به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام محمود سواری، پژوهشگر علوم اجتماعی در یادداشتی به بررسی آیین گرگیعان و ریشه‌های آن در زندگی مردم خوزستان پرداخت و نوشت :
نگاهی به ریشه و کارکرد فرهنگی آیین گرگیعان
آیین گرگیعان یکی از سنت‌های کهن و پرشور مردم خوزستان است که ریشه در تاریخ اسلام و ولادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام دارد. این آیین به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگ شیعی خوزستان، نقش مهمی در انتقال ارزش‌های دینی و اجتماعی به نسل‌های آینده ایفا کرده و هویت فرهنگی این منطقه را بازتاب می‌دهد. گرگیعان، با تلفیق شور و نشاط اجتماعی و معنویت مذهبی، نمایانگر عشق عمیق مردم این دیار به اهل‌بیت علیهم‌السلام است که از نخستین روزهای ورود اسلام به ایران در دل‌های آنان ریشه دوانده است.
گرگیعان، به‌عنوان یکی از رسوم ماندگار مردم خوزستان، همواره نقشی مهم در تقویت محبت اهل‌بیت علیهم‌السلام در دل مردم ایفا کرده است. آیین گرگیعان، ترکیبی زیبا از تاریخ، فرهنگ و مذهب است که از صدر اسلام تا به امروز، همواره جایگاه ویژه‌ای در دل مردم خوزستان داشته است.
این رسم دلنشین، نه تنها پیوند مردم با تاریخ و هویت مذهبی‌شان را تقویت می‌کند، بلکه به‌عنوان الگویی برای وحدت و همدلی در جامعه عمل می‌کند و ارزش‌های والای اسلامی را در قلب جامعه نهادینه می‌سازد.
پیوند تاریخی آیین گرگیعان با ولادت امام حسن مجتبی(ع)
ولادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام، نخستین نوه پیامبر اکرم(ص)، یکی از رویدادهای مهم تاریخ اسلام است که در شب نیمه رمضان با شور و شعف مردم مدینه همراه شد. کودکان مدینه، به‌عنوان پیام‌آوران شادی، این خبر مبارک را به خانه‌ها و محله‌های مختلف می‌رساندند و در قبال بشارت این ولادت پر برکت، شیرینی و خوراکی دریافت می‌کردند.
آیین گرگیعان، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین و پرشورترین رسوم مردم خوزستان، ریشه در رویدادی تاریخی و مذهبی دارد: ولادت امام حسن مجتبی(ع) ، نخستین نوه پیامبر اکرم(ص). در شب نیمه رمضان، هنگامی که خبر تولد این امام همام با شادی کودکان مدینه در کوچه‌ها طنین انداخت، سنتی زاده شد که قرن‌ها بعد، الهام‌بخش مردمی شد که عشق به اهل‌بیت(ع) در ژرفای وجودشان ریشه دوانده بود. کودکان مدینه، پیام‌آوران شادی و برکت، با دریافت شیرینی به ازای بشارت ولادت، نمادی شدند از پیوند میان شادی مذهبی و مشارکت اجتماعی؛ سنتی که امروز در قالب گرگیعان، هویت فرهنگی و دینی خوزستان را شکل می‌دهد.
این سنت ساده اما پرمعنا، الهام‌بخش شکل‌گیری آداب و رسومی و الگویی شد برای مراسمی همچون گرگیعان که با محوریت کودکان و شادی اجتماعی، هویت فرهنگی و مذهبی مردم خوزستان را در طول قرن‌ها حفظ کرده است.
این آیین فرصتی است تا کودکان و نوجوانان، از همان سال‌های ابتدایی زندگی، با ارزش‌ها و آموزه‌های دینی آشنا شوند. شرکت در این مراسم، ضمن ایجاد پیوندی عمیق‌تر میان نسل‌های مختلف، بستری برای انتقال عشق و علاقه به اهل‌بیت از نسلی به نسل دیگر فراهم می‌کند. کودکان در این آیین، با حرکت در میان خانه‌ها و محلات، نام و یاد امام حسن مجتبی علیه‌السلام را گرامی می‌دارند و در فضای اجتماعی، شور و شعف مذهبی را گسترش می‌دهند.
محبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام در فرهنگ خوزستان
ورود اسلام به خوزستان، فصل نوینی در تاریخ این سرزمین گشود. مردم این دیار، با فطرتی پاک و دل‌هایی مشتاق، از همان آغاز به خاندان پیامبر(ص) گرایش یافتند. و اینک این محبت در فرهنگ مردم خوزستان، جایگاهی ریشه‌دار و بی‌بدیل دارد که در جای جای آداب و رسوم آنان خود را نمایش می دهد . این ارادت دیرینه با گرایش مردم این منطقه به آموزه‌های شیعی تقویت گردید.
حضور قبایل عرب شیعه‌گرا و تأثیر شخصیت و تعالیم امام علی علیه‌السلام، نقشی کلیدی در گسترش فرهنگ شیعی در خوزستان ایفا کرد. این محبت، نه تنها در باورهای قلبی مردم، بلکه در آداب و رسوم اجتماعی و مذهبی آنان به زیبایی متبلور شده است.
و نهادهای اجتماعی علمی را نیز پایه گزاری نمود و اولین حکومت شیعه اثنی عشری را بر پایه اندیشه ولایت فقیه به منصه ظهور رساند .
یکی از مهم‌ترین نمودهای این محبت، حوزه علمیه خوزستان است که به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین حوزه‌های علمیه ایران، نمادی از علاقه مردم خوزستان به اهل‌بیت علیهم‌السلام است. این حوزه علمی، با تربیت علمایی برجسته و تلاش‌های پژوهشی و تبلیغی، نقش مهمی در گسترش و تثبیت معارف اهل‌بیت در این منطقه ایفا کرده و چراغ معرفت شیعی را در طول قرن‌ها فروزان نگه داشته است.
این تاریخ کهن، نشانگر پیوندی استوار میان مردم خوزستان و مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام است که تا به امروز ادامه دارد.
گرگیعان: جلوه‌ای از عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام
امروز، گرگیعان تنها یک مراسم نیست؛ پلی زنده میان گذشته و حال است. کودکان خوزستانی، وارثان نمادین همان کودکان مدینه، با شور و شعفی کودکانه، کوچه‌ها را درمی‌نوردند و نوید ولادت امام حسن(ع) را فریاد می‌زنند.
آیین گرگیعان، یکی از بارزترین جلوه‌های محبت مردم خوزستان به اهل‌بیت علیهم‌السلام است. در این مراسم، کودکان خوزستانی با شور و نشاط فراوان، همانند کودکان مدینه، کوچه‌ها و محله‌ها را درمی‌نوردند و نوید ولادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام را به مردم می‌رسانند. این آیین ساده اما معنادار، کارکردی چندلایه دارد:
۱. آموزش نسل جدید: شرکت کودکان در گرگیعان، فرصتی برای آشنایی آنان با ارزش‌ها و آموزه‌های دینی و نهادینه شدن محبت اهل‌بیت علیهم‌السلام در دل آن‌هاست.
۲. تقویت همبستگی اجتماعی: این آیین، فرصتی برای جمع شدن خانواده‌ها و محله‌ها در فضایی دوستانه و شاد است که پیوندهای اجتماعی و عاطفی را تقویت می‌کند.
۳. زنده نگه داشتن تاریخ: گرگیعان، با بازآفرینی بشارت کودکان مدینه، به حفظ هویت تاریخی و مذهبی مردم خوزستان کمک می‌کند.
فراتر از گرگیعان: شبکه گسترده رسوم مذهبی
محبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام در خوزستان، تنها به آیین گرگیعان محدود نمی‌شود. این عشق در شبکه‌ای گسترده از رسوم مذهبی دیگر نیز متجلی است. عزاداری‌های ماه محرم و صفر، جشن‌های میلاد ائمه، نذری‌پزی و مجالس روضه‌خوانی، همگی از جمله نمودهای این ارادت قلبی هستند. این آیین‌ها، علاوه بر تقویت پیوندهای معنوی و اجتماعی، ارزش‌های شیعی را در قلب جامعه نهادینه کرده و فرهنگ و هویت مذهبی خوزستان را تقویت می‌کنند. این آیین‌ها، همچون حلقه‌های زنجیر، جامعه را در عشق مشترک به اهل‌بیت(ع) متحد می‌کنند و نشان می‌دهند که تشیع در این خطه، سبکی از زندگی است، نه مجموعه‌ای از مناسک گذرا . این علاقه عمیق، میراثی گران‌بهاست که از نسل‌های گذشته به نسل‌های آینده منتقل شده و همچنان به‌عنوان یکی از زیربناهای هویت فرهنگی و مذهبی این خطه باقی مانده است.
نقش گرگیعان در آینده
آیین گرگیعان، بیش از آنکه میراث گذشته باشد، می تواند پروژه‌ای برای آینده برای آینده باشد. این آیین نشان می‌دهد که چگونه می‌توان ارزش‌های دینی را در قالب‌هایی خلاقانه به نسل جدید منتقل کرد.. گرگیعان، با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، نمایانگر پویایی فرهنگی مردم خوزستان است که توانسته‌اند با تلفیق شادی و معنویت، ارزش‌های دینی خود را حفظ و به آیندگان منتقل کنند. .
خوزستانی‌ها با این رسم، به جهان می‌گویند که محبت به اهل‌بیت(ع) می‌تواند هم شورانگیز باشد، هم آموزنده؛ هم فردی، هم جمعی. امروز گرگیعان، نه تنها نماد عشق یک منطقه که گواه زنده بودن فرهنگ شیعی در پهنه جهان است.
این آیین، در بطن خود روایتی از مقاومت فرهنگی را نیز بازمی‌تاباند. خوزستانی‌ها، با حفظ این سنت در گذر سده‌ها، ثابت کرده‌اند که عشق به اهل‌بیت(ع) می‌تواند هسته اصلی هویت یک جامعه باشد. گرگیعان، با تلفیق شادی و معنویت، تاریخ و امروز، فرد و جامعه، الگویی کم‌نظیر از یک سنت پویا ارائه می‌دهد؛ سنتی که نه در موزه‌ها، که در قلب کوچه‌ها و خانه‌ها جریان دارد.
سخن پایانی
آیین گرگیعان، نمایانگر عشقی عمیق و ارادتی بی‌پایان به اهل‌بیت(ع) است که در دل تاریخ و فرهنگ مردم خوزستان جریان دارد. این آیین، با بازتاب ارزش‌های شیعی و تاریخی، پیوندی زنده میان گذشته، حال و آینده ایجاد کرده است. گرگیعان، همچون آیینه‌ای از هویت فرهنگی و مذهبی خوزستان، نه تنها نشانی از میراث گذشتگان است، بلکه الگویی برای امروز و آینده به شمار می‌رود. این مراسم، با تلفیق شور و معنویت، الگویی ارزشمند برای حفظ و گسترش ارزش‌های دینی و فرهنگی در پهنه جهان ارائه می‌دهد. بدین ترتیب، گرگیعان، چراغی روشن در مسیر تقویت هویت مذهبی و فرهنگی مردم خوزستان است که در قلب تاریخ، خانه‌ها و کوچه‌های این سرزمین جاری است.
نظر شما