به گزارش خبرگزاری حوزه، این کتاب که حاصل سلسله نشست های تخصصی فقه اجتماعی در زمان حیات استاد فرج نژاد و تداوم این نشست ها محسوب می شود از سوی مؤسسه مطالعات و تحقیقات فتوح اندیشه تهیه و توسط انتشاران شناخت پژوه منتشر شده است.

این کتاب در ۳۲۸ صفحه شامل سخن مؤسسه، پیشگفتار، مروری کوتاه بر زندگی استاد محمدحسین فرج نژاد و مقدمه است و به تشریح و تدوین هشت نشست شامل «روش شناسی حکمی اجتهادی نظام ولایی»، «روش شناسی فقه رسانه»، «فرایندهای روشی استنباط فقه ارتباطات از قرآن کریم»، «فقه رسانه در دو دیدگاه فقه فتوایی و فقه حکمرانی»، «فقه رسانه در دو دیدگاه فقه فتوایی و فقه حکمرانی»، «بررسی تعامل نظریه هنجاری رسانه و فقه رسانه»، «بازاندیشی در عنصر مصلحت» و «قاعده وجوب حفظ نظام و اصلاح سیاست گذاری ساختار رسانه فضای مجازی» پرداخته است.

مراحل پنجگانه تکامل انقلاب اسلامی و ضرورت های امروز

در مقدمه این کتاب با اشاره به مراحل پنجگانه فرآیند تکاملی انقلاب اسلامی برپایه فرمایشات امام خامنه ای یعنی نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی، کشور اسلامی و تمدن نوین اسلامی آمده است: با شروع انقلاب اسلامی و تغییر بنیادین در نوع جهان بینی حاکمیت انقلاب اسلامی محقق گردید و روابط اجتماعی و نهادهای جامعه شروع به تغییر کردند. پس از انقلاب نیز این امر مورد اتفاق رهبران دینی بود که انقلاب برای گذار از مشکلات اجتماعی و کلان خود باید بتواند با پایبندی به اصول و ارزشهای دینی اسلامی مسائل خود را حل و فصل کند و با ارائه رفتاری جدید و اصلاح شده درصدد رفع مشکلات برآید و این امر با حاکمیت قانون اساسی به عنوان تجلی نظام اسلامی محقق گردید.

اکنون می بایست از این به بعد مشکلات و مسائل جامعه بر اساس همان مبانی مورد رضایت طرفین پاسخ داده شود؛ به شکلی که نظام اسلامی برای اداره جامعه باید ساختاری ارائه کند که بتواند جامعه را بر اساس همان پیمانی که میان حکومت کنندگان و حکومت شوندگان بسته شده اداره کند. از این رو ساختار دولت که ابزاری در دست حاکم جامعه برای اداره حکومت است - می باید مطابق دین باشد تا مشروعیت لازم جهت اداره جامعه را کسب کند و این مهم سومین مرحله از مراحل تکاملی انقلاب اسلامی یعنی مرحله ایجاد دولت اسلامی» است.

خطری که باید جدی گرفته شود

در بخش دیگری از این مقدمه نیز آورده شده است: حقیقت آن است که در دولت ساختارها و روشها به مثابه سامانه ای هستند که کارگزاران درون آن با یکدیگر در تعامل بوده و عمل میکنند و اگر حالتی را تصور کنیم که در آن حالت کارگزاران دارای ویژگیهای اسلامی باشد، اما روشها و ساختارهای برآمده از آن بر اساس الگوهای سکولار باشند، عملاً این اقتضائات روابط و الگوهای سکولار است که خود را بر آرمانها و مطلوبیت های مدنظر حکومت اسلامی تحمیل میکند و آن را در چارچوبهای تحمیلی خود محدود می سازد در این صورت عملاً نهادها و ساختارهای نظام با نوعی تضاد درونی و دائمی بین حکومت اسلامی و الگوهای سکولار مواجه خواهند بود.

جمهوری اسلامی ایران نیز در سه دهه ابتدایی عمر خود عملاً با این چالش و تضاد جدی مواجه بوده است و چنان که نیک روشن است در این تضاد معمولاً این ساختار مدرن بوده است که بر نظام اسلامی فائق آمده و موفق به تحمیل اقتضائات سازمانهای مدرن بر آرمانهای انقلابی و اسلامی شده است.

برای گذر از وضعیت موجود به وضعیت اسلامی باید به دنبال سازوکاری بود که ما را به سمت دولت اسلامی حرکت دهد. در این میان با توجه به «فقه مداری و فقیه محوری نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت ضروری است که تمامی مراحل فرآیند تکاملی انقلاب اسلامی مبتنی بر فقه شیعی باشد. بر این اساس مرحله دولت سازی نیز مستثنای از این قاعده نخواهد بود و ما پیش از هر چیز برای دولت سازی نیازمند فقه دولت سازی هستیم.

بر این اساس، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه با طراحی و اجرای کلان طرح فقه دولت سازی اسلامی دستیابی به نرم افزار فقهی تأسیس دولت اسلامی را نصب العین خویش قرار داده و امید آن دارد که بتواند ساختار مطلوب دولت اسلامی متناسب با شرایط و امکانات انقلاب اسلامی را طراحی و تولید کند و برای دستیابی به این مهم اقدامات و خرده طرح های مختلفی را به اجرا گذاشته است.

فقه رسانه و اقتضائات کنونی

نویسندگان کتاب در مقدمه اثر ادامه می دهند: فقه رسانه یکی از شاخه های فقه تخصصی اجتماعی است که زیر شاخه هایی چون فقه، اینترنت فضای مجازی و شبکه های اجتماعی»، «فقه خبر و اطلاع رسانی و تبلیغات فقه رادیو و تلویزیون و سینما»، «فقه کتاب و مطبوعات»، «فقه بازی های رایانه ای» «فقه عملیات روانی و جنگ روانی» و «فقه رسانه های دینی و سنتی دارد؛ گرچه در این بحث با توجه به ضرورت ها و اقتضائات امروز فقه رسانه های نوپدید چون اینترنت و فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و رادیو و تلویزیون در اولویت برخی پژوهشگران قرار گرفته است. با توسعه رسانه های جدید در سطح اجتماعی نیاز به این مبحث در سالیان اخیر بیشتر خود را نمایان کرده است و با توجه به بومی نبودن اکثر ابزارهای رسانه ای تکنولوژی مدیریت برنامه ریزی و دستورالعملهای تکنیکی غربی در رسانه ها لازم است که اندیشمندان فقه و رسانه در پی گسترش و ساماندهی مباحث مورد نیاز در این عرصه باشند.

در جای دیگری از مقدمه می خوانیم: فراگیری روزافزون آسیبهای رسانه های پست مدرن جدید و ضرورت ایستادگی مشروع و حرکت در مسیر به خدمت گرفتن رسانه ها در جهت تحقق اهداف انقلاب و جبهه مقاومت سرمایه گذاری سازمانهای امنیتی و نظامی دشمنان برای توسعه برخی رسانه ها در جهان در جهت اهداف استکباری خود خدشه در حاکمیت نظام اسلامی در رسانه هایی چون اینترنت و فضای مجازی و شبکه های اجتماعی زمینه سازی جهت ورود قوی به گام دوم انقلاب اسلامی در حوزه های رسانه و فقه فقدان یا کمبود جدی ادبیات پایه فقه رسانه و زیر شاخه های آن جهت اداره فقهی نهادهای رسانه ای نظام از جمله موارد ضرورت پرداختن به فقه رسانه های نوپدید است.

تمهید و مسئله یابی و جهت دهی به مباحث فقه رسانه در مسیر بهبود عملکرد رسانه های کشور و نهادهای رسانه ای کشور در مسیر تمدن سازی و تقویت جبهه مقاومت بیان تفصیلی شاخصه های استقلال در فضای سایبری و رسانه ای از حیث ابزار، شبکه مدیریت و ساختار و همچنین ارائه سیاستها و راهبردهای لازم جهت تطبیق سیاستهای رسانه ای و سیاستهای فضای مجازی جامع کشور با قانون اساسی و بیانیه گام دوم اهداف این پژوهش است.

این پژوهش در مقام پاسخگویی به این پرسش است که آیا اصول و مبانی و قواعد مستفاد در فقه رسانه و فضای مجازی مبتنی بر فقه اجتماعی و حکومتی هستند و چگونه در تدوین فقه رسانه و فضای مجازی به کار می روند!؟