به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» به نقل از المنار، چند هفته پس از نشستن سلمان بن عبدالعزیز بر تخت قدرت در عربستان، با اقدمات اولیه خود این تصور را تایید کرد که وی در مسایل داخلی و خارجی تندروتر از پادشاه سابق می باشد. وی به سرعت کادر داخلی خود را تشکیل داد و با این کار خود و فرصت دادن به نسل جدید، خیال هم پیمانان آمریکایی خود را آسوده کرد. وی ولی عهد و مدیران بزرگ خود را از مخالفان تروریسم انتخاب کرد و در پیشاپیش آنها ولی عهد، امیر محمد بن نایف را قرار دارد. سلمان همچنین دست خیلی از بخش های مشورتی را از قدرت کوتاه کرد و این روزها نیز خود را برای مبارزه با پروژه ای آماده می کند که عربستان نام آن را "گسترش رو به رشد ایران" در منطقه عربستان و کشورهای عربی گذاشته است.
انتقال سفارت عربستان به عدن
اولین اقدام ملک سلمان در این زمینه، مربوط به یمن و تحولات یمن بود که با انتقال سفارت خود از صنعا به عدن سطح این مواجهه خود با حوثی ها و ایران را افزایش داد.
باید گفت:انتقال سفارت های کشورهای خلیج فارس به عدن، منجر به بسته شدن سفارت کشورهای عضو ناتو در صنعا شد و این کار با هماهنگی میان آمریکا و عربستان صورت گرفت. عربستان با این اقدامات خود به دنبال برهم زدن قاعده بازی در یمن است و آمریکا نیز به دنبال اعمال فشارهای بیشتر بر ایران در مذاکرات هسته ای است تا ایران هرچه زوتر به توافق مورد نظر آمریکا تن دهد.
وندی شرمن رییس گروه مذاکره کننده آمریکا می گوید: هر گونه توافقی که صورت بگیرد، توافقی بزرگ با ایران نخواهد بود، چون آمریکا از ابعاد مختلف اقدامات منطقه ای ایران اطلاع دارد. این سخن شرمن در واقع برای اطمینان بخشی به اسراییل و عربستان بیان شد.
اکنون از روند اوضاع و برخورد های آمریکا چنین بر می آید چراغ سبز پیشین آمریکا به حوثی ها در مورد حمله به تروریست ها و اخوان المسلمین در یمن رو به خاموشی است، چون آمریکا می بیند اکنون حوثی ها به فکر سیطره بر تمام یمن افتاده اند. انتظار می رود در این شرایط حوثی ها نیز واکنش های سریعی انجام دهند که اولین آنها ایجاد خط پرواز مستقیم با تهران بود که می تواند از اصطکاک های آینده و درگیری های بیشتر در یمن خبر دهد.
مهار مصر
دومین پیام عربستان پس از به قدرت رسیدن ملک سلمان برای مصر بود. ملک سلمان سیاست های مالی ملک عبدالله در قبال قاهره را مهار کرد چون اکنون عربستان از طرفی نمی خواهد قدرت حاکم مصر برکنار شود و از طرفی دوست ندارد مصر بیش از حد مورد نیاز رشد کند و قوی شود، زیرا توسعه و قدرت زیاد مصر باعث بازگشت این کشور به جایگاه رهبری جهان عرب خواهد شد. سخنان تلفنی السیسی با فرماندهان نظامی ارتش نیز نشان دهنده نیت واقعی السیسی است و به این زودی ها در کشورهای خلیج فارس فراموش نخواهد شد همان طور که کشورهای خلیج فارس به این زودی ها کنایه بشار اشد را فراموش نخواهند کرد برخی از سران عرب را به "نصف مرد" توصیف کرده بود. عربستان در بیانیه شورای همکاری خلیج فارس هشدار خود را صادر کرد و از اینکه مصر، کشور قطر را به حمایت از تروریسم متهم ساخته انتقاد کرد. درست است که بیانیه ای دیگر نیز صادر شد و در آن کشورهای خلیج فارس از مصر حمایت کردند، اما به سختی می توان باور کرد که در این زمینه اشتباهی صورت گرفته باشد. به نظر می رسد، عربستان از این اتهام مصر به قطر ناراحت شده، زیرا این اتهام همزمان با دیدار ملک سلمان با امیر قطر بود. السیسی هم که متوجه ناراحتی عربستان شد، این سخن خود را بار دیگر تکرار کرد که امنیت مصر از امنیت خلیج فارس است و عکس آن هم صحیح است و از طرفی آمادگی ارتش مصر را برای کمک به کشورهای خلیج فارس اعلام کرد.
ناراحتی دیگر عربستان از مصر علنی نشد و زیر خاکستر باقی ماند. این ناراحتی مربوط می شود به معارضان سوری. درست است که قاهره میزبان کنفرانس معارضان سوری بود، اما ائتلاف معارضان را به حاشیه برد و تا کنون به درخواست ملاقات خالد الخوجة رییس معارضان پاسخی نداده است. همچنین ارتش مصر تمایل زیادی برای حفظ قدرت ارتش سوریه دارد و مصر دوست دارد، بار دیگر سوریه به جایگاه خود در اتحادیه عرب بازگردد. این در حالی است که عربستان با این اقدامات مخالف است و شاید تلاش کند با خرج پول های هنگفت از این اتفاق جلوگیری کند، اما در این میان السیسی پس از رسیدن به ریاض از راه حل سیاسی و وحدت اراضی سوریه و مبارزه با تروریسم سخن گفت و فقط به یک سؤال در مورد آینده رییس جمهور سوریه در این راه حل پاسخ داد.
به تازگی مصر میزبان دو نشست اقتصادی و عربی خواهد بود و در این دو نشست ماهیت روابط میان دو کشور مشخص خواهد شد؛ روابطی که به نظر می رسد هر دو طرف به حفظ آن تمایل دارند، حتی اگر اهداف و آمال آنها با هم متفاومت باشد.
تیرگی روابط مصر و ترکیه
عربستان برای مبارزه با ایران به مصر و ترکیه نیاز دارد و نیاز عربستان به این دو کشور در زمینه سیاسی و نظامی است. رابطه عربستان با قاهره پابرجا است، گرچه ممکن است دچار تغییراتی بشود. تمام سخن بر سر فعال ساختن اخوان المسلمین تحت فشارهای آمریکا و برای رویارویی با داعش است. چند ساعت پیش از آنکه السیسی به ریاض برود، در قاهره احکام اعدام علیه رهبران اخوان صادر شد و دادگاه مصر نیز حماس را به عنوان یک سازمان تروریستی قلمداد کرد.
این اقدامات مصر موجب خشم اردوغان شد و قبل از اینکه به عربستان برود در رسانه ها اعلام کرد در این سفر با السیسی دیداری نخواهد داشت و گفت؛ برای چنین دیداری باید شاهد برداشتن گام های جدی توسط مصر باشیم. به سختی می توان تصور کرد تا زمانی که رییس جمهور مصر اخوانی ها را قلع و قمع می کند، میان مصر و ترکیه آشتی صورت بگیرد؛ چرا که ترکیه تمام اقدامات خود در خاور میانه را از طریق اخوانی ها انجام می هد.
گستردگی نفوذ ایران در منطقه
با وجود اختلاف های ترکیه و مصر، عربستان تلاش می کند خط مقدم تحریک منطقه ای علیه کمربند ایرانی در منطقه باشد که امروز حرارات آن از عراق به یمن رسیده و منجر به تغییرات نظامی قابل توجهی در جبهه شمال و جنوب سوریه شده است.
البته برخی احتمال می دهند با توجه به نزدیک شدن توافق نهایی ایران و آمریکا، این تحرکات عربستان مقطعی باشد اما باید توجه داشت، اوباما رییس جمهور آمریکا که چند ساعت پس از مرگ ملک عبدالله در راس هیئتی بلند پایه به عربستان رفت و از ملک سلمان حمایت کرد، با این کار خود دروازه های کاخ سفید را به روی امیر تمیم بن حمد پادشاه قطر باز کرد؛ چرا که رابطه امیر تمیم در هفته های گذشته با عربستان بسیار خوب شده و از سوی دیگر واشنگتن هم اعلام کرد با اردوغان به توافق رسیده که به معارضان معتدل سوری آموزش بدهد.
پیامدهای این حرکت عربستان چه خواهد بود؟
برای قضاوت در این باره باید از نزدیک تحولات یمن را زیر نظر گرفت و از سوی دیگر نیز باید به جبهه سوریه و تحولات آن توجه داشت؛ چرا که عراق به سختی در مقابل تروریست ها ایستاده و به سختی می توان باور کرد که به بازیگران منطقه ای اجازه بدهد قواعد بازی را تغییر بدهند.
ترجمه: سیداحمد احمدزاده
نظر شما