خبرگزاری حوزه/ امروز دوشنبه بیستم آبان ماه و هفتم محرم مصادف است با سالروز رحلت دو عالم برجسته که مرور رشادتها و مجاهدتهای آنها در طول سالهای حیات طیبه شان گویا و جویای تلاشی بایسته و شایسته است در راه احیای ارزشهای ناب اسلامی و ارتقای بینش دینی مردمان جامعه و ثمره ای بس عظیم و ستایش برانگیز که این مجاهده در پی داشته و چه در هیئت تربیت شاگردان و چه در قامت تألیف و تصنیف آثار گرانسنگ آن بزرگواران، ظهور و بروز یافته است.

آیةاللّه سید صدرالدین عاملی و آیت الله سید ابوالقاسم لاهوری که هر دو تندیس هایی زیبا و ربانی از آیت روحانی حق و نماد و نمودهایی ماندگار و درخشنده از سالکان طریق علم و عمل و احیاگران دین و یاوران آیین بوده اند.

وقتی به صفحات سبز و زرین زندگی این دو رادمرد عرصه فکر و قلم رجوع می کنیم نشانه های روشنی از عظمت و بزرگی و جد و جهد در راه دین را می بینیم که در راه سنگلاخ آن روزگار و سلوک سخت اما شیرین آن دوران که رهپویی علم دین نه امن خاطر و دنیا و راحت و عافیت داشت و نه مقام و مرتبه و رسیدن به حوائج دنیوی و تنها مرارت و سختی و مخاطره را به دنبال می آورد، به پدیدآمدن موقعیت افتخارآمیز و ستایش برانگیزی منتهی شده و دستاوردی غنی و سرشار از معنویت و معرفت را برای این عزیزان و همروزگارانشان به همراه آورد.

عالمی دیگر از خطه فروزان جبل عامل

سید صدرالدین عاملی متولد1193 قمری در جبل عامل بوده است.

و وفاتش در 1264 رخ داده و قبر مطهرش در صحن مطهر امیر المؤمنین علیه السلام قرار دارد.

از جمله اساتید ایشان می توان به آیات عظام وحید بهبهانی، سید بحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف الغطا، سید جواد عاملی، سید محسن اعرجی و دیگر فحول علم و دین اشاره نمود.

و از زمره شاگردانش هم به رادمردان عظیم الشأنی نظیر شیخ مرتضی انصاری، سید محمدباقر خوانساری، سیدمحمد شفیع و دیگر اجله فخر و حکمت اشاره کرد.

آثار و تألیفات گرانسنگ و سترگ و شگرف ایشان بسیار است که از آن میان می توان به القسطاس المستقیم، المستطرفات، اسرة العترة، منظومه ای در رضاع، رساله ای در شرح مقبوله عمر بن حنظله و دیگر کتب ماندگار و ارزشمند این عالم ربانی اشاره نمود.

آیةاللّه سید صدرالدین عاملی، از جمله علما برجسته قرن سیزدهم و قطب علمی و بزرگ معرفتی در شهر شهیر اصفهان بود.

به همراه پدر و به مدد یاری و مراقبت و تشویق او وارد علوم دینی شد و پس از کسب مقدمات از محضرش راهی عتبات گشت.

استعداد برجسته و نبوغی بدیع و خارق العاده داشت تا حدی که در دوازده سالگی در مجلس درس علامه وحید بهبهانی شرکت می کرد.

 خود در این باره می گوید: «پیش از آن که به حد بلوغ برسم به مجلس سید اجل بحرالعلوم می رفتم و از برکات انفاسش بهرمند می شدم.»

خوشتر آن باشد که سر دلبران گفته آید در کلام دیگران

صاحب «روضات الجنات» که از ملازمان و نزدیکان این مرد ربانی و آیت روحانی بوده است درباره او می گوید:

«صدرالدین از دانشمندان نامی عصر خود بود. در فقه و اصول و حدیث، فنون ادب و عروض و علوم اوائل و امثال این ها مهارتی به کمال داشته، تقریری نیکو و تحریر پسندیده و باطنی پاک داشته و دارای قریحه ای صاف بود. سید صدرالدین با من، کمال علاقه مندی و مهربانی را داشته و در تألیف این کتاب «روضات الجنات» کمک های ارزنده ای به من کرد... ».

 مرحوم حاج شیخ عباس قمی هم در کتاب «فوائد الرضویه»، می گوید:

 « این سید جلیل، از افاضل علمای عصر خود بوده در فقه و اصول و ... وی داماد شیخ کبیر )شیخ جعفر کاشف الغطا( است و پیوسته در اصفهان پناه گاه علما و فضلا بوده و در امر به معروف و نهی از منکر ساعی بوده و شیخ انصاری از او روایت می کند... ».

آیةاللّه سید صدرالدین عاملی پس از کسب مراتب والای علمی و طی طریق در مسیر عرفانی و درک معارف دینی و آیینی، قصد زیارت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه السلام کرد و راهی خراسان شد و در هنگام بازگشت وقتی به اصفهان رسید در آن سامان گوهرآسا و خطه عالم پرور و هنرخیز بیتوته نمود.

حضور باهر النور و معنوی ایشان در اصفهان تا پایان عمر به طول انجامید و منشأ آثار و برکات و خیرات و مبرات معنوی و مادی فراوان برای آن خطه گشت.

از زهد و مراقبه تا امر به معروف و محاسبه

از جمله ویژگی های آن عالم ربانی، تهذیب نفس و وارستگی بود که آن را همزمان با تحصیل علم، پی گیری کرده و در عمل تجربه کرده بود. زندگی را با زهد و قناعت سپری کرد و با این که خانواده پر جمعیتی داشت، اما به همان کیفیتی که در نجف زندگی می کرد، زمان ریاست و مرجعیت خود در اصفهان نیز به همان نحو زندگی کرد. بکاء و کثیر المناجات بودن از دیگر ویژگی های این سید بزرگوار بود. نقل شده: «شبی از شب های ماه رمضان داخل حرم امیر المؤمنین علیه السلام شد، بعد از زیارت پشت سر مقدس نشست و شروع کرد به خواندن دعای ابوحمزه ثمالی؛ همین که به جمله: «الهی لا تؤدبنی بعقوبتک» رسید، گریه نموده و پیوسته آن را تکرار می کرد و اشک می ریخت تا این که غش کرد و او را از حرم مطهر بیرون بردند.

ایشان نسبت به انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر اهتمام ویژه داشت. تظاهر به گناه و معصیت را برنمی تافت و در اصفهان به اقامه حدود می پرداخت. این بزرگوار یک وقت در مجلسی که به مناسبت عزای سیدالشهدا علیه السلام برپا شده بود حاضر شد. در آن مجلس، جماعتی از اعیان و اشراف و یکی از شاهزادگان که ریشش را تراشیده بود، شرکت داشت. وقتی نظر آن بزرگوار به صورت او افتاد، فرمود: «حلق اللحیة من شعار المجوس و صار من عمل اهل الخلاف»؛ تراشیدن ریش، از شعار گبران و عمل اهل خلاف است و این مرد، ریش خود را تراشیده و آمده در مجلسی که برای عزای سیدالشهدا علیه السلام است و لذا برای نهی از منکر و اعتراض، در آن مجلس نماند و بیرون رفت.

سید صدرالدین عاملی با عشق و ارادتی که به آستان خاندان عصمت و اهل بیت طهارت(ع) داشت  در سال های آخر عمر خویش با اینکه بیمار و سخت دردکشیده و رنج دیدة این بلایای جسمانی بود اما نتواست دل از دیدار شهر یار برکند و جوار حرم مولای عشق و تقوا حضرت امیر امیرالمومنین(ع) را از دست دهد؛ پس راهی عتبات شد و در جوار آقا سکنی گزید و آرام گرفت.

 ایشان در این باره و در جواب آنانکه او را از این سفر به دلیل مرارتهایش و حال وخیم جسمانی منع می کردند می گوید: مقصود من از این سفر، آن است که در راه خدا بمیرم و در جوار اهل بیت معصومین علیهم السلام مدفون شوم.

 محدث قمی در «منتهی الآمال» می گوید: در خواب دید که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به وی فرمود: «تو میهمان من هستی در نجف.»

و بالاخره پس از عمری دلدادگی و مجاهدت در راه حق و ایمان و یقین و عشق به دین مبین و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در حالی که در جوار بارگاه ملکوتی امیرالمؤمنین علیه السلام بیتوته کرده بود در محرم سال 1364 قمری، به دیدار یار شتافت و به ملکوت اعلی پیوست.

 مرد میدان تحقیق و تألیفهای سترگ

عالم دیگری که امروز به یاد و نام ایشان مفتخر است و آیت الله سید ابوالقاسم لاهوری است.

ایشان متولد کشمیر بوده و یکی از مشاهیر علم و فرهنگ در آن سامان  و از بزرگان دین و پناهگاههای آیین و ملجأ و مأمن مردمان و از فعالان بایسته و شایسته در عرصه فعالیتهای مذهبی بوده است.

ایشان در طول عمر بابرکتش تلاشهای فرهنگی و علمی بسیاری داشته است.

 در میان این تلاشهای علمی، تألیفات و کارهای قلمی ایشان بسیار چشمگیر و رشک برانگیز است.

 از جمله کتابهای ایشان می توان به "عصمة الانبیاء و الملائکه"، به فارسی؛ کتاب "برهان شقّ‌القمر و ردّالاکبر" ، به عربی ، تفسیر "لوامع‌التنزیل و سواطع‌التّاویل" ، به فارسی ، در سی مجلد؛ "ناصرة العتره"؛ "البشری"  در شرح رسالۀ "موده القربی" سید علی‌بن شهاب‌الدین همدانی؛ "الاجوبة الزاهره "ابطال‌التناسخ" یا "بطلان‌النسخ و المسخ"؛ "أرض‌العتاق" ، به فارسی؛ "ازاله الغین فی رویة العین" ، به فارسی؛ "برهان‌البیان" ، در خلافت و امامت و تفسیر آیه استخلاف ، به زبان اردو را می توان نام برد.

درود و رحمت خدا بر این عالمان پاک آیین و رمجان مخلص و بزرگوار حقایق دین که عمر خویش را در طبق ارادت به آستان جانان نهادند و سالک راه عشق شدند.

منابع:

روضات الجنات

فوائد الرضویه

منتهی الآمال