به گزارش خبرگزاری حوزه، روز هشتم بهمن‌ماه ۱۳۵۷، فرودگاه مهرآباد همچنان در محاصره‌ی تانکها، زرهپوشها و اتومبیل‌های آتشنشانی بود.
کارکنان هواپیمایی ملی با صدور بیانیهای اعلام کردند: قسمتهایی از هواپیمایی که قرار بود از تهران عازم پاریس شود توسط عمال رژیم شاهنشاهی خراب شده است. از سوی دیگر، جمعی از روحانیون متعهد و مبارز با تحصن در مسجد دانشگاه تهران خواستار بازشدن فرودگاه و بازگشت امام خمینی به وطن گشتند. فرار سربازان، درجهداران و افسران جوان از پادگانها و پیوستن آنها به ملت تشدید یافته بود. رئیس ستاد ارتش در کتاب «اعترافات ژنرال» در رابطه با این ماجرا می نویسد:
موقعی که فرودگاه مهرآباد برای جلوگیری از آمدن خمینی به ایران بسته شد و روحانیون در مسجد دانشگاه متحصن شدند، اخبار روزنامه ها حاکی بود که همۀ افسران نیروهای سه گانه در پایگاه های خود در تهران، اصفهان، کرمانشاه، دزفول، شاهرخی (همدان)، بندربوشهر و بندر پهلوی اقدام به تظاهرات و اعتصاب غذا نموده اند و از این رویداد، بهره برداری تبلیغاتی شدیدی به نفع مخالفین میکردند. اگرچه روابط عمومی ستاد بزرگ بنا به تقاضای فرماندهان نیرو و اعتماد به اظهارات آنان، خبر اعتصاب پرسنل نیروها را در مطبوعات تکذیب نمود، ولی گزارشهای اداره دوم، اعتصاب غذا و شرکت در تظاهرات یگانها را تأیید می کرد و حتی در تهران، بوشهر، شیراز و اصفهان برخی از افسران، همافران، درجهداران و سربازان با خانواده هایشان به راهپیمایی پرداختند.
چون گزارش های اداره دوم و نیروها ضد و نقیض بود دستور دادم از ستاد بزرگ، دو هیأت یکی به ریاست سپهبد فیروزمند معاون ستاد برای رسیدگی به وضع پایگاه های یکم ترابری و شکاری در تهران و دیگری به سرپرستی سپهبد رحیمی لاریجانی رئیس اداره یکم ستاد برای رسیدگی به وضع پایگاههای نیروی هوایی در اصفهان، شیراز و بندر بوشهر اعزام گردند. هیأتهای اعزامی پس از رسیدگی دستور بازداشت محرکین و مسببین را در پایگاه ها صادر کردند.
بختیار در حالی که فرودگاه مهرآباد را به منظور جلوگیری از فرود هواپیمای حامل امام خمینی(ره) و یارانش بسته بود همچنان به تلاش خود برای باقی ماندن بر قدرت ادامه می دهد. حرفهای ویلیام سولیوان سفیر آمریکا در تهران حاکی از این تلاشها بود:«...بختیار [پس از اینکه با وساطت من موفق به جلوگیری از استعفای ارتشبد قرهباغی از ریاست ستاد شد] گفت: با تدابیری که پیشبینی کرده، پس از مراجعت آیتاللّه خمینی اوضاع به نفع حکومت او تغییر خواهد کرد...»
سولیوان که سیاستمدار کهنه کار بود میدانست شاپور بختیار هیچ شانسی ندارد لذا به قول خود «به فکر تسریع در اجرای برنامۀ تخلیه امریکائیان از ایران و تقلیل اعضای کادر رسمی سفارت می افتد».
او در این باره می گوید: «...ما برنامه ای تنظیم کردیم که اتباع امریکایی را از ایران بسرعت با هواپیماهای نظامی که بین تهران و آتن پرواز می کردند تخلیه کنیم. با تشدید بحران، ژنرال هایزر هم برای بازگشت از ایران بیقراری می کرد و در گزارشات روزانۀ خود به واشنگتن درخواست می کرد با خاتمۀ مأموریت وی در ایران موافقت کنند. من هم فکر می کردم که دیگر حضور هایزر در تهران مثمر ثمری نیست. ولی کاخ سفید هنوز معتقد بود که او می تواند کارها را در تهران سرپرستی کند».
نگرانی دیگر سفیر آمریکا در تهران، سرنوشت برنامۀ فروش سلاح های امریکایی به ایران بود. به گفتۀ او: «ارزش قراردادهای فروش اسلحه امریکا به ایران در آن تاریخ حدود شش میلیارد دلار بود. این قراردادها براساس توافق بین دولتین ایران و امریکا امضا شده بود، ولی طرف قرارداد ما شرکتهای خصوصی امریکایی بودند و اگر حکومتی که پس از پیروزی انقلاب در ایران بر سر کار می آمد و تصمیم به لغو این قراردادها می گرفت دولت امریکا متعهد پرداخت ارزش قراردادها یا خسارت آن به کمپانیها بود».
سولیوان با توجه به اهمیت موضوع، واشنگتن را در جریان می گذارد و سرانجام موافقت وزارت دفاع امریکا را برای مسافرت یکی از کارشناسان برجسته حقوقی و اداری وزارت دفاع به نام «اریک فن مار بود» را به تهران جلب میکند.
سولیوان معتقد بود که پس از زحمت فراوان موفق شد موافقت نامهای برای لغو این قراردادها به امضای مقامات مسئول ایران برساند و به قول خودش «مالیات دهندگان امریکایی را از پرداخت حدود چهارمیلیارد دلار خسارت و ادعاهای احتمالی کمپانیها از کیسۀ دولت برهاند.
مهندس بازرگان، طی مصاحبه ای به تشریح تصمیمات امام راجع به تشکیل شورای انقلاب و دولت موقت اسلامی پرداخته و گفت: «...در مورد دکتر بختیار باید بگویم که من او را از ۳۴ سال پیش می شناسم و با هم در نهضت مقاومت و در جبهه ملی همکاری داشته ایم. او مردی وطن پرست!، بسیار منطقی! و دارای تشخیص درست! است. با آشنایی که به سوابق او دارم، قاعدتاً باید خود را در اختیار انقلاب بگذارد و در نتیجه استعفا کند، مگر اینکه در این اواخر، شخصیت او عوض شده باشد.
شاپور بختیار در پاسخ به اظهارات مهندس بازرگان گفت: «تمام اراجیف و شایعات استعفای من و خالی کردن سنگر مقدس قانون اساسی و حرکت به سوی مجهول مطلق، بی اساس است.
یکی از خبرگزاری ها دربارۀ وضعیت کنونی شاه اظهار داشت: «شاه از خیانت دوستان خود، سخت اندوهگین است و به این جهت طی چند روز گذشته حدود ۱۲ کیلو لاغر شده است»!
در تهران هم عده ای از ارتشیان، ساواکی ها و وابستگان رژیم شاه در ورزشگاه امجدیه گرد آمده و در پناه نظامیان و عدهای از چماقداران به تظاهرات پرداختند و حمایت خود را از دولت بختیار و سنگر قانون اساسی اعلام کردند. این در حالی بود که دهها هزار تن از مردم تهران در خیابانهای اطراف امجدیه با در دست داشتن عکسهای امام خمینی(ره) به طرفداری از رهبری امام تظاهرات کرده و شعار می دادند.
رادیو پاریس اعلام می کند که: سفر امام خمینی(ره) به تهران به تعویق افتاده است و امام نیز در پیامی اعلام میدارد: «از اینکه ایادی اجانب، فرودگاههای سراسر ایران را به روی من بسته اند، بناچار تصمیم گرفتم که روز یکشنبه ۲۹ صفر به کشور برگشته و چون سربازی در کنار شما به مبارزه علیه استعمار و استبداد تا پیروزی نهایی ادامه دهم.
حضرت امام شخصاً و براساس معیارها و شناخت دقیقی که از مسائل ایران و جهان داشتند تصمیم گرفتند به ایران بازگردند و این در حالی بود که بسیاری از دوستان امام، حتی نیروهای تند انقلابی نیز مخالف سفر امام در آن شرایط بحرانی و خطرزا بودند و با پیغامهای مکرر خویش درخواست تعویق سفر تا زمان انحلال ارتش و کنترل اوضاع را داشتند.
امام خمینی(ره) در مصاحبه کوتاه پنجم بهمن خویش عزم راسخ خود را بر بازگشت قریب الوقوع به میهن اسلامی ابراز داشته و فرمودند: «من از همۀ ملت ایران تشکر میکنم و در اولین فرصت پیش مردمم به ایران خواهم رفت تا با آنها یا کشته شوم و یا حقوق ملت را بگیرم و به ملت برگردانم».
در حالی که چشمها نگران بود و همه در انتظار ورود رهبر سازش ناپذیر خویش بودند، فعالیتهای گستردهای از سوی مبارزین برای باز کردن فرودگاهها، همچنان ادامه داشت.
هشتم بهمن ماه ۱۳۵۷، روزنامه ها خبر دادند که:
«سفر امام خمینی دو روز دیگر به تعویق افتاد.» این خبر برای ملت مسلمان ایران که مشتاقانه چشم به راه مراجعت رهبرشان هستند و خود را جهت استقبال از آن بزرگوار آماده کرده بودند، بسیار تأثرانگیز و نگران کننده بود.
فرودگاه ها هنوز بسته بود. نگرانی و خشم مردم لحظه به لحظه افزایش می یافت؛ درگیریها شروع می شد و با گذشت چند ساعت، شدت گرفت. در جنگ و گریز خیابانی، دهها تن توسط مزدوران امریکایی به خاک و خون کشیده شدند.
شعارهای پیش با فریادهای بغض آلود تکرار می گشت: «وای به حالت بختیار، اگر خمینی دیر بیاد»، «اگر خمینی دیر بیاد، مسلسلها بیرون میاد»
تظاهرات و راهپیمایی دیروز ـ ۲۸ صفر ـ که با شرکت میلیونها نفر، در سراسر ایران برپا شده بود، گرچه خبرگزاریها آن را آرام و بدون تشنج مخابره کردند، ولی حرکتی سرشار از بغض و کینه نسبت به دولت بختیار بود. احساسات پرشور موتورسوارها و جوانان دانش آموز و دانشجو که گروههای متعددی را در میان راهپیمایان تشکیل می دادند، به انبار باروتی شباهت داشت که با کوچکترین جرقه به آتشی گسترده و غیرقابل کنترل تبدیل می شد. تمام مطالب قطعنامۀ هشت مادهای دیروز حاکی از آتشی بود که در زیر خاکستر پنهان شده باشد.
خبر تعویق بازگشت رهبر انقلاب، آن انبار باروت و آن آتش زیر خاکستر را مشتعل ساخت. تظاهرکنندگان که به سوی فرودگاه مهرآباد در حرکت بودند، همۀ راهها را بسته و محوطۀ اطراف فرودگاه را در محاصرۀ نظامیان می دیدند.
فریاد «اللّه اکبر» آنها با صفیر گلوله ها و رگبار مسلسل ها درهم می پیچید. در کشتار وحشیانۀ امروز تهران، چندین داروخانه در هجوم مردم جهت کمک به مجروحین خالی شد. درگیریها، حدود ساعت دو بعدازظهر به میدان ۲۴ اسفند (انقلاب) و مقابل ساختمان ژاندارمری کشیده می شود. سربازان رژیم از پشتبام ساختمان ژاندارمری، مردم را به رگبار گلوله بستند.
ارتشبد قره باغی، پیرامون حوادث این روز می نویسد: «جریان حادثۀ مقابل ژاندارمری کشور تا شب ادامه پیدا کرد. خبر این حوادث در تمام خبرگزاریها منتشر شد و مورد بهره برداری مخالفین قرار گرفت. مخالفین از این حادثه که خود به وجود آورده بودند، سوء استفاده نموده بر میزان تظاهرات و اغتشاشات مختلف در شهرها افزودند...
حضرت امام در بیانات هشتم بهمن ماه خود، با توجه به حوادثی که در ایران می گذشت، فرمودند: «...ما می بینیم همان بساطی که در زمان محمدرضا خان ـ شاه سابق ـ بود حالا هم همانها دارد اجرا می شود... آن وقت آدم می کشتند حالا هم آدم می کشند، آن وقت غارت می کردند حالا هم غارت می کنند، آن وقت از اجتماعات جلوگیری می کردند حالا هم جلوگیری می کنند...»
این در حالی بود که روحانیت مبارز به عنوان اعتراض به عمل ضد انسانی دولت غیرقانونی بختیار در جلوگیری از مراجعت حضرت امام، در مسجد دانشگاه تهران دست به تحصن زده و در اعلامیۀ شمارۀ یک خود اعلام می دارند: «...تا بازگشت حضرت آیت اللّه العظمی امام خمینی (دام ظله) به وطن، به آغوش پر از مهر ملت، در مسجد دانشگاه تهران تحصن اختیار می کنیم و از این محل مقدس در کنار برادران دانشجوی خود، ندای حق طلبانۀ خود را به گوش جهانیان خواهیم رساند...». آیت اللّه طالقانی طی اطلاعیه ای به تأخیرافتادن مراجعت رهبر عالیقدر انقلاب را به اطلاع عموم رسانده و خود ایشان به متحصنین دانشگاه تهران می پیوندند.
بختیار با نوشتن نامه ای به حضور امام، درخواست می کند که به وی مهلت کافی برای انجام تغییرات داده شود و تأکید می کند: «...اجازه فرمایید که هر تغییر در نظام مملکت از راه صلح و سلم و آرامش بر طبق سنن دموکراتیک معمولی در تمام جهان انجام گیرد...» و چون از نوشتن نامه نتیجه ای نمی گیرد، مصمم به عزیمت به پاریس و برقراری تماس و مذاکرۀ مستقیم با رهبر انقلاب می شود. بیانیۀ نخست وزیر مبنی بر مسافرت به پاریس از رادیو و تلویزیون پخش می شود. در قسمتی از بیانیه آمده است: «...تصمیم گرفتم که ظرف ۴۸ ساعت آینده شخصاً به پاریس مسافرت کرده و به زیارت معظم له نایل آیم و با گزارشی از اوضاع کشور و اقدامات خود ضمن درک فیض، دربارۀ آیندۀ کشور کسب نظر نمایم...»
ژنرال هایزر که هر روز با فرماندهان نیروها و رئیس ستاد مشترک جلسه می گذارد و آنها را برای اجرای نیات شوم خود آماده می کند، در خاطرات خود می نویسد: «...امید ما این بود که این دیدار، بتواند بازگشت خمینی را به کشور برای دست کم، یک ماه دیگر، به تعویق بیندازد...به نظر من چنین می آمد که اوضاع به دلخواه ما، در حال تغییر بود. اما متأسفانه اگر خمینی ظرف چند روز آینده باز می گشت، همه چیز را خراب می کرد. ما به ۳۰ الی ۶۰ روز وقت دیگر احتیاج داشتیم...»
بعضی از مطبوعات داخلی و اغلب خبرگزاریهای وابسته به غرب و آمریکا، فرصت را غنیمت شمرده و اقدام به شایعه پراکنی می کنند. تهران ژورنال در مقاله ای تحت عنوان «امام خمینی، با پذیرفتن بختیار موافقت کرد»، نوشته بود: «آیت اللّه در نظر داشته است، شنبه شب، پاریس را ترک گوید، اما ایرفرانس به وی اطلاع داده است که فرودگاه تهران هنوز بسته است...امام خمینی با بختیار ملاقات خواهد کرد»
پیام هشتم بهمن ماه رهبر اندیشمند و آینده نگر انقلاب اسلامی، توطئه دشمنان نهضت را با شکست مواجه می سازد. حضرت امام خمینی(ره) در پیام خود خطاب به حضرات حجج اسلام تهران و سایر شهرستانها، اظهار داشتند: «آنچه ذکر شده است که شاپور بختیار را با سمت نخست وزیری من می پذیرم، دروغ است بلکه تا استعفا ندهد او را نمی پذیرم؛ چون او را قانونی نمی دانم... من با بختیار تفاهمی نکرده ام و آنچه سابق گفته است که گفتگو بین او و من بوده، دروغ محض است. ملت باید موضع خود را حفظ کنند و مراقب توطئه ها باشند.»
گزارش های رسیده حاکی از این بود که راهپیمایی و تظاهرات ضد دولتی در اغلب شهرستانها جریان دارد. دهها هزار تن از مردم همدان در سرمای ۲۰ درجه زیر صفر، تظاهرات پرشوری راه انداخته بودند و مردم «شاهی» در تظاهرات خود، نام شهرشان را عوض کرده بودند. خبر دیگری حاکی از این بود که حدود شش هزار کارگر فنی و کارکنان مسلسل سازی وابسته به صنایع نظامی، در حال راهپیمایی هستند. یک روز پیش نیز حدود چهارهزار نفر از همافران مدرسۀ آموزش خلبانی هلیکوپتر، پس از برخورد با فرماندۀ پایگاه و به هنگام بازگشت به شهر، با عدهای از افراد ارتش درگیر می شوند و...
... در حالی که مردم ایران، خود را برای برگزاری بزرگترین استقبال تاریخ مهیا میکردند، محل اقامت امام خمینی(ره) در تهران تعیین و آماده شده بود.
روز سه شنبه دهم بهمن ماه، دولت بختیار بازگشایی فرودگاه های کشور را اعلام می نماید و روز یازدهم بهمن ماه، تیتر بزرگ روزنامه ها یکسان بود: ۹ صبح فردا، دیدار با امام در تهران ...
منابع:
پرتال امام خمینی
اندیشکده مطالعات سیاسی
نظر شما