باید در مورد قرائت برخی سوره‌های خاص قرآن مداومت کرد.
برخی از سوره‌ها آثار خاصی دارند و می‌توانند در ایجاد آرامش و کاهش استرس مؤثر باشند.
مثلاً دیروز با یکی از علمای اخلاق صحبت می‌کردم و از ایشان پرسیدم که در فضای روان‌شناسی برای کاهش استرس و ایجاد آرامش، تکنیک‌های فیزیولوژیکی و روان‌شناختی داریم.
شما در فضای معنوی چه دستورالعمل‌هایی به مراجعین‌تان می‌دهید؟
ایشان یکی از توصیه‌های جدی‌شان قرائت سوره‌ی انسان بود. در روایات داریم که قرائت سوره‌ی انسان هر روز، نفس را قوی می‌کند و استرس و زودرنجی‌ها را کاهش می‌دهد.
در مطالعات نیز دیده‌ایم که می‌توان روی سوره‌های خاصی تمرکز کرد. مثلاً سوره‌ی انسان که حدود یک و نیم صفحه است، یا سوره‌ی شمس که از سوره‌های توفیق‌زا است و برای انسان موفقیت می‌آورد.
* تمرکز بر سوره‌های مبارکه‌ی «والعادیات» و «الذاریات» در جذب لقمه‌ی حلال و دوری از حرام
برخی از آقایان که در کارهای اقتصادی فعالیت می‌کنند، به من مراجعه می‌کنند و می‌گویند که می‌خواهند مشاوره‌ی اقتصادی بگیرند. یکی از چیزهایی که من همیشه به آنها توصیه می‌کنم، تمرکز بر سوره‌های مبارکه‌ی «والعادیات» و «الذاریات» است. این سوره‌ها در جذب لقمه‌ی حلال و دوری از حرام بسیار مؤثر هستند.
در نهایت، راهکار سوم این است که برای افزایش ارتباط با ملائکه و ایجاد آرامش در خانه، قرائت و تلاوت قرآن را به یک برنامه‌ی جدی تبدیل کنیم.
این یک دستورالعمل واقعی و مؤثر است. به عنوان یک روان‌شناس که در فضای مراکز مشاوره فعالیت می‌کنم، می‌گویم که این تکنیک یکی از قوی‌ترین تکنیک‌هاست.
برخی از تکنیک‌های روان‌شناسی غربی نیز بسیار قوی هستند، اما تکنیک قرائت قرآن نه‌تنها از نظر روانی، بلکه از نظر روحی نیز آثار بسیار عمیقی دارد.
بنابراین، این موضوع را شوخی نگیرید و فکر نکنید که این فقط یک دستور اخلاقی ساده است. این کار آثار جدی روانی و روحی دارد و می‌تواند خانه‌ی شما را به محیطی آرام و معنوی تبدیل کند.
نکته‌ی اول و دوم در مورد ارتباط با فضای منزلی که در آن زندگی می‌کنیم، به اعمال و رفتارهایی برمی‌گردد که از جنبه‌ی معنوی و عبادی انجام می‌دهیم.
* اشک بر سیدالشهدا(ع) خانه را پاک و نورانی می‌کند
مرحوم آیت‌الله حق‌شناس (ره) تعبیر زیبایی داشتند و می‌فرمودند: «وقتی خانه‌ای می‌خرید یا اجاره می‌کنید، اولین کاری که باید انجام دهید، این است که خانه‌تان را غسل دهید.»
ایشان تأکید می‌کردند که چهل روز روضه‌ی سیدالشهدا(ع) در خانه برگزار کنید و اشک بریزید. اشک بر سیدالشهدا(ع) خانه را پاک و نورانی می‌کند.
این موضوع حقیقت دارد و من خودم نیز از افرادی که در حوزه‌ی اخلاق کار می‌کنند، شنیده‌ام که این کار تأثیرات عمیقی بر فضای خانه دارد.
از منظر ارتباط با ملائکه، اگر به حدیث کسا دقت کنید، در اواخر این حدیث به برنامه‌های معنوی مانند روضه‌ی هفتگی، مناجات و برخی ادعیه‌ی خاص اشاره شده است.
این برنامه‌ها باعث ایجاد یک کانون معنوی در خانه می‌شوند و جلب ملائکه را به همراه دارند. در برخی روایات صریحاً اشاره شده است که اگر کسی سه آیه‌ی اول سوره‌ی انعام را بخواند، فرشتگان به خانه‌اش وارد می‌شوند.
کسی که این آیات را در خانه‌اش بخواند، خداوند فرشته‌ای در آسمان هفتم خلق می‌کند که با عمودی آهنین در کنار این فرد قرار می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد شیاطین به او نزدیک شوند. این فرشته جلوی وسوسه‌های شیطانی را می‌گیرد و فرد را از گزند آنها حفظ می‌کند.
بنابراین، باید به این نکات دقت کنیم و اجازه دهیم این اعمال در روح و روان ما تأثیر بگذارند.
به صورت کلی، پیشنهاد می‌کنم یک برنامه‌ی هفتگی یا روزانه در این سبک برای خودمان داشته باشیم.
* ملائکه با کوچک‌ترین کارهای ناشایست از خانه دور می‌شوند
یکی از پیشنهادات من، توصیه‌ی مرحوم آیت‌الله قاضی در وصیت‌نامه‌ی ایشان است که می‌فرمودند: «ما باید روضه‌ی هفتگی داشته باشیم و سه‌شنبه‌ها نیت کنیم که غذایمان را به نیت روضه‌ی اهل بیت(ع) بپزیم.»
این برنامه‌ها شامل روضه‌ی سیدالشهدا(ع)، حدیث کسا و مناجات‌های خاص می‌شود. این برنامه‌ها نه‌تنها برای خودمان، بلکه برای همسر و فرزندانمان نیز بسیار مفید است.
آیت‌الله حائری نیز این برنامه‌ها را به‌خوبی تدوین کرده‌اند و علمای دیگر نیز بر اهمیت آنها تأکید کرده‌اند.
برقراری روضه در خانه یک موضوعیت خاص دارد و تأثیرات عمیقی بر روند ارتباطات انسانی می‌گذارد. بدون تعارف، این برنامه‌ها بسیاری از مشکلات را کاهش می‌دهند و صفا و صمیمیت را در خانه افزایش می‌دهند. این تأثیرات از برکات اشک بر سیدالشهدا(ع) است و باعث ایجاد آرامش در خانه می‌شود.
نکته‌ی آخر این است که همان‌طور که برخی اعمال باعث جلب ملائکه می‌شوند، برخی رفتارها نیز باعث دور شدن آنها از خانه می‌شوند.
ملائکه موجوداتی با شخصیت و پرستیژ هستند و با کوچک‌ترین کارهای ناشایست از خانه دور می‌شوند.
بنابراین، باید حواسمان باشد که چه اعمالی باعث دور شدن آنها می‌شوند. اگر خانه از حضور ملائکه و موجودات نورانی خالی شود، طبیعتاً دچار آسیب و تنش می‌شود.
برای دانلود صوت جلسه اینجا را کلیک کنید
نظر شما