به گزارش خبرگزاری حوزه، متن این یادداشت بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
از مهمترین و ضروری‌ترین مباحث در جامعه اسلامی، فهم صحیح و دقیق معارف اسلام است که در رأس آنها تلاوت و تدبر در آیات قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم‌السلام است تا در ساحت‌های مختلف فردی و اجتماعی رسیدن به کمال میسر و ممکن شود. در همین موضوع، ماه مبارک رمضان که ماه نزول و انس با قران است، زمینه‌های فراگیری علمی و عمل به آیات قران فراهم‌تر از زمان‌های دیگر می‌باشد.
آنچه در هدایت و احیاء انسانها با تمسک به قرآن و معارف اهلبیت علیهم‌السلام از اهمیت ویژه و بیشتر برخوردار است، جنبه‌های هدایتگری قرآن در زمان تحیرِ ناشی از «جهل و گمراهی» انسانها می‌باشد؛ خداوند متعال مهمترین ویژگی قران را «هدایتگری و بشارت دهنده» بودن آن بیان می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ...» (سوره اسراء - ٩)
رسول الله صلی الله علیه وآله می‌فرماید: «اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ» هنگامی که فتنه‌ها، همچون پاره‌های شب تاریک، شما را در خود پیچید، برشماست که به قرآن تمسک جویید. ( اصول کافی ج۲ - ص۴۵۹) امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید: «وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ» ( نهج البلاغه خطبه۱۷۶) بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمی‌کند و هدایتگری است که گمراه نمی‌سازد وسخنگویی است که دروغ نمی‌گوید.
این سخنان به وضوح نشان می‌دهد که قران، نسخه‌ی جامع و کامل نجات‌بخش انسانها می‌باشد، به طوری که با قرآن کسی تنها نیست و هیچ زمانی به «عصر حیرت» متصف نمی‌شود. بدیهی است که رمز تأثیر قران در انسانها و جوامع، پیروی عملی، دائمی و شایسته از آیات قران می‌باشد
امام زین العابدین علیه‌السلام در دعای چهل دوم صحیفه سجادیه از خداوند متعال درخواست می‌کند: «وَ جَعَلْتَهُ نُوراً نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ» این دعای امام علیه‌السلام متضمن یک شرط است و آن «تبعیت» از قران و بکار گیری آیات آن در شئون زندگی می‌باشد.
عظمت قران و تأثیر آن در تحول شگرف انسان
قران کریم معجزه‌ای دائمی است که انس با آن در تمام دوران موجب رشد و تحول مثبت انسانها برای نیل به عالی‌ترین رتبه‌های انسانی و ایمانی می‌باشد، تحولی که ظاهر و باطن انسانها را به احسن وجه تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و موجبات شکوفایی بشر را مهیا می‌سازد؛ خداوند متعال می‌فرماید: «لَوْ أَنْزَلْنَا هَٰذَا الْقُرْآنَ عَلَیٰ جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ ۚ وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» ( سوره حشر - ۲۱) این آیه شریفه به خوبی عظمت قران را با مثالی زیبا و پرمعنا بیان می‌کند که حتی انسانهای لجوج و متعصب در معاصی و غوطه‌ور در معایب را به اندیشه درست برای زندگی مومنانه و سعادت‌بخش رهنمون می‌سازد
قرآن کریم گنجینه‌ای از اصول و قواعد سبک زندگی توحیدی و موفق بشر است که در پرتو هدایت آن، سلامت انسانها و جامعه تضمین می‌شود و جامعه قرانی که نوید دهند جامعه مومنان و متقین که در آن دیانت و عقلانیت سایه می‌افکند را پدیدار می‌سازد و البته فاصله گرفتن و مهجور گذاشتن قرآن - به معنای فهم، ادراک و عمل به قران - خسران و زیانی بزرگ برای همگان می‌باشد.
قرآن کریم از لسان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این شکایت پیامبر را در قیامت طرح می‌کند که: «وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَٰذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» (سوره فرقان - ۳۰)
باور به جامعیت قران در ساحت‌های فردی و اجتماعی
مفسرین و محققین درباره معنای جامعیت قرآن، تعاریف ارزشمندی کرده‌اند، برخی جامعیت آن را به معنای بیان اصول، قواعد و قوانین مورد نیاز انسان و جامعه تعریف کرده‌اند و برخی پاسخگو بودن قرآن به تمام نیازهای فکری،نظری و عملی و برخی دیگر به معنای توجه قران به جهات مادی و معنوی و فردی و اجتماعی بیان کرده‌اند. علامه طباطبایی(ره) جامعیت قران را به معنای کامل بودن قران را در دو قسم بیان می‌کنند: اول، جامعیّت قرآن به معنای کامل بودن بیان آن در طرح مسایل نسبت به کُتُب آسمانی پیشین.
دوم، جامعیّت قرآن به معنای کامل بودن بیان آن در طرح مسایل بدون مقایسه با کتاب‌های آسمانی دیگر.
آنچه به نظر می‌رسد جمع تمام این تعاریف و دیگر معانی که بیان شده است، بازگشت به خاتمیت و خالد بودن قران کریم به عنوان معجزه‌ای که در هر زمان برای شئون و جهات مختلف انسانها و جوامع، بیانی محکم و مستدل دارد؛ از این‌رو قرآن علاوه بر جاودانگی و جوابگو بودن نیازهای بشر، همواره راهگشای انسدادهای فکری و فرهنگی انسان و جامعه در تمام ساحت‌ها و قلمروها می‌باشد تا آنجا که خداوند متعال قران را «تبیاناً لِکل شیء» بیان می‌کند.
وضوح درس‌ها وعبرت‌های قصص قران
بکی از اصول شناختی قرآن کریم، بیان قصص و سرگذشت امت‌های گذشته است، همان طور که یکی از اصول دیگر آن بیان رسالت پیامبران برای هدایت و سوق دادن انسانها به حقیقت و حق‌گرایی است؛ تدبر در این سوره‌ها و آیات، ذهن و افق نگاه انسان را از خلقت او بمتفاوت از نگاه‌های سطحی و مادی‌نگر می‌کند، در حقیقت بیان قصص قرآن، ناظر به درس‌ها و عبرت‌هایی است که برای بشر در تمام جوامع راهگشای مشکلات و موانع او می‌شود، سرگذشت‌هایی که برای همه نسل‌ها و تنوع فکرها، مسیر و مقصد متعالی بشر به صورت خارق‌العاده‌ای درس‌آموز و رهایی‌بخش از دام‌ها و بندهای اسارت در دنیا و کنترل امیال نفسانی و شهوات انسانهای افسار گسیخته در دنیای فریب و نیرنگ می‌باشد، بنابراین قرآن در بُعد کمال‌بخشی به انسانها، تنها نسخه‌ای است که انس با آن موجب آسایش و رضایت‌بخشی انسانها از خود و خدای خود می‌شود چنان که امید و اطمینان به سیر درست انسان در میان شلوغی و کثرت مکاتب بی‌پایه و فرقه‌های دروغین را در روح و جان انسانها زنده می‌کند.
جاذبه‌های قرآن برای تمام اقشار و نسل‌های جامعه
جاذبه قرآن در ایجاد تحول و دگرگونی انسان ها به لحاظ اعتقادی و عمل ایمانی، نکته‌ای غیرقابل انکار است، از زمان نزول آیات قرآن کریم تا امروز، افراد بسیاری با مراجعه به قرآن و یا فهم آیاتی از آن، مجذوب این کتاب آسمانی و پیروی از معارف اسلامی شده‌اند. مهم آن است که انسانها و جوامع رجوع و انس با قرآن را در تمام زمان ها و حالات برای خود یک اصل بدانند تا تأثیر قران و آموزه‌های آن را با تمام وجود درک نمایند، از این‌رو یکی از مهمترین ارکان ابلاغ رسالات الله، ارجاع اقشار و نسل‌های جامعه به قرآن و عمل به آیات نورانی آن است.
در بُعد تحقیقات قرآنی، کارها و کوشش‌های فراوانی شده اما آیا نسبت به انتقال و تبیین معنایی و مفهومی آیات قران مخصوصاً به نسل جوان نیز به همین اندازه همّت و تلاش داشته‌ایم و توانسته‌ایم این باور را ایجاد کنیم که قرآن کریم، انسانها را از انحرافات و بن‌بست‌ها نجات می‌دهد و آیا توانسته‌ایم عمل قرآنی را در ابعاد فردی، اجتماعی و مدیریتی کلان جامعه به عنوان برنامه و نظام‌دهنده امور تثبیت کنیم و آیا توانسته‌ایم فرهنگ جامعه را موافق با قرآن بسازیم و آیا توانسته‌ایم تعلیم و تربیت مبتنی بر قرآن را رواج دهیم و... اینها سوالاتی است که نیازمند تأمل و در مرحله بعد تلاش مستمر دارد بویژه آنکه در تمام این سوالات و ابهامات، سیره معصومین علیهم‌السلام نیز در منابع غنی شیعه و در اختیار ما قرار دارد تا در این راستا توفیقات بیشتری داشته باشیم.
...و کلام آخر
کلام آخر آنکه در تمام اعصار بویژه عصر حاضر که عصر تکنولوژی و به تبع آن غفلت انسانها از علوم انسانی مطابق با خلقت و فطرت و در نتیجه حیرت و سردرگمی انسانها و جوامع برای رسیدن به اهداف و مقامات عالیه انسانی و آرمان انسان کامل، رقم خورده است، تبیین و نشر معارف قرآن، رسالتی مهم است که البته با وجود مکاتب منحرف و معاند، سعی و تلاشی مضاعف از آنچه تاکنون مطرح بوده را می‌طلبد.
نظر شما