خدایا در این روز بر من درهای بهشت را بگشا، و درهای جهنم را بر من ببند، و به تلاوت قرآن توفيقم ده، ای نازل کننده آرامش بر دل های مؤمنان.
در دعای امروز چهار جهت مطرح شده است:
- بهشت؛
- جهنم؛
- قرآن؛
- آرامش دل.
تاملی در حقیقت بهشت و جهنم
در بین همه ادیان الهی بهشت و جهنم مطرح و مورد اتفاق است؛ یعنی تمام ادیان آسمانی نسبت به اصل مبدأ و معاد مانند همند، و به خدا و روز رستاخیز عقیده دارند، گرچه اديان پيش از اسلام دستخوش تحريف وتغييراتي شده است، اما بطور كلي اين دو مطلب پذيرفته شده است، وهمه مي پذيرند که جايگاه انسان های خوب وپرهيزكار بهشت، و پیروان شیطان در جهنم خواهد بود. این مورد اتفاق همه ادیان آسمانی است و اصل قضیه همان است که بیان شد، گرچه در جزئیات ممكن است تفاوتهايي در كار باشد.
در دنیایی که ستمكاران حاکم هستند و ظلم پيشه می کنند، بايد فردايي باشد كه حق مظلوم بدرستي ستانده شود، در دنيا حتی اگر حکومت خوبی سر كار باشد واز نظام دادرسي خوبي هم برخودار باشد، ولي باز به معناي آن نخواهد بود كه حتما وبدرستي حق ستمكشيده ستانده شود، فرض كنيد كه قاضي عادلي است كه زیر بار رشوه نمي رود، ولي او باید بر حسب ظاهر حکم کند، اما اينكه آیا واقع قضیه همین است یا خیر مطلب ديگري است، قاضی که علم غیب ندارد تا بتواند به واقع قضیه آگاه شود، او بر اساس بینه و قسم، اقامه شهود واقرار، قضایا را فیصله مي دهد وحكم نهايي خود را صادر مي كند، كه ممكن است با واقعيت منطبق ويا غير منطبق باشد.
سرانجام بايد جایی و روزی باید باشد تا حکم به واقع داده شود، و حق واقعي ستانده وبه حق دار رسد، باید خدا و قیامتی باشد که نمود آن دادرسي، برخورداري از نعمتهاي بهشت، ويا افتادن در آتش جهنم است، واين اقتضاي عدل الهي است.
با اين پيش درآمد وارد توضيح دعا شويم، در فراز اول دعاي امروز مي خوانيم:
«اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ الجِنانِ» خدایا در اين روز بر من درهای بهشت را بگشا.
بهشت و جهنم در آیات و روایات
آیات و روایات بسیاری درباره بهشت و جهنم وارد شده است كه به برخي از آنها اشارتي مي شود:
ایمان و عمل صالح راه رسیدن به نعمت های بهشتی
خداوند می فرماید:« وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُون»[1]
و كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى نيك و شايسته كردهاند مژده ده كه ايشان را بهشت هاست كه از زير آنها جويها روان است، هر گاه ميوهاى از آنها روزى آنان شود گويند: اين همان است كه پيش از اين- در دنيا- روزى ما شده بود، (ولي اينها بهتر وبرتر است) و آن ميوههاى همانند (در خوبي وزيبايي) به ايشان دهند، و در آنجا همسرانى پاك و پاكيزه دارند، و جاودانه در آن خواهند بود.
همچنین در سوره آل عمران آمده است:« وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقين»[2]
و بشتابيد به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهناي آن آسمانها و زمين است كه براي پرهيزگاران آماده شده است.
امام صادق(ع) می فرماید:« از شیعیان ما نیست کسی که چهار چیز را انکار کند: معراج، سؤال در قبر، آفرينش بهشت ودوزخ وشفاعت.»[3]
اصل آفرینش انسان بر این است که بهشتی باشد، ودر بهشتی که پیامبان الهی وعده اش را دادند جاي گزيند. جهنمي بودن خلاف اصل وسرنوشت شومي است كه انسان خود براي خود رقم مي زند، امام صادق(ع) به شيعيان خود فرمود: «شما برای بهشت آفریده شدید، وبسوي آن در حرکتيد»[4].
جهنم و حقیقت آن در لسان آیات و روایات
در فراز دوم دعا می خوانیم:« واغْلِقْ عَنّی فیهِ أبوابَ النّیرانِ» و درهای جهنم را بر من ببند.
جهنم نقطه مقابل بهشت است؛ مطالب پيرامون بسیار زیاد است اما اشاره ای مختصر مي كنيم.
خداوند در سوره ق می فرماید:« يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزيد»[5]
(به خاطر بياوريد) روزى را كه به جهنم مىگوييم: «آيا پر شدهاى؟» و او مىگويد: «آيا افزون بر اين هم هست؟!
از خدا کمک بخواهیم این مسیر سرانجام ما نباشد.
جهنم کمین گاه طاغوتیان است خداوند در سوره نبا می فرماید:« إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً لِلطَّاغينَ مَآباً »[6]
همانا دوزخ كمينگاه است، سركشان- كافران لجوج و معاند- را بازگشتگاه است.
پیامبر اکرم (ص) می فرماید:« اول کسی که وارد بر آتش جهنم می شود امیر و حاکمی است که با عدالت رفتار نمیکند».
مخلدین در جهنم چه کسانی هستند؟
مسئله خلود وجاودانه بودن برخي در جهنم فوق حد تصور است، خداوند مي فرمايد: «وَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ»[7]
و كسانى كه كفر ورزيدند ونشانه هاي ما را دروغ انگاشتند دوزخيانند و در آن جاودانهاند.
اين جاودانگي براي برخي از جهنميان، وبراي همه بهشتيان است، در آيات 81 و82 سوره بقره مي خوانيم:
«بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فيها خالِدُونَ»[8]
آرى، هر كه كار بدى كند و گناهش او را فراگيرد آنان دوزخيانند و در آن جاودانند، و كسانى كه ايمان آورند و كارهاى نيك و شايسته كنند، آنان بهشتيانند و در آن جاودانند.
هماهنگی خلود و عدل الهی
ممكن است سؤال شود چرا برخی در جهنم مخلد وبراي هميشه در آن ماندگار خواهند بود، وچرا بهشتيان در بهشت جاويدانند؟ کسی که شصت هفتاد سال در دنیا عمر کرده است وبه فسادگري پرداخته چرا باید براي هميشه در آتش عذاب ماندگار شود؟
علت این امر آن است که آن فرد گناهکار اگر برای همیشه در دنیا باقی می ماند در پی فساد و جنایت مي بود، ولي عمر او بيش از آن به وي مجال نداد، واهل بهشت هم همين گونه اند، كه اگر در دنيا ماندگار مي شدند براي هميشه به صلاح ونيكي مشغول بودند، واين راز خلود وجاودانگي در بهشت وجهنم است، امام صادق (ع) می فرماید: « اهل آتش مخلد در آتش می شوند به سبب نیت هايشان، چرا که قصد ونيتشان اين بود كه اگر همیشه باقی مانند معصيت خدا را پيوسته انجام دهند، و اهل بهشت نيز در بهشت جاويدانند، چون قصد ونيتشان اين بود كه اگر در دنیا ماندگار ماندند برای همیشه خدا را اطاعت كنند. به واسطه این نیت ها است که آنان واينان براي هميشه در جايگاهشان ماندگار خواهند بود، آنگاه حضرت اين آيه را خواند: «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكلته » بگو: «هر كس طبق روش (و خلق و خوى) خود عمل مىكند.»[9]
بايد هميشه جهنم را ياد آورده وازعذاب سخت آن ترسيد، پيش از آنكه ترس ما هيچ سودي به ما نرساند، در سوره فجر مي خوانيم: « وَ جيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنْسانُ وَ أَنَّى لَهُ الذِّكْرى يَقُولُ يا لَيْتَني قَدَّمْتُ لِحَياتي فَيَوْمَئِذٍ لا يُعَذِّبُ عَذابَهُ أَحَدٌ وَ لا يُوثِقُ وَثاقَهُ أَحَدٌ»[10]
و در آن روز دوزخ آورده شود- هويدا گردد- در آن روز آدمى به ياد آرد -و به خود آيد-، و به يادآوردن كجا او را سود دهد؟ گويد: اى كاش براى زندگانىام [كار نيك] پيش مىفرستادم. پس در آن روز، هيچ كس به [مانند] عذاب او (خداى) عذاب نكند و هيچ كس به [مانند] بندكشيدن او به بند نكشد.
آرى در آن روز انسان متذكر ومتنبه خواهد شد، اما اين تذكر چه سودى براى او دارد؟ پیامبر (ص) هنگام تلاوت این ایات رنگ مبارکشان متغیر می شد.
بنابر این در فراز دوم از خداوند درخواست می کنیم درب های جهنم بر روی ما بسته بشود
تلاوت قرآن به توفیق الهی است
در فراز سوم دعا می خوانیم:«وَ وَفّقْنی فیهِ لِتِلاوَةِ القرآنِ» و به خواندن وتلاوت قرآن موفقم کن.
جایگاه ویژه قرآن در بین کتاب های آسمانی
قرآن تنها کتاب آسمانی است که دچار هيچ گونه تبدیل، تغيیر وتحريف نشده است و در آن کم و زیادی را پیدا نکرده است چرا که این وعده الهی است. «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون»[11] ما قرآن را نازل كرديم؛ و ما بطور قطع نگهدار آنيم!
اسلام يك سري ويژگيهاي مخصوص به خود دارد که مهمترين آن ها آن است که قرآن و کتاب آسمانی آن از تحریف مصون مانده است.
تورات و انجیل دستخوش تغییر وتحریف شده اند تا آن جا که نسبت های ناروایی به پیامبران الهی داده شده است. در بین انجیل ها تفاوت و حتی تضاد وجود دارد و انجیل های آنان یکی نیست، وامروز چهار وبلكه پنج انجيل در دست داريم، اما قرآن کریم دست نخورده و سالم باقی مانده است. این امتیازی است که فقط اسلام دارد.
دوم آنکه ما مسلمانان کعبه داریم كه مسلمانان براي انجام حج تمتع ویا عمره به مكه مشرف می شوند، واين محل تجمع همه ايشان با همه فرهنگها، گويشها، اختلافات نژادي وجغرافيايي است.
سوم آنکه نسل رسول خدا (ص) محترم و باقی است، كه خود يادآور رسول خدايند.
بنابر این امتیاز قرآن کریم آن است که دست نخورده باقي مانده وخواهد ماند.
گلادستون نخست وزیر پيشين انگلستان گفته بود: اگر بخواهیم بر مسلمانان چيره شویم باید قرآن را از آن ها بگیریم.
سفارش ائمه دین بر عمل به دستورات قرآن
امیرمؤمنان (ع) می فرماید:« بر شما باد که پیروی قرآن کنید و قرآن را پیشوای خود قرار دهید.»[12]
همچنین فرمودند:« مواظب باشید ديگران در عمل به قرآن از شما پیشی نگیرند»[13]
قرآن کتاب آسمانی است که برای همه زمانهاست، و هیچ گاه کهنه نمی شود؛ بحمد الله مسئله حفظ قرآن با تأكيد فرمایشات مقام معظم رهبری جان گرفت وامروز در ايران صدها هزار حافظ قرآن داريم.
در روایات آمده است:« بهترین شما کسانی هستند که قرآن را یاد بگیرند و به دیگران یاد دهند»[14]. برخی از امامان ما در طول ماه مبارک چهل بار قرآن را ختم می کردند[15].
یاد خدا آرام بخش دلهاست
در فراز آخر می خوانیم:«یا مُنَزّلِ السّكینةِ فی قُلوبِ المؤمِنین» ای نازل کننده آرامش بر دل های مومنین.
خداوند می فرماید:«الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب»[16]
آنها كسانى هستند كه ايمان آوردهاند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مىيابد!
بنابراين در فراز آخر بیان میداریم: ای خدایی که آرامش را به دلهاي اهل ايمان مي دهی، موارد درخواستي را به فضل و کرم خودت به من عطا کن: وارد شدن در بهشت، بسته شدن درب های جهنم بر ما، توفيق تلاوت قرآن كريم.
حجت‌الاسلام محمد امین پورامینی-نمی از یم رمضان
[1]. سوره بقره آیه 25.
[2]. سوره آل عمران آیه 133.
[3]. صفات الشيعة، ص 50 (ليس من شيعتنا من أنكر أربعة أشياء: المعراج ، والمسألة في القبر، وخلق الجنة والنار، والشفاعة).
[4]. الكافي، ج 8، ص 366؛ فضائل الشيعة، ص35 (وأنتم خير البرية ، دياركم لكم جنة ، وقبوركم لكم جنة ، للجنة خلقتم وفي الجنة نعيمكم، وإلى الجنة تصيرون).
[5]. سوره ق آیه 30.
[6]. سوره نبا آیه 21 – 22.
[7]. سوره بقره، آيه 39.
[8]. سوره بقره، آيات 81 -82.
[9]. المحاسن، ج 2، ص 331 (عن أبي هاشم ، قال : سألت أبا عبد الله عن الخلود في الجنة والنار ؟ - فقال : أنما خلد أهل النار في النار لأن نياتهم كانت في الدنيا أن لو خلدوا فيها أن يعصوا الله أبدا ، وإنما خلد أهل الجنة في الجنة لأن نياتهم كانت في الدنيا أن لو بقوا فيها أن يطيعوا الله أبدا ، فبالنيات خلد هؤلاء وهؤلاء ، ثم تلا قوله تعالى : " قل كل يعمل على شاكلته " أي على نيته).
[10]. سوره فجر، آيات 23 تا 26.
[11]. سوره حجر، آيه 9.
[12]. الجامع الصغير، ج 2، ص 171 (عليكم بالقرآن، فاتخذوه إماما وقائدا..).
[13]. نهج البلاغه، ص421، وصيت 47؛ (والله الله في القرآن لا يسبقكم بالعمل به غيركم) .
[14]. امالي طوسي، ص357، ح439-740 (رسول خدا 6: خياركم من تعلم القرآن وعلمه).
[15]. الكافي ج2، ص618؛ المقنعة، ص311، وسائل الشيعة، ج6، ص218، بحار الانوار، ج95، ص5.
[16]. سوره رعد، آیه 28.
