خبرگزاری حوزه/ سوم خرداد مصادف است با سالروز شهادت شیخ فضل الله نوری.
بی تردید قیام شیخ فضل الله نوری علیه استبداد جدید شبه روشنفکری که در ظاهر بر ضد استبداد علی شاهی بود، ولی در باطن دست در دست این دیکتاتوری شاهانه در جهت تثبیت و ترویج یک دیکتاتوری قومی به نام روشنفکری که نحله ای غرب زده به شمار می آمد داشت، به عنوان یکی از فرازهای بلند تاریخ معاصر به شمار می رود.
شاید جمله ای که جلال آل احمد درباره صحنه بر دار شدن شیخ فضل الله نوری دارد یکی از رساترین و مهم ترین و جانانه ترین نمونه هایی باشد که در جهت روشنگری آنچه در آن سالها در ایران رخ می داد و روندی که به مشروطیت و فتح تهران منتهی شد بیان شده است.
آنجا که در کتاب خدمت و خيانت روشنفکران مي‌نويسد: «من نعش آن بزرگوار را بر سر دار همچون پرچمي مي‌دانم که به علامت استيلاي غرب‌زدگي پس از 200 سال کشمکش بر بام سراي اين مملکت افراشته شد».
شهيد شيخ فضل‌الله نوري از جمله روحانيوني بود که در پيروزي نهضت مشروطه نقش مهمي ايفا کرد؛ اما، پس از مشاهده انحراف اين نهضت بناي مخالفت با روشنفکران غرب‌زده گذاشت. او خواستار مشروطه مشروعه بود و مشروطه‌اي را که بناي آن بر‌پايه قوانين اسلامي کشورهاي غربي و الگوبرداري از تمدن و فرهنگ غربي بود را رد مي‌کرد. او از نخستين عالمان اسلامي بود که به نقشه استعمار در جهت اسلام‌ز‌دايي و جايگزين کردن حکومت لائيک تحت پوشش مشروطه و قانون اساسي پي‌برد و سعي کرد تا اجازه ندهد ملي‌گرايي به جاي اسلام‌گرايي بنشيند و به نام آزادي و دموکراسي، بي‌بند و باري غربي در جامعه اسلامي حاکم شود.
این سیاست دینمدارانه و آزادیخواهانه ای بود که شیخ فضل الله نوری با استعانت از فرهنگ اسلامی و با عقبه ای که برای روحانیت شیعی و نقش جدی و مهم اجتماعی آنها در طول قرن های متمادی قائل بود به کار بست و تا پای جان در برابر مخالفان آن ایستادگی کرد و لحظه ای از مقاومت بازنایستاد.
حتی آن زمان که جریان روشنفکری غرب زده مدعی مشروطه خواهی با گروههای ظاهر الصلاح دیگر به یک هم‌پیمانی و هم‌پوشانی نانوشته رسیدند و بر حکم قتل شیخ مهر تأیید زدند.
جریان تاریخی پس از فتح تهران و رویدادهای عبرت آموز و تأثرآمیزی که در آن روزها به وقوع پیوست خود گویای حقیقت مبارزه داهیانه و منویات دینمدارانه و آزادیخواهی استقلال طلبانه شیخ فضل الله نوری هست؛ به راستی و روشنی:
«پس از فتح تهران که مشروطه‌خواهان از هر سو به تهران هجوم آوردند و حکومت استبدادي محمدعلي شاه را سرنگون کردند، بواسطه انحرافات بسياري که در ميان ايشان وجود داشت و دست‌هاي خارجي که آنها را هدايت مي‌کرد، منزل شيخ فضل‌الله نوري را که از رهبران اصلي مشروطيت و از نخستين قيام‌کنندگان براي ايجاد عدل و برچيدن بساط ظلم بود محاصره کردند. يک نفر از سفارت روس وارد خانه شد و از ايشان خواست که به سفارت روسيه پناهنده شوند. اما شيخ بشدت مخالفت کرد بعد، آن شخص اظهار کرد که اگر حاضر نمي‌شويد بياييد لااقل پرچم را بالاي در خانه نصب نماييد باز هم شيخ فضل‌الله جواب داد که «اسلام زير بيرق کفر نمي‌رود»و فرمود: «آيا رواست که من پس از هفتاد سال که محاسنم را براي اسلام سفيد کرده‌ام حالا بيايم بروم زير بيرق کفر؟» پس از آن شيخ همه اطرافيان را مرخص کرد تا به ايشان آسيبي نرسد. سرانجام شيخ فضل‌الله را دستگير کرده و پس از سه روز محاکمه‌اي صوري تشکيل داده و يکي از منحرفان روحاني‌نما حکم اعدام ايشان را صادر کرد. در آستانه اعدام، يکي از رجال وقت با عجله براي او پيغام آورد که شما اين مشروطه را امضا کنيد و خود را از کشتن برهانيد. ايشان در جواب گفت: « ديشب رسول خدا را در خواب ديدم فرمودند: فردا شب مهمان مني و من چنين امضايي نخواهم کرد».
و سپس در دادگاهی فرمایشی و با حضور عده ای از اذناب غرب زده شبه روشنفکر که در گیر و دار غبار آن روزهای مشروطه خواهی حکم بر دارشدن شیخ فضل الله نوری به امضای مدعیان رسید و پیکر این راز رشید مبارزه و مجاهد غریب و مظلوم مسیر دین و آزادی و استقلال ایران همچون پرچمی به نشانه عزت و جوانمردی و استقامت و مقابله با التقاط و غربگرایی ضد دینی بر سر دار فتنه و غفلت رفت و شیخ فضل الله نوری در اوج مظلومیت و غربت به دست ایادی استعمار و استکبار و وادادگی فرهنگی و فکری در برابر غرب به قتل رسید.
آری؛ قیام شیخ فضل الله نوری علیه استبداد جدید شبه روشنفکری که در ظاهر بر ضد استبداد علیشاهی بود ولی در باطن دست در دست این دیکتاتوری شاهانه در جهت تثبیت و ترویج یک دیکتاتوری قومی و ملوک الطوایفی به نام روشنفکری که نحله ای غرب زده به شمار می آمد داشت، به عنوان یکی از فرازهای بلند تاریخ معاصر به شمار می رود.
نام و یاد شیخ شهید فضل الله نوری تا همیشه تاریخ ایران اسلامی بر تارک آستان مبارزان و مجاهدان راه خدا و فدائیان دین مبین می درخشد و روشنی بخش راه و منش و مرام و مسلک همه کسانی خواهد بود که دل در گرو دین و جان در جهان آئین دارند و جهاد در راه احیای شرع مبین را تنها وظیفه خود می شناسند و از بذل جان و آبرو در این طریق نورانی و مبارک و افتخارآفرین هیچ ابایی ندارند.
گرامی باد یاد و خاطره شیخ شهید و روحش قرین رحمت و مغفرت الهی!
· منابع تاریخی:
اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگرفته از تارگاه مجازی این نهاد
کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران/جلال آل احمد
