به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین مهدی پیشوایی، در نشست امام صادق(ع) شناسی، در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، به تبیین روش علمی پیشوای ششم پرداخت و اظهار داشت: درباره امام صادق(ع) از ابعاد گوناگون می توان سخن گفت و کتاب ها و مقالات بسیاری به عربی و فارسی در رابطه با ایشان به انتشار درآمده و کنگره ها و همایش های بسیاری برگزار شده است.

این مورخ حوزوی با تقسیم بندی روش و سیره علمی امام صادق(ع) در سه سطح، ابراز داشت: هر سطح اقتضای خودش را داشت و حضرت لوازم آن را رعایت می کردند.

*شاگردان عمومی

وی با بیان این که سطح اول از سیره علمی امام صادق(ع) به شاگردان عمومی ایشان اختصاص داشت، گفت:     اغلب شاگردانی که محضر این امام همام را درک و نقل حدیث می کردند، از شاگردان عمومی آن حضرت بوده و تعداد کل آنها به 4 هزار نفر می رسد؛ ولی تمام این افراد در یک سطح نبوده و اکثر آنان از شاگردان عمومی بوده اند.

این کارشناس امام شناسی خاطرنشان ساخت: حضرت، معارف الهی و اهل بیت(ع) را به آنها منتقل می کردند و هر کس بر اساس توانایی و ظرفیت خود کسب فیض می کرد.

*تربیت یافتگان خاص

حجت الاسلام و المسلمین پیشوایی، سطح دوم از سیره علمی امام ششم شیعیان را شاگردان خاص آن حضرت عنوان کرد و گفت: امام صادق(ع) شاگردان خاص و ممتاز هم داشته که ارتباط آنها با حضرت بیش از دیگران بوده و ایشان بر روی این افراد سرمایه گذاری کرده و برای آنان وقت می گذاشتند.

*پاسخ به یک سئوال

عضو هیئت علمی موسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پاسخ به این سوال که امام چطور 4 هزار شاگرد داشته و محل تدریس ایشان کجا بوده است؟، گفت: شاگردان آن حضرت در یک ساعت خاص و همزمان با هم نبوده اند؛ بلکه در ساعات و روزهای گوناگون به محضر امام(ع) رسیده و کسب فیض می کردند.

این کارشناس تاریخ اسلام با بیان این که محمد بن مسلم سقفی از شاگردان ممتاز و تراز اول امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده است، تصریح کرد: وی 4 سال در مدینه سکونت کرد و 30 هزار حدیث از امام باقر(ع) و 16 هزار حدیث از امام صادق(ع) شنیده بود.

وی یادآور شد: امام صادق(ع) برخی از شاگردان خود را به رشته های تخصصی سوق می داد و در مناظراتی که پیش می آمد، مخالفان را به یکی از شاگردان خود ارجاع می دادند و می فرمود "اگر توانستید شاگردان من را شکست دهید، در مقابل من پیروز شده اید".

حجت الاسلام والمسلمین پیشوایی افزود: زرارة بن اعین، حمران بن اعین، جابر بن یزید جوفی، هشام بن حکم، أبان بن تغلب، مؤمن طاق و .... از جمله شاگردان خاص امام جعفر صادق(ع) بوده و انسان هنگامی که به زندگینامه این افراد رجوع می کند، تحت تأثیر قرار می گیرد.

*مناظرات علمی

وی، سطح سوم از سیره علمی امام صادق(ع) را مناظرات و بحث های علمی آن حضرت عنوان کرد و اظهار داشت: دهری ها گروهی بودند که در عصر امام صادق(ع) حضور داشته و بسیار خطرناک بوده و شبهه هایی را مطرح می کردند که شاگردان عمومی حضرت نمی توانستند در مقابل آنان پاسخگو باشند.

این مورخ حوزوی ادامه داد: یکی از سطوح علمی حضرت، مناظره و احتجاج با دهری ها بوده و منبعی که می توان این مناظرات را مطالعه کرد، کتاب احتجاج طبرسی و یک جلد از کتاب بحارالانوار مرحوم علامه مجلسی است.

*روش مناظره

حجت الاسلام والمسلمین پیشوایی با اشاره به این که مناظرات دینی یکی از شاخه های تبلیغ و بسیار مهم است، ولی متأسفانه امروزه کمتر شاهد آن هستیم، خاطرنشان کرد: مناظره دارای اصول و روش هایی است که یکی از آنها، جدل است که امام صادق(ع) در برخی از مواقع از آن استفاده می کردند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در تبیین روش جدل، تصریح کرد: استفاده از روش جدل به این نحو است که مناظره کننده از امر مورد قبول طرف مقابل استفاده می کند تا بتواند او را محکوم کند.

وی با بیان این که ابوحنیفه از فقهای اهل سنت، اهل قیاس بوده است، افزود: وی روایات کمی بلد بود. ابن خلدون می گوید "او فقط 17 حدیث را قبول داشت و از آنها برای فتواهای خود استناد می کرد".

*داستانی از ابوحنیفه

این کارشناس تاریخ اسلام با اشاره به داستانی از ابوحنیفه، گفت: روزی ابوحنیفه قصد شرفیابی به محضر امام صادق(ع) را داشت، ولی امام(ع) اجازه ورود به او نداد. ابوحنیفه منتظر ماند و با عده ای از اهل کوفه که خدمت امام رسیده بودند، وارد شد. در آن جلسه از امام سئوال کرد که در کوفه از شیعیان بد می گویند؛ چرا گروهی را به کوفه نمی فرستید تا جلوی آنها را بگیرند؟ حضرت در پاسخ فرمود "آنها به حرف ما گوش نمی کنند!"، أبوحنیفه گفت: شما این کار را انجام دهید و آنها به حرف شما گوش خواهند داد. حضرت پاسخ دادند "من به شما گفته بودم که وارد خانه نشوید، مگر شما به حرف من گوش دادید که آنها بخواهند به پیام من گوش دهند؟" سپس حضرت در آن جلسه چندین سئوال از ابوحنیفه پرسیدند و او پاسخ ها را با قیاس به امام(ع) دادند که همه اشتباه بود. امام صادق(ع) به او فرمود "با قیاس فتوا نده، چرا که قیاس دین را از بین می برد و مسائل را خراب می کند".

*بیشترین مناظرات

حجت الاسلام والمسلمین پیشوایی در پایان گفت: مناظرات در عصر امامان معصوم(ع) بیشتر در زمان امام علی(ع)، امام صادق(ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) وجود داشته است.

تهیه و تنظیم: محمد رسول صفری

انتهای پیام