به گزارش خبرگزاری حوزه، در ماه مبارک رمضان، هر روز با «راهنمای رمضان» همراه شما هستیم؛ این مجموعه با بیان احکام شرعی مربوط به ماه مبارک رمضان به همراه نظرات مراجع عظام تقدیم شما فرهیختگان می شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدتقی محمدی شیخ :
یکی از احکام مهم شرعی که در پایان ماه مبارک رمضان مطرح می‌شود، «پرداخت زکات فطره» است.
زکات فطره وظیفه‌ای مالی است که شب عید فطر بر عهده افراد مشخصی قرار می‌گیرد.
طبق احکام فقهی، فردی که نان‌آور خانواده است و شرایط وجوب زکات فطره را دارد (بالغ و غیر فقیر بودن)، مکلف است زکات فطره خود و تمامی افرادی که نان‌خور او محسوب می‌شوند را پرداخت نماید.
تکلیف پرداخت زکات فطره شامل تمام افرادی می‌شود که تحت تکفل و حمایت مالی نان‌آور خانواده هستند، صرف نظر از خصوصیات فردی آنها از قبیل:
سن (کودک یا بزرگسال بودن)
نسبت فامیلی (واجب‌النفقه بودن مانند همسر، فرزندان، پدر و مادر، یا غیر واجب‌النفقه مانند برادر و خواهر)
دین و مذهب (مسلمان یا غیرمسلمان بودن)
به عنوان مثال، اگر فردی کارگری غیرمسلمان را استخدام کرده و مخارج او را تأمین می‌کند، باید زکات فطره آن کارگر را نیز پرداخت نماید.
ملاک اصلی در این حکم، نان‌خور بودن و تحت تکفل اقتصادی قرار داشتن است.
شخص نان‌آور خانواده، که می‌تواند پدر، مادر، برادر بزرگ‌تر یا هر فرد دیگری باشد که مسئولیت تأمین هزینه‌های زندگی افراد را بر عهده دارد، موظف است زکات فطره خود و تمامی افرادی که از نظر اقتصادی به او وابسته هستند را بپردازد.
این تکلیف، یکی از مصادیق مسئولیت‌پذیری اجتماعی و خانوادگی در اسلام است که در پایان ماه رمضان باید به آن توجه ویژه داشت.
* حکم زکات فطره برای مهمان در شب عید فطر: دیدگاه مراجع تقلید
یکی از پرسش‌های متداول درباره زکات فطره، مربوط به «وضعیت مهمانی در شب عید فطر در منزل میزبان» است.
این مسئله با توجه به مدت اقامت مهمان و زمان ورود او به منزل میزبان، احکام متفاوتی دارد که در دیدگاه مراجع عظام تقلید منعکس شده است.
در حالتی که مهمان قبل از غروب شب عید فطر وارد منزل میزبان شده و قصد اقامت نسبتاً طولانی (حدود سه تا چهار روز) را دارد، تمامی مراجع عظام تقلید اتفاق نظر دارند که زکات فطره این مهمان بر عهده میزبان است.
در این حالت، مهمان به عنوان نان‌خور موقت میزبان محسوب می‌شود و مشمول حکم کلی پرداخت زکات فطره برای افراد تحت تکفل می‌گردد.
اما در خصوص مهمانی که تنها برای یک شب (شب عید فطر) به منزل میزبان آمده و قصد دارد پس از افطار یا نهایتاً پس از یک شب اقامت، منزل میزبان را ترک کند، میان مراجع عظام تقلید اختلاف نظر وجود دارد:
دیدگاه اول: برخی از مراجع عظام تقلید مانند مرحوم آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله صافی گلپایگانی، آیت‌الله بهجت و آیت‌الله نوری همدانی معتقدند که در این حالت نیز زکات فطره مهمان بر عهده میزبان است و میزبان باید زکات فطره مهمان را نیز پرداخت نماید.
دیدگاه دوم: مراجعی همچون حضرت امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و آیت‌الله مکارم شیرازی فتوا داده‌اند که اقامت کوتاه یک شبه، موجب صدق عنوان "نان‌خور" نمی‌شود و بنابراین، میزبان مسئولیتی در قبال پرداخت زکات فطره چنین مهمانی ندارد.
دیدگاه میانه: برخی مراجع مانند آیت‌الله سیستانی شرط خاصی را مطرح کرده‌اند. ایشان می‌فرمایند چنانچه مهمان علاوه بر صرف افطار، شب را نیز در منزل میزبان بیتوته کند، زکات فطره او بر عهده میزبان خواهد بود.
این اختلاف نظر فقهی، نشان‌دهنده اهمیت مفهوم «نان‌خور» در تعیین مسئولیت پرداخت زکات فطره است و مکلفین می‌توانند بر اساس مرجع تقلید خود به یکی از این آراء عمل نمایند.
نظر شما