به گزارش خبرگزاری حوزه، در ماه مبارک رمضان، هر روز با «آیات زندگی‌ساز» همراه باشید؛ مجموعه‌ای از آیات قرآن کریم به همراه تفسیر کوتاه و کاربردی که راهنمای زندگی و سعادت هستند و با این آیات، روزهای ماه مبارک رمضان را با کلام خداوند نورانی‌تر کنیم.

* حجت‌الاسلام والمسلمین هادی حسین‌خانی

بسم الله الرحمن الرحیم؛ در آیه ۲۳ سوره مبارکه اسرا، خداوند متعال می‌فرماید: «وَقَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا».

خدای متعال در این آیه کریمه می‌فرماید که پروردگارت فرمان قاطع و حکم محکم داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر احسان کنید. هرگاه یکی از آنان یا هر دو نفرشان در کنار تو به پیری رسند، به آنان حتی کلمه «اُفّ» که کمترین اظهار ناراحتی است مگوی و بر آنان بانگ مزن و پرخاش مکن و همواره با آنان سخنی نیکو، شایسته و کریمانه بگو.

این آیه شریف ابتدا به مهم‌ترین اصل دین، یعنی توحید و یکتاپرستی امر می‌کند و دستور می‌دهد که کسی غیر از خدای متعال مورد پرستش قرار نگیرد.

بلافاصله پس از این دستور بنیادین، تأکید خاصی بر احسان به والدین دارد، که نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده این موضوع در نظام ارزشی اسلام است.

مهم‌تر آنکه، این احسان را به طور ویژه در دوران پیری والدین تصویر می‌کند.

خداوند متعال می‌فرماید هنگامی که هر دوی این پدر و مادر یا یکی از آن‌ها به پیری رسیدند و در کنار تو زندگی می‌کنند، مراقبت و احسان به آنها بسیار مهم و ضروری است.

طبیعتاً وقتی که انسان به سنین کهولت و پیری می‌رسد، هم از نظر مالی آن توانایی و استقلالی که قبلاً داشته را ندارد، هم از نظر جسمی آن قوت و سلامتی پیشین را از دست داده، و چه بسا دچار انواع بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روحی شده است.

در چنین شرایطی، ممکن است پدر یا مادر سالخورده دچار دلتنگی، ناراحتی و تغییرات خلقی شوند. ممکن است گاهی به فرزند خود پرخاش کنند، رفتارهای غیرمعمول نشان دهند و حتی ممکن است در مواردی برخوردهای تندی با فرزندان خود داشته باشند.

اینجاست که خدای متعال با ظرافت خاصی دستور می‌دهد که حتی اگر والدین تو را اذیت کردند و از برخورد با تو دلتنگ و ملول شدند، تو هرگز نباید حتی کمترین کلمه‌ای که نشان‌دهنده ناراحتی و بی‌احترامی است - که در فرهنگ عربی کلمه «اف» شناخته می‌شود - را به کار ببری.

همچنین خداوند می‌فرماید: «وَلَا تَنْهَرْهُمَا» یعنی آن‌ها را از پیش خودت با تندی و خشونت نران».

کلمه «نهر» که در این آیه به کار رفته، احتمالاً از واژه «نهر» به معنای رودخانه‌ای که آب در آن با شدت و تندی جریان دارد گرفته شده، که نشان‌دهنده برخورد تند و پرخاشگرانه است.

در عوض، خداوند امر می‌کند که همیشه با والدین خود کریمانه و با احترام کامل سخن بگویی.

در تأیید این مطلب، روایت ارزشمندی از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که آن حضرت می‌فرمایند: «اگر والدین حتی تو را زدند (که نهایت برخورد نامناسب است)، در پاسخ به آنها بگو: غفر الله لکم»؛ یعنی خداوند شما را ببخشد.

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «فَذَلِکَ قَوْلٌ کَرِیمٌ»، این همان سخن کریمانه‌ای است که خدای متعال در آیه بیست و سه سوره اسرا به آن امر فرموده است»؛ یعنی حتی در آن موقعیت دشوار که والدین با تو برخوردی پرخاشگرانه و تند دارند، تو باید همچنان با آنها با کرامت، ادب و احترام سخن بگویی و برای آنها طلب مغفرت و بخشش نمایی.