سيره حواريون و يارانامام سجادعليه السلام كه اكثراً از تابعين بودند حاوی مطالب شیوا و شنیدنی است .مردانی که در سخت رین شرایط از امام خود دست نکشیدند و تا پای جان در عقیده خود استوار بودند.
خبرگزاری حوزه در سالروز شهادت جانسوز امام سجاد(ع) مختصری از شرح حال چند تن از یاران امام چهارم را منتشر می‌کند.
*بصیر العلما
الف - سعيد بن جبير، يكى از اين تابعين بود كه روح ايمان را از امامزين العابدينعليه السلام بر گرفته بود. او در عبادت و جهاد سر مشق بود و به"بصير العلماء" شهرت داشت. تمام قرآنرا در دو ركعت مىخواند و آوازه علم ودانش او در ميان دانشمندان چنان بود كه مىگفتند: بر روىزمين كسى نيست جز آنكه به دانش سعيد بن جبير نيازمند است.(1)
*شهادت سعید
سعيد بن جبیر به دست طاغوت عراق، «حجاج»، به شهادت رسيد. امام صادق درباره او فرمود:
"سعيد بن جبير به على بن الحسين اقتدا مىكرد و آن حضرت هم او رامىستود. علّت اينكه حجاج او را كشت نيز همين بود. سعيد مردى راستكردار بود".(2)
از متن گفتگوى پر شورى كه ميان او و جلاّد فرومايه بنىاميّه رد وبدلشده، مىتوان به اوج استقامت و پايدارى اين دانشمند ربّانى پى برد، گفتهاند چون او را نزد حجاج بن يوسف ثقفى بردند، حجاج به اوگفت: تو شقى بن كسير هستى.
سعيد پاسخ داد: مادرم مرا بهتر مىشناسد او مرا سعيد بن جبير نام نهاد.
حجاج از وى پرسيد دوست دارى چگونهكشته شوى؟ سعيد پاسخ داد: تو خود انتخاب كن حجاج گفت: چرا؟سعيد پاسخ داد: چون مرا به هر روشى كه بكشى، تو را در روز قيامت بههمان شيوه به قتل مىرسانم.
*چهل سال نماز صبح با وضوی نماز شب
ب - ابو اسحاق عمر بن عبداللَّه سبيعى همدانى از ياران مورد اعتماد امامسجادعليه السلام بود. وى در عبادت به مرتبهاى رسيده بود كه دربارهاش مىگفتند؛ در آن روزگار عابدتر از وى كسى نبود، چرا كه هر شب يك بار قرآن راختم مىكرد و چهل سال نماز صبح را با وضوى نماز شب به جاى مىآورد.او محدّث بود و در نزد عام و خاص هيچ كس در نقل روايت از او موثّقتربه شمار نمىآمد.(3)
*هدایت زهری ازسوی امام سجاد ع
ج - "زهرى" در دربار امويّان كار مىكرد. روزى مردى را مجازاتكرد و آن مرد هنگام مجازات جان سپرد. اين امر موجب ترس و وحشت او شد و در نتيجه از دربار گريخت. و براى مدت نُه سال در يكى از غارها اعتكاف گزيد. امام سجّادعليه السلام در سفر خود به حج، در ميان راه او را ديدبه وى گفت:
"من بر تو از يأست بيش از گناهت مىترسم. ديهاى براى خانواده)مقتول( بفرست و خود به سوى خانوادهات روانه شو. در پى دينت باش".
زهرى گفت: سرورم مشكل مراحل كردى. خدا خود آگاه‌تر است كهرسالت خويش را در كجا قرار دهد.
زهرى به خانه خود رفت و در شمار ياران امام على بن الحسينعليهما السلامجاى گرفت. از اين رو يكى از بنىمروان به طعنه به او مىگفت: زهرى،«پيامبرت»، يعنى امام سجاد چه مىكند؟!(4)
از اين روايت مىتوان پىبرد كه خداوند چه گونه مردم را به وسيلهامام هدايت مىكند تا آنجا كه كار گزار بنى اميّه و يكى از بزرگترينومشهورترين علما در نزد فرقههاى اسلامى همچون زهرى را به راهراست رهبرى مىنمايد.
*داناترین فرد به آثار گذشتگان
د - سعيد بن مسيب بن حزن، از تابعين بزرگى بود كه به دست اميرمؤمنان تربيّت شده بود و در خط اهل بيتعليهم السلام جاى داشت و جزو اصحاب برگزيده امام سجّاد بود آنحضرت در باره وى فرموده است:
"سعيد بن مسيب داناترين مردم به آثار گذشتگان است".(5)
روزى، مردى به سعيد گفت: هيچ كس را از فلان فرد پرهيز كارتر نديدم.سعيد گفت: آيا على بن الحسين را ديدهاى؟ مرد گفت: نه. سعيد گفت:من هيچ كس را از او پرهيزگارتر نديدم.(6)
علاوه بر اينها گروه بسيارى از علماى بزرگ اسلام نيز بودهاند كه درسزهد وتقوا و تفسير و حكمت و فقه را از محضر امام سجّادعليه السلامفراگرفتند. شيخ مفيد در اين باره مىگويد: فقها از آنحضرت، دانشهاىبسيارى فراگرفتند و مواعظ ودعاها و فضايل قرآن و حلال و حرام را ازآنحضرت ياد گرفته، و حفظ كردند.
ابن شهرآشوب گويد: كمتر كتابى در زهد و موعظه يافت مىشود كه درآن از قول امام زين العابدين(ع) روايتى نقل نشده باشد.(7)
احترام امام سجاد به طلاب
امام سجّاد به طلاب علم كه در مدينه به ديدارش مىآمدند، بسياراحترام مىگذاشت و اين امر را سفارش رسول خداصلى الله عليه وآله مىدانست.دانشمندان پيش از آنكه از علم و معرفت آنحضرت بر خوردار گردند ازرفتار ايشان، هدايت وپرهيزكارى را الهام مىگرفتند.
منابع
(1) - عوالم العلوم، ج18، ص280.
(2) - همان مأخذ، ص182.
(3) - عوالم العلوم، ج18، ص281.
(4) - عوالم العلوم، ج18، ص282.
(5) - بحار الانوار، ج46، ص133.
(6) - في رحاب أئمّة اهل البيت، ج3، ص196.
(7) - في رحاب أئمّة اهل البيت، ج3، ص196.
