خبرگزاری حوزه | در تحولات تاریخی و دینی جهان اسلام، نقش و جایگاه علویان، به ویژه در رابطه با تشیع و نگرش‌های فقهی و اجتماعی آن‌ها، مسئله‌ای مهم و قابل توجه است.

علویان به عنوان یک گروه مذهبی با ویژگی‌های خاص خود در مناطق مختلف، به ویژه در ترکیه، سوریه، لبنان و عراق پراکنده‌اند. در این میان، مقام معظم رهبری به‌طور مشخص نگاه ویژه‌ای به علویان دارند که در این یادداشت علمی به آن پرداخته خواهد شد.

۱. شناخت علویان و پیوند آن‌ها با تشیع

علویان به عنوان یک گروه دینی در قرون گذشته از اهل تشیع بوده‌اند، اما به دلیل شرایط خاص تاریخی و سیاسی، از آموزه‌های شیعه فاصله گرفته و تحت تأثیر سیاست‌های امپراطوری عثمانی و دیگر عواملی که باعث جدایی آن‌ها از مرکز تشیع شدند، قرار گرفته‌اند.

در دیدگاه مقام معظم رهبری*، علویان جزو اهل تشیع و عائله امامیه محسوب می‌شوند و همچنان به عنوان بخشی از این مجموعه‌ی دینی شناخته می‌شوند.

۲. تاریخچه‌ی جدایی علویان از تشیع

در کلام مقام معظم رهبری* اشاره می‌شود که علویان در دوره‌های مختلف تاریخ، به‌ویژه در دوران سلطنت عثمانی، از تشیع دور شده‌اند. سیاست‌های امپراطوری عثمانی و فشارهای سیاسی موجب شد که شیعه‌گری در مناطق مرزی ایران و عثمانی به حاشیه رانده شود و شیعیان این مناطق مجبور به مهاجرت یا تغییر دین شدند. این امر باعث شد که علویان، که در ابتدا جزء شیعیان بودند، از تعالیم شیعه فاصله بگیرند.

۳. نگاه رهبری به علویان

مقام معظم رهبری* در سخنان خود تأکید می‌کنند که علویان نه تنها از نظر مذهبی به شیعه تعلق دارند، بلکه باید به تدریج به معارف شیعه نزدیک شوند. ایشان همواره به علویان و ارتباط با آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته‌اند و بر ایجاد روابط نزدیک با این گروه تأکید کرده‌اند.

در نگاه رهبری، علویان جزو عائله‌ی شیعه‌ی امامیه هستند و باید به آن‌ها فرصتی داده شود تا از آموزه‌های شیعی بهره‌مند شوند.

۴. چالش‌های پیش روی علویان

یکی از چالش‌های عمده‌ای که در سال‌های اخیر برای علویان به‌ویژه در کشورهایی مانند سوریه و ترکیه وجود داشته، حملات و فشارهای سیاسی و مذهبی از سوی گروه‌های تکفیری است. این گروه‌ها به دلیل عدم رعایت برخی اصول فقهی از جمله حجاب و روزه، علویان را تکفیر کرده و آن‌ها را تحت فشار قرار داده‌اند.

در این راستا، لازم است تا توجه ویژه‌ای به حفظ حقوق انسانی و مذهبی علویان و ایجاد همبستگی میان آن‌ها و دیگر گروه‌های شیعی صورت گیرد.

۵. دوران جدید و رویکرد به علویان

در دنیای معاصر، با توجه به چالش‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، تعامل با علویان و بازگرداندن آن‌ها به دامان آموزه‌های شیعی، مسئله‌ای حیاتی است. مقام معظم رهبری تأکید دارند که در برابر این گروه‌ها باید با نرمی و تدبیر برخورد کرد تا آنان از تعالیم اهل بیت (علیهم السلام) بهره‌مند شوند. این فرآیند نیاز به صبر، شکیبایی و سیاست‌گذاری صحیح دارد تا علویان به تدریج به درک صحیحی از تشیع دست یابند.

در حقیقت علویان، با تاریخ و فرهنگ غنی خود، بخشی از جامعه بزرگ شیعه امامیه هستند. از دیدگاه مقام معظم رهبری، باید با تدابیر مناسب، زمینه بازگشت آنان به جامعه شیعی و بهره‌مندی از آموزه‌های ناب تشیع فراهم شود. این رویکرد، نه تنها به تقویت وحدت مسلمانان کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای هم‌افزایی فرهنگی و دینی در جهان اسلام ایجاد می‌کند.
‌
* سخنرانی مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۳۷۷/٠۸/۱۶

زهرا کبیری پور