به یقین این سخن حضرت امام(ره) ناظر به مساله ضرورت عجین شدن شور حسینی با شعور عاشورایی است و این دو عنصر منشأ و جریان سازِ بسیاری از قیام ها و انقلاب ها از جمله انقلاب اسلامی ایران بوده بوده و طبعاً در شکل گیری و رشد و ارتقای توأمان آن، وعاظ و مداحان نقش کلیدی و مهمی بر عهده دارند.

در آستانه تاسوعا و عاشورای حسینی، خبرگزاری حوزه درباره بایسته های عزاداری و مداحی، همچنین الزاماتی که  مبلغین و مداحان باید در مجالس عزای سیدالشهدا(ع) مورد توجه قرار دهند با تنی چند از نمایندگان روحانی مجلس شورای اسلامی، گفت و شنودی انجام داده که ماحصل آن در ادامه می آید.

نیازها و اقتضائات زمانه را از یاد نبریم

حجت الاسلام وحید احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با تاکید بر لزوم توجه به شرایط و اقتضائات زمانی در منابر و سخنرانی های ماه محرم ابراز داشت: در ارتباط با سخنرانی و اساساً هر اقدامی که در رابطه با یک مجموعه ای از مخاطبین باشد، بی شک باید شرایط، نیازمندی ها و نقطه نظرات مخاطبین مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که اگر این موارد مورد توجه قرار نگیرد، سخنرانی یا خطابه کارآیی و اثربخشی لازم خود را نخواهد داشت.

وی همچنین افزود: در چنین ایام تبلیغی، منبری ها باید ضمن به روز بودن از اطاله سخن پرهیز کنند و می بایست از جملات کلیدی و دقیق در بیان منظور خود استفاده کنند که حاکی از تمرکز و دقت بیشتر باشد.

لزوم تبیین دقیق معارف عاشورا

نماینده مردم کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این که معارف و آموزه های اهل بیت(ع) همچنین حقایق نهضت و حماسه عاشورا دارای ابعاد عظیمی است که بخش قابل توجهی از آن ها به خوبی برای جامعه تبیین نشده است، گفت: اساساً ملت ما ملتی عاطفی و احساسی است که به مسایل مذهبی بسیار علاقه مند است؛ از این رو عشق و محبت به اهل بیت(ع) در درون مردم ریشه بسیار عمیق و تاریخی دارد و از این حیث شاید یکی از دلایلی که گاهی برنامه مداحی بیشتر از سخنرانی مورد توجه قرار می گیرد، ناظر به همین بُعد احساسی و عاطفی عاشورا باشد.

همه چیز را در مداحی خلاصه نکنیم!

وی این نکته را هم یادآور شد که ما نبایستی مداحی را مذموم بدانیم، چرا که بسیار کار خوب و مقدسی است، اما این که همه عزاداری امام حسین(ع) را در مداحی خلاصه کنیم، کار درستی نیست، بلکه باید همواره به تلفیقی از سخنرانی و مداحی در این گونه مراسم توجه داشت.

این نماینده مجلس همچنین با تاکید بر لزوم تبیین اهداف قیام مقدس سیدالشهدا(ع) در قالب های متنوع و جذاب برای عموم مردم اظهار داشت: طبعاً بخشی از این کار باید در قالب نوحه سرایی، بخشی در قالب روضه خوانی، بخشی در قالب سخنرانی و... صورت پذیرد.

وی اضافه کرد: واقعه عاشورا صرفاً برای یک تاریخ خاص نبوده و نیست، بلکه ناظر بر همه دوران و همه زمان هاست، بنا بر این باید به کیفیت های گوناگون و از زاویه های مختلف چرایی و چگونگی آن تبیین و تشریح شود.

زمان شناسی و نوآوری در منابر؛ لازمه رشد بصیرت مردم

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این که باید وقایع کربلا به صورت کاربردی به مخاطبان عرضه شود، ابراز داشت: آنچه مهم است این که در باید ضمن توجه به نیازها و اقتضائات زمانه بتوان به سئوالات و شبهات موجود نیز به طور دقیق پرداخت و با نوآوری و افزایش بار علمی سخنرانی ها و جلسات، بصیرت مردم را رشد و ارتقا داد.

مبلغان و وعاظ به روز باشند و تحلیلگر

حجت الاسلام سید مهدی پورفاطمی، از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس نیز با اشاره به رسالت سترگ و کلیدی مبلغان در ترویج و تبیین آموزه های دینی به ویژه پیام های نهضت عاشورا، گفت: از جمله بایسته های مهم تبلیغی این است که مبلغان ما بیش از پیش در عرصه مسایل داخلی و بین المللی مطلع و آگاه باشند و با اطلاعات و تحلیل به روز بتوانند به طرح مسایل به ویژه در رابطه با نیازهای کشور و همچنین مشکلات جهان تشیع بپردازند.

ضرورت توسعه اعزام مبلغ در داخل و خارج

وی با اشاره به اهمیت مقوله تبلیغ در بُعد داخلی و خارجی، ادامه داد: در شرایط کنونی علاوه بر آن که ارگان ها و دستگاه های مختلف، مبلغینی به خارج از کشور اعزام می کنند، برخی از مراجع معظم تقلید و علما نیز در این امر پیشگام هستند، ولی با این حال باید اذعان داشت که این اعزام ها با توجه به نیاز و عطش امروز بشریت، اندک است و باید توسعه یابد.

دولتی ها یاری کنند

نماینده مردم دشتی و تنگستان همچنین با تاکید بر این نکته که دولت نیز موظف است اعزام مبلغ به دیگر کشورها را جدی بگیرد، خاطرنشان کرد: نهادها و دستگاه هایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان ارتباطات اسلامی، مجمع تقریب مذاهب و دیگر دستگاه هایی که اساساً کارشان اعزام مبلغ است، باید بیش از پیش در این امر بکوشند، حال آن که متاسفانه مدتی است که گویا این مسئولیت مهم رها شده و توجه لازم به آن صورت نمی گیرد و امیدوارم که دولت با حمایت های خود این امور را تقویت و احیا کند.

وی در خصوص این شائبه که این دستگاه ها بودجه لازم را برای این کار ندارند، اظهار داشت: البته باید توجه داشت که بودجه برای همه موارد فرهنگی داریم اما کافی نیست؛ مقام معظم رهبری نیز بر بحث فرهنگ اسلامی تاکید کرده اند، ولی متاسفانه بعضی از آقایان فقط حرف فرهنگ را می زنند و توجه لازم را در مقام عمل ندارند.

نقش اول حوزه های علمیه در ترویج آموزه های دینی

حجت الاسلام پورفاطمی در ادامه با اشاره به این که انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی و دینی بوده است، گفت: اعتقاد و شعار ما این بوده که باید پیام دین و انقلاب را به دنیا صادر کنیم، کما این که در گذشته نیز سالها بازرگانان ما که به دیگر کشورها می رفتند ، دین اسلام را ترویج می دادند، ولی الان تقسیم وظایف شده و این مسوولیت در وهله اول بر دوش حوزه های علمیه و نهاد روحانیت است.

وی با تاکید بر این که حوزه های علمیه باید در اعزام مبلغ بیش از اینها فعال باشند، افزود: البته باید دست حوزه های علمیه در این باره باز باشد و هر مانعی که سر راه حوزه قرار دارد، خواه مالی یا حمایتهای دیگر رفع شود.

نهضت عاشورا را با ابزارهای نوین تبیین کنیم

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس همچنین بیان داشت: به لطف الهی در حوزه های علمیه افراد مستعد و کارآمد و فعالی داریم که می توانیم با بهره گیری از توان آن ها همچنین استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی همچون اینترنت، فیلم های سینمایی و تلویزیونی و ... به ترویج دین و مذهب به ویژه آموزه های عاشورایی بپردازیم.

وی با اشاره به این نکته که در حال حاضر بیش از 4 هزار شبکه خارجی به زبان فارسی علیه ایران اسلامی برنامه پخش می کنند، گفت: در مقابل آن ها ما هم باید به تولید فیلم ها و برنامه های متناسب و با محتوا اقدام کرده و نظرات خودمان را از طریق یک شبکه ویژه به دنیا ارایه دهیم.

حوزه علمیه باید شبکه ماهواره ای داشته باشد

 وی در بخش دیگری از سخنان خود با طرح این پرسش که چرا باید شبکه های خارجی از خارج از کشور برنامه پخش کنند و کارایی منفی هم داشته باشند، اما در ایران به این مهم توجه لازم نشود، تصریح کرد: ایجاد چند شبکه به تنهایی اثرگذاری ندارد، بلکه باید شبکه های دیگری ایجاد شود و حتی حوزه علمیه یک شبکه ویژه داشته باشد تا به تبلیغ شیعه بپردازد و به شبهات مسلمانان خارج از کشور و هجمه هایی که علیه اسلام می شود، پاسخ بدهد.

وی اضافه کرد: آنچه مهم است این که ما باید در این شبکه ها بتوانیم آن چیزی که مورد نظر شیعه است و پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت (ع) بر آنها تاکید نموده اند و هیچ  شک و تردیدی در آن ها نیست را از طریق شبکه های تلویزیونی جهانی تبیین کرده و از این طریق پاسخ مخالفان را بدهیم.

وعاظ و مداحان دلسوز؛ پیام آوران نهضت حسینی

حجت الاسلام سیدناصر موسوی لارگانی، نماینده مردم فلاورجان از توابع استان اصفهان نیز با اشاره به فرمایش معروف حضرت امام (ره) مبنی بر این که "این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است"، اظهار داشت: بی شک رسالت و مسئولیت زنده نگاه داشتن اسلام در ماه محرم و صفر بر دوش روحانیون مبلغ و مداحان بااخلاص و دلسوز اهل بیت(ع) است.

وی با تاکید بر لزوم تبیین دقیق و مناسب اهداف قیام امام حسین (ع) در منابر و مجالس مداحی و عزاداری گفت: با ژرف نگری در فلسفه قیام امام حسین(ع) به خوبی متوجه می شویم که سیدالشهدا(ع) گرچه در سال 61 هجری قمری قیام کرد اما این قیام در هر زمان و مکانی رخ می دهد و پیام رسانی خودش را برای حق طلبان دارد.

هیهات مناالذله؛ پیام جاودان سیدالشهدا(ع)

وی با اشاره به فرمایش ماندگار و جهانی امام حسین (ع) مبنی بر "هیهات مناالذلة" خاطرنشان کرد: اگر الان آزادی خواهان جهان انقلاب می کنند و حرکتی رو به جلو دارند و برای زیر بار ذلت نرفتن چنین حرکت هایی را انجام می دهند، ریشه در قیام سرخ حسینی دارد و لذا اگر قیام اباعبدالله الحسین(ع) به خوبی برای عموم مردم خصوصاً نسل جوان تبیین شود منشا تحولات و برکات فراوانی خواهد بود.

لزوم ارایه مطالب به زبان روز ،جذاب و علمی

حجت الاسلام موسوی بر لزوم انجام مطالعات به روز و عمیق مبلغان روحانی تاکید کرد و افزود: علاوه بر اطلاعات به روز و عمیق باید مبلغ دین بتوانند مطالب خود را در قالبی جذاب و گیرا برای مردم و جوانان بیان کنند تا تاثیر لازم را بر روی مخاطبان داشته باشد.

وی با اشاره به این نکته ظریف که اساساً جوان هایی که امروزه پای منبرها می نشینند، افراد مطلع و تحصیل کرده ای هستند، گفت: از این حیث بار علمی منبر بالا باشد و وعاظ و سخنرانان محترم مسائل و مباحثی را مطرح کنند که تقریبا عموم افراد از آن بهره مند شود و در ضمن مستمعین بتوانند آن صحبتها را بپذیرند.

حفظ تعادل در ارایه مباحث

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی افزود: به عبارت دیگر نه سطح سخنان روحانیون در منبرها باید خیلی بالا باشد که عوام و افرادی که از نظر علمی دانش و علم کمتری دارند، نتوانند بهره ببرند و نه آن قدر سطح صحبتها پایین باشد که برای افراد تحصیل کرده یک سخنرانی کسالت آور باشد و نتوانند بهره کافی را ببرند.

وی یادآور شد: البته در شرایط کنونی خوشبختانه مجالس وعظ و سخنرانی هایی را داریم که روحانیون دانشمند و افرادی که در علم سخنوری ید طولایی دارند، منبر می روند و هنگامی که این افراد منبر می روند، جمعیت زیادی پای منبر آنها حاضر می شود، هر چند که گاهی در یک جلسه وعظ یک روحانی منبر رفته که پر از جمعیت بوده و در همان جلسه یک فرد دیگر در همان ساعت منبر رفته و زیاد از صحبت های او استقبال نشده است.

الزامات منبر پرمخاطب و گیرا

این عضو فراکسیون روحانیون مجلس همچنین با تاکید بر اینکه سخنرانی گرم تابع کلام گرم، صدای خوب، فن بیان، اطلاعات خوب و شناخت فضای جلسه است ، ابراز داشت: یک روحانی اگر می خواهد وظیفه خود را به خوبی ادا کند و شان روحانیت را حفظ کند، بهتراست با آگاهی از مسایل شرعی و مسایل روز منبر برود تا بتواند گذشته و حال را با هم ترکیب کند و در تحلیل اوضاع و احوال هر یک از ائمه (ع) به خوبی به مردم ، بصیرت ببخشد.

معرفت شناسی؛ لازمه تبیین حماسه عاشوراییان

حجت الاسلام علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات در مجلس شورای اسلامی نیز ضرورت معرفت شناسی در حماسه عاشورا را مورد توجه و تاکید خود قرار داد و گفت: نیاز به معرفت شناسی یک واقعیت است، زیرا عنصر معرفت است که به حرکت ما جهت می دهد و مایه رشد بصیرت دینی و سیاسی و اجتماعی می گردد.

وی با تاکید بر این که بحث عزاداری برای امام حسین (ع) متفاوت از صواب و اجر اخروی آن است ، افزود: بی شک آنچه می تواند به عزاداری ها و سینه زنی ها و نوحه خوانی های ما رنگ و بوی معنوی بدهد، همین معرفت شناسی است.

نگاهی به برخی آسیب ها و چالش ها

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه با یادآوری این نکته که از گذشته های دور هم مجالس امام حسین(ع) عجین با مداحی بوده است ، بیان داشت: واقعیت این است که عزاداری های امام حسین (ع)یا عزاداری هر کدام از اهل بیت(ع) امروز از چند جهت مورد آسیب و چالش است از جمله این که متاسفانه گاهی سخنرانان و خطیبان ما آن طوری که باید و شاید، در زمینه موضوع سخنرانی مطالعه نمی کنند .

وی با اشاره به این که چالش دوم ناشی از هجمه سنگین مغرضان علیه دستگاه روحانیت و روحانیون است، افزود: این هم یک واقعیت است که تبلیغات سنگینی علیه حوزه و روحانیت در جریان است که گاهی تاثیر منفی بر روی قشری از مخاطبان و مردم می گذارد.

عقل و تدبیر باید علمدار احساسات باشد و گرنه...!

حجت الاسلام سلیمی ادامه داد: نکته سوم این است که در بسیاری از احساسات عاشورایی بر منطق و تفکر عاشورایی غالب است؛ البته بروز احساسات در واقعه عظیم عاشورا یک امر درستی است که باید به موقع انجام شود، اما این احساسات باید مدیریت گردد، طوری که علمدار این احساسات، عقل و درایت و تدبیر باشد.

وی با تاکید بر این که چنانچه عقل و تدبیر علمدار احساسات پاک عاشورایی نباشد، مشکلات و عوارضی حاصل می شود، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات این است که بعضی از روحانیون یا بعضی از صاحبان مجالس یا هر دو، با یک سری مجالس مخالفت می کنند که ضرورتی هم ندارد.

متدینین متفکر مجالس حسینی را مدیریت کنند

نماینده مردم محلات در مجلس همچنین با اشاره به لزوم مدیریت صحیح و مطلوب مجالس و محافل مذهبی گفت: باید افراد متدین و در عین حال متفکر و دوراندیش و مدبر ، این امر مهم را بر عهده داشته باشند تا انشاالله کمتر شاهد بروز آسیب ها و تنش ها در این خصوص باشیم.

وی با بیان این که امروزه یکی از بزرگترین مشکلات تکیه ها و حسینه ها، ناظر به بحث مدیریت مجالس است، افزود: امروزه در بسیاری از عزاداری ها نام امام حسین (ع)آورده می شود اما آرمان های مقدس سیدالشهدا(ع) متاسفانه چندان مطرح نیست.

نقش جدی رسانه های جمعی

امام جمعه سابق محلات همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر این نکته که یکی دیگر از مسایل و مشکلات، انعکاس نامطلوب واقعه عاشورا در رسانه هاست، تصریح کرد: رسانه ها باید به عزاداری ها و محافل اشک و روضه جهت گیری درستی بدهند به این معنی که می بایست به خوبی بایسته های عزاداری از منظر دین و آموزه های دینی را برای مردم تشریح کنند.

وی همچنین با تاکید بر اینکه گریه بر امام حسین (ع) دارای فضایل و برکات بسیاری است، گفت: البته اشک و گریه ای که از روی شناخت دقیق باشد، با گریه ای که از روی احساسات باشد، قطعاً متفاوت است و اینها موارد کاملا روشنی است که روحانیون باید برای مردم تشریح کنند.

کدام اشک و گریه اثرگذار است؟!

وی یادآور شد: گریه ای که بتواند انرژی بخش باشد و چراغ عقل را روشن کند، به یقین انسان را در مسیری قرار می دهد که به آرمان های عزاداری و افراد عزادار سرعت می بخشد و ما روحانیون باید این مسیر را به خوبی تدبیر کنیم.

تاسف از یک غفلت بزرگ

حجت الاسلام سید محمد سادات ابراهیمی، دیگر نماینده روحانی خانه ملت نیز ضمن ابراز تاسف از اینکه توجه به محتوا، هدف و فلسفه قیام امام حسین(ع) تا حدودی مورد غفلت واقع شده، گفت: بزرگانی چون حضرت امام خمینی و شهید مطهری همواره نسبت به سطحی نگری در مجالس عزاداری و عدم تعمیق بصیرت دینی هشدار می دادند و امروز هم بزرگان و علمای ما و در راس آن ها مقام معظم رهبری همواره توصیه هایی برای پرهیز از دچار شدن به این آفت ارایه می دهند که باید مورد توجه جدی عموم مردم خصوصاً دست اندرکاران هیئات مذهبی قرار گیرد.

مجالس حسینی مردمی باشد، اما ...

وی همچنین به نکته مهم و ظریفی اشاره کرد و افزود: حق هم همین است که مراسم عزاداری سید الشهدا (ع) کاملاً مردمی باشد و دولت و حاکمیت نباید بر جزییات این عزاداری ها دخالت کنند، اما از یک طرفی می طلبد که حاکمیت به عنوان عامل یک نظام اسلامی، نسبت به موضوع، فلسفه، اهداف و رسالتی که سیدالشهدا در قیام عاشورا داشته، ورود پیدا کرده و نقش هدایتگرانه خود را ایفا نماید.

نماینده مردم شوشتر و گتوند استان خوزستان توصیه ای نیز به مبلغان و وعاظ روحانی داشت و گفت: باید ضمن توجه به نیازهای روز جامعه در سخنرانی ها کوشید که این سخنان ملال آور و خسته کننده برای مردم و نسل جوان نباشد.

از گنجینه غنی فرهنگ و معارف خود بهره ببریم

وی با اشاره به این که ایران اسلامی از دیرباز دارای فرهنگ غنی ای بوده است، اظهار داشت: ما از نظر علمی، محتوایی و منابع بسیار غنی هستیم و مبلغین می توانند در زمینه قیام عاشورا واقعاً مردم را با تکیه بر این گنجینه بی نظیر علوم و معارف و فرهنگ، کاملاً هوشیار و آگاه کنند.

حجت الاسلام سادات ابراهیمی با تاکید بر اینکه اگر در مورد قیام عاشورا و هدف و انتظاری که امام حسین(ع) از این مراسم‌های عزاداری دارد، آگاهی داده شود، قطعا مردم استقبال و همکاری می کنند، گفت: البته باید بپذیریم که برگزاری عزاداری و پاسداشت یاد سیدالشهدا (ع)تنها منحصر در سخنرانی نیست  چرا که مداحی هم جایگاه خاص خودش را دارد، اما به هر حال نباید از اهمیت و تاثیرگذاری سخنرانی و وعظ و خطابه نیز غافل شد.

لزوم بهره گیری از شیوه های مختلف انتقال پیام حسینی

وی با تاکید بر اینکه شیوه نمایش گونه عزاداری یعنی شبیه خوانی هم متداول و مورد استقبال است، یادآور شد: مداحی هم یکی از شگردهای عزاداری است، به هر حال هر کدام از این موارد شگردهایی است که هر کدام مخاطبین خاص خودش را دارد.

عضو فراکسیون روحانیون مجلس همچنین اضافه کرد: به هر حال عاشقان امام حسین(ع) چه روحانی، مداح و فعالان هنری و ... هر یک بخشی از رسالت انتقال پیام نهضت حسینی را برعهده دارند و بی شک در نزد خدای متعال مأجور هستند.

دعوت از بزرگان و علما، چاره ساز است

حجت الاسلام سید مصطفی ذوالقدر، نماینده سابق مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید بر این نکته که برای پربارتر شدن مجالس و محافل حسینی در ماه های محرم و صفر باید از بزرگان و علما برای سخنرانی دعوت کرد ، ابراز داشت: متاسفانه برخی از اشعار و مطالبی که مداحان در جلسات می گویند، اصلاً مناسبتی با این ایام و شأن امام حسین (ع) و اهل بیت(ع) ندارد و چناچه علما و بزرگان وارد شده و توصیه ها و رهنمودهای خود را ارایه نمایند ، شاهد کاهش و یا رفع بسیاری از این آفت ها خواهیم بود.

وی تاکید کرد: باید روحانی منبری و مداح را با هم به مجالس دعوت کنند، نه این که از اول تا آخر مراسم عزاداری به یک یا دو مداح اکتفا شود و هنگامی که مراسم تمام شد، هیچ خروجی فکری و عقلی برای مخاطبان نداشته باشد.

مداحان مراقب رسوخ بدعت ها باشند

حجت الاسلام ذوالقدر همچنین بیان داشت: از سویی مداحان محترم نیز باید در شعرخوانی و سبک های نوحه خوانی و عزاداری مراقب باشند که خدای ناکرده موجب وهن جایگاه ائمه اطهار(ع) نشوند و از سویی باعث رسوخ خرافات و بدعت ها نگردند.

وی افزود: البته باید منبری ها و عزیزان سخنران ما هم با سرمایه علمی بالا به فعالیت بپردازند و از منابع اصیل دینی همچون قرآن و نهج البلاغه و ... بیشترین بهره را در کار تبلیغی خود ببرند.

جوانان شیفته معارف دینی هستند

این نماینده سابق مجلس همچنین با تاکید بر اینکه اگر روحانی احادیث اهل بیت(ع) و آیات قرآن را برای مردم به زبان مناسب با گروه های سنی بیان کند، سخنانش جذاب و تاثیرگذار می شود، گفت: سخنرانی فن است و باید علم و فن بیان را با هم ترکیب کرد و به این نکته توجه داشت که اساساً هر کدام بدون دیگری فایده ندارد. بی شک جوانان از مطالب علمی برگرفته شده از قرآن ، احادیث، جملات نهج البلاغه و صحیفه سجادیه استقبال می کنند و این گونه می توان به عطش علمی و معنوی آن ها نیز پاسخ گفت.