علامه پرفروغ و جاودانة علم و نبوغ، قطب راوندی یکی از قله های والای علم و تفقه است که کارنامه زندگی علمی و عملی او درخششی کم‌نظیر دارد.حدیث پژوهی و قرآن پژوهی او در کنار تفقه عالی و جد و جهد کلامی، به آثار و برکات متنوع و متکثری نائل آمد که از قطب راوندی یک علامه تمام عیار و ماندگار ساخت.
براستی و درستی و بی هیچ اغراق و اطنابی باید اذعان کرد که قطب الدین راوندی در زمره مردان بزرگی است كه با دانش فراوان خود پس از بهره‌مندی از علوم مختلف و تبحر در آنها، به عنوان جهادگری در عرصه تبیین و فهم و تنقیح معارف اسلامی به جهان اسلام معرفی گردید و در بیشتر رشته‌های علوم اسلامی تبحر و تخصص خود را به نمایش گذارد كه نتیجه آن را می توان در شمایل کتابهای ارزشمند و جامع و مانع او در رشته های مختلف اسلامی و معارف نبوی و علوی یافت.
کتابهایی که به خوبی و روشنی گویای حقیقت مجاهدتهای علمی علامه قطب راوندی است و بهترین سند برای شناخت او.
کتابهایی که چه در شمار و کمیت و چه در کیفیت متن و موضوعات انتخاب شده و چه از جهت توجه به مسایل مبتلابه، آثاری درخور و مفید و سترگند.
گرچه شمار مکتوبات ایشان بسیار است اما من باب اشاره و تذکار بخشی از آنها را از جمله مهمترین شان مورد اشاره قرار می دهیم که عبارتند از؛ «ام القرآن»،«تفسیر القرآن» در دو جلد. «خلاصة التفاسیر» در ده جلد.
«شرح آیات المشكله فی التنزیه». «اللباب فی فضل آیه الكرسی». «الناسخ و المنسوخ من القرآن». «الخرایج و الجرایح». این كتاب كه معروفترین آثار قطب به شمار می‌آید در بیان مسائل كلامی و عقاید بوده و در برگیرنده هفت كتاب پیرامون مسأله معجزه و شیوه زندگی رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ است.«ام المعجزات» نام كتابی است كه راوندی پس از چندی به عنوان «تتمه الخرایج» به نگارش درآورد.
«الاختلافات». این كتاب در برگیرنده اختلافهای كلامی بین شیخ مفید و سید مرتضی (علم الهدی) بوده و ۹۵ مسأله اختلافی در آن بررسی شده است.« تهافت الفلاسفه » این كتاب كه نشان دهنده دانش فلسفی قطب است در موضوع حكمت و فلسفه نگارش شده و به تناقض گویی فلاسفه پرداخته است. « جواهر الكلام فی شرح مقدمة الكلام ». شرحی بر كتاب « مقدمة الكلام » شیخ طوسی در علم كلام است. «آیات الاحکام» این كتاب آیاتی از قرآن كریم را كه مربوط به مسائل فقهی واحكام دینی است مورد بحث و بررسی قرار داده است.«احکام الاحکام» «الانجاز». شرحی است بر كتاب «الایجاز فی الفرائض» شیخ طوسی . «حل المعقود فی الجمل و العقود». «الخمس».«من حضره الاداء و علیه القضاء».«رسالة الفقهاء».«مشکلات النهایه».«المنتهی فی شرح النهایه». این كتاب به شرح نهایه شیخ طوسی پرداخته و در ده جلد به چاپ رسیده است.«الرائع فی الشرایع».
«النیات فی جمیع العبادات».«نهیة النهایه». « فقه القرآن ».«تحفة العلیل». در موضوع دعا و آداب آن و احادیث مربوط به امراض و بلاها.«رساله فی صحه احادیث اصحابنا». موضوع آن بیان صحت احادیثی است كه علمای شیعه نقل كرده‌اند.«شرح الكلمات المائه». شامل شرح صد كلمه از سخنان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ.«ضیاء الشهاب». شرحی بر كتاب شهاب الاخبار قاضی سلامه مصری. «لباب الاخبار».«لب اللباب». اخبار و احادیثی در موضوع اخلاق.
علامه راوندی دانشمند بزرگ قرن ششم معارف دینی علاوه بر آثار گرانسنگ و ارزشمند، توانست شاگردان بزرگ و برجسته ای را هم به عالم دین و معرفت و در راه احیای معارف اسلامی تقدیم جهان فکر و اندیشه نماید. براستی او از چهره‌های درخشانی است كه فرزانگان بسیاری از محضر نورانی‌اش به فیض رسیده و دانش اندوخته و خود نیز شمع فروزان محافل علمی گردیده‌اند.
شاگردان فرهیخته و برجسته ای که برخی از آنان عبارت‌اند از:
احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر قضاوت به نقل حدیث نیز می‌پرداخت.حسین بن سعید بن هبه الله. وی فرزند دانشور قطب‌الدین بوده و از او به عنوان شهید یاد شده است.علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام.علی بن محمدالمدائنی. محمد بن الحسن البغدادی.محمد بن سعید بن هبه الله. او فرزند دیگر قطب راوندی است كه به ظهیر الدین معروف بود. محمد بن علی معروف به « ابن شهرآشوب » از ستارگان فروزان تشیع و برجسته‌ترین شاگردان قطب بود. « ابن شهرآشوب » در كتاب خویش « معالم العلماء » با یادی از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند كتاب وی را ثبت كرده است.
و بالاخره در روزچهاردم شوال سال ۵۷۳ ق. شهر مقدس قم گرد عزا و ماتمی سترگ بر چهره خود حس کرد آنگاه که عالمان و عاشقان اهل بیت ـ‌علیهم السّلام ـ در خانه قطب راوندی، گرد شمع وجود او که یكی از بزرگمردان عالم تشیع بود جمع شده بودند و با فرارسیدن هنگامه اذان ظهر بود كه نسیم عطرآگین بهشت جان او را آکنده از عطر صفا و خلوص کرد و جهان اسلام در عزای یكی از فرهیختگان مكتب اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ غرق در ماتم شد.
پس از مراسم تشییع پیكر پاك آن فرزانه در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه ـ علیهما السّلام ـ به خاك سپرده شد و به ملکوت اعلی و جایگاه قرب الهی پیوست و در صحن امام رضا(ع) در حرم اکریمه اهل‌بیت(س) با سنگ قبری بلند مرتبه و مرتفع خیره کننده چشم هر زائری شد. بزرگ‌مردی که در سالیان دور هنگام تعمیر صحن حرم مطهر حضرت معصومه(ص) جسم پاک و سالم او پس از قرن‌ها نمایان شد.
آری؛ براستی و درستی و بی هیچ اغراق و اطنابی باید اذعان کرد که قطب الدین راوندی در زمره مردان بزرگی است كه با دانش فراوان خود پس از بهره‌مندی از علوم مختلف و تبحر در آنها، به عنوان جهادگری در عرصه تبیین و فهم و تنقیح معارف اسلامی به جهان اسلام معرفی گردید و در بیشتر رشته‌های علوم اسلامی تبحر و تخصص خود را به نمایش گذارد كه نتیجه آن را می توان در شمایل کتابهای ارزشمند و جامع و مانع او در رشته های مختلف اسلامی و معارف نبوی و علوی یافت.درود و رحمت واسعه حضرت حق بر او روزافزون؛ روحش شاد و راه خطیر و سترگ و شگرفش پر رهرو باد!
