یک اثر مکتوب بعد از آن که مراحل تایپ، ویرایش، تصحیح و نمونه خوانی، صفحه آرایی و طراحی جلد را گذراند، آماده می شود که به چاپ و تولید انبوه برسد. پروسۀ چاپ، مراحلی دارد که اجمالا" عبارتند از: لیتوگرافی، فیلم و زینک جلد و متن، کالک، چاپ متن و جلد، تاکُنی، صحافی و بسته بندی.
هنگامی که یک کتاب این مراحل را گذراند، آمادۀ توزیع و عرضه به مشتری می گردد که خود، مقولۀ گسترده ای است.
به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه» رئیس اداره چاپ مؤسسۀ بوستان کتاب در گفتگویی فعالیت های کمی و کیفی این اداره را تشریح نموده است.
* لطفاً ضمن معرفی خود بفرمایید چند سال سابقۀ کار در چاپخانه را دارید؟.
مجید مهدوی هستم؛ از سال 71 در چاپخانۀ دفتر تبلیغات اسلامی مشغول به کار هستم و از سال 87 نیز مسئولیت چاپخانه به من سپرده شد و به انجام وظیفه مشغول هستم.
* چاپخانۀ دفتر تبلیغات اسلامی را در یک نگاه برای ما ترسیم کنید.
چاپخانۀ دفتر تبلیغات، سابقه ای بالغ بر 35 سال دارد؛ یعنی پیش از انقلاب افتتاح شد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با رویکردی جدید و با اهدافی متعالی، کار خود را ادامه داد. این چاپخانه فراز و فرودهای بسیاری داشته است؛ ظرف مدت این 22 سال که بنده در اینجا هستم، چند بار تجهیز شده و دستگاه های مستعمل و از رده خارج، با دستگاه های جدید تجهیز شده است.
چاپخانۀ دفتر تبلیغات اسلامی، یکبار در سال 85 چاپخانۀ نمونه استان شد و هم اکنون نیز جزو چاپخانه‌های برتر استان قم می باشد.
* برای انتخاب یک چاپخانه به عنوان چاپخانۀ برتر، چه ملاک ها و معیارهایی در نظر گرفته می شود و توسط چه نهاد یا مرجعی تعیین می گردد؟.
چاپخانۀ برتر، توسط اتحادیۀ چاپخانه داران برگزیده می شود؛ علت این که چاپخانۀ دفتر تبلیغات به عنوان چاپخانۀ برتر شناخته شد، فقط به لحاظ تجهیزات و امکانات و دستگاه های چاپ نیست، بلکه ضوابط و شرایطی مطرح می شود که هم شامل کیفیت و هم کمّیت کار می گردد. به جرئت می توان گفت تنها چاپخانۀ دولتی که از ظرفیت و تجهیزات، بهترین استفاده را می کند، چاپخانۀ بوستان کتاب است؛ یعن
ی کارکرد ماشین چاپ دو رنگ در چاپخانۀ مؤسسه، معادل دستگاه چاپ چهار رنگ در چاپخانه های دیگر در استان است.
همچنین می‌توان به ظرفیت بالای صحافی نسبت به پرسنلی که در این قسمت مشغول کار هستند، اشاره کرد؛ یعنی هم از امکانات و هم از کارکنان، استفادۀ بهینه می شود.
* چاپخانۀ دفتر تبلیغات چند نیرو دارد و چند درصد آن متخصص این فن هستند؟.
چاپخانه حدود 45 نفر نیرو دارد که 20٪ از این افراد، متخصص و تحصیل کردۀ در این رشته هستند و 20٪ دیگر هم تحصیل کرده در امر چاپ نیستند، اما گواهینامه فنی ـ حرفه ای دریافت کرده اند که مورد تأیید اتحادیه می باشد. بقیۀ افراد نیز کارکنان با تجربه ای هستند که پای دستگاه ها مشغول خدمت هستند.
بنابراین تعدادی از نیروها آموزش ها و دوره های مهارت خاصی را دیده اند و تعدادی نیز تحصیل کرده در رشته چاپ هستند و چاپخانۀ مؤسسه، تئوری را با تجربه و عمل تلفیق کرده و همین امر، نقطۀ قوتی برای کیفیت آثار چاپ شده در این چاپخانه است.
* آیا این چاپخانه فقط سفارش های بوستان کتاب و دفتر تبلیغات را چاپ می کند یا بیرون از مجموعۀ دفتر تبلیغات نیز سفارش می پذیرد؟.
در چاپخانۀ بوستان کتاب، روزی سه ـ چهار سفارش ترخیص می شود که این سفارش ها شامل کتاب، مجله یا کتاب های کودک و ... است و از مرحلۀ ابتدایی تا لیتوگرافی، چاپ و صحافی در همین مجموعه انجام می شود.
معمولاً 50٪ از سفارشات چاپی مربوط به کتاب ها، نشریات و مجلات دفتر تبلیغات است و 50٪ نیز سفارش کارهای چاپی بیرون از مجموعۀ دفتر است.
* با توجه به تعدد کارهای شما، ضریب اشتباه چه مقدار است؟.
پاسخ این پرسش را باید از مشتریانی بپرسید که برای چاپ آثارشان در این چاپخانه، در نوبت می مانند. تعدد سفارش ها باعث شده کارها تراکم داشته باشد؛ اما هدف ما این است که کیفیت را فدای سرعت نکنیم. چون یک اشتباه در امر چاپ، جبران ناپذیر است و موجب اتلاف وقت و سرمایه می گردد؛ دقت، سرعت، کیفیت و تحویل به موقع، باعث رضایت مشتریان است و برای ما نیز درحد مطلوب می باشد.
* تعداد شیفت های کاری در چاپخانه چه مقدار است؟.
کارکنان این مجموعه در دو شیفت کار می کنند. مثلاً در بخشی مانند صحافی، قابل انعطاف است و گاهی از صبح تا ساعت 2 و گاهی تا 8 شب کار می کنند. اما گاهی تراکم کاری به قدری بوده که بعضی از 7 صبح تا ساعت 6 بعد از ظهرِ روز بعد، پشت دستگاه و مشغول کار بوده اند و در این بین فقط سه ساعت استراحت کرده اند.
با توجه به چاپ رنگی که برای نشریات و جلد کتاب ها انجام می شود، شیفت کاری را تقسیم بر دو کرده ایم؛ یعنی نباید دستگاه از حرکت بایستد. چون کار رنگی است؛ بنابراین وقتی کار چاپی رنگی داریم، دو تا 12 ساعت پرسنل پای دستگاه مشغول کار هستند.
* به طور متوسط در روز چند فرم چاپ می‌کنید؟.
برای هر ماشینی از دستگاه های چاپ، دستور کار و گزارش چاپ جداگانه ای وجود دارد. نسبت به تیراژهای فعلی حدوداً ساعتی2 الی 3 فرم می توان تعریف کرد؛ اما ممکن است ایده آل نباشد.
* گاهی مشاهده می شود که تیراژ کتاب ها پایین است، این امر موجب نمی شود که پرسنل در این باره به سختی و زحمت بیفتند؟.
قطعاً این گونه است. تفاوت زیادی وجود دارد در یک تیراژِ مثلاً ده هزار نسخه یا صدهزار نسخه، با کتابی که مثلاً هشتصد نسخه تیراژ دارد. این تفاوت در همۀ قسمت های چاپ متن و جلد و صحافی و چسب و... مشهود است.
* در چاپخانۀ بوستان کتاب چه کارهای منحصر به فردی انجام می‌شود؟.
در استان قم، چند کار هست که توان انجام آن فقط در این چاپخانه ممکن است. از این کارها می توان به برجسته کاری روی جلد، طلاکوبی طرح های مختلف روی جلد، صحافی منحصر به فرد لب برگردان و... اشاره کرد. می‌توان گفت صحافی هایی که با چاپ دیجیتال و با کیفیت خوب در قم انجام می شود، فقط در این چاپخانه انجام می گردد، اما خدمات پوششی مثل سلفون و uv و... انجام نمی دهیم.
* چند دستگاه در چاپخانه مشغول به کار است؟
در این جا چهار دستگاه چاپ داریم که یکی از آن ها 4 رنگ، دو دستگاه 2 رنگ و یکی هم تک رنگ است.
3 دستگاه برش، 3 دستگاه تاکُنی، یک دستگاه ترتیب کن (صحافی)، 2 دستگاه چسب گرم، 2 دستگاه دوخت، 3 دستگاه طلاکوب و یک دستگاه وکیوم و... نیز وجود دارد.
* اگر برای دستگاه ها مشکل فنی پیش بیاید آیا برای رفع نقص یا تعویض قطعه از تکنسین ها و مهندس های بیرونی استفاده می کنید؟.
از نظر تعمیرات وابسته نیستیم. تعمیرات فنی و برقی دستگاه را یا خودم یا دیگران که آشنا هستند، انجام می دهند. در واقع بیش از 90٪ کار با خود ماست. کارهایی مثل تعمیر و تعویض لاستیک سیلندر، نورد آب و... با پرسنل اپراتور است. اما تعمیرات اگر خیلی تخصصی باشد، برای رفع عیوب دستگاه، با کارشناسان و تعمیرکاران حرفه ایِ دستگاه های چاپ تماس می گیریم.
* به عنوان مطلب آخر، چه سخنی با خوانندگان دارید؟.
به مجموعۀ دفتر تبلیغات و مشتریان دیگر و نیز کسانی که علاقه مندند آثارشان در این چاپخانه چاپ شود، اطمینان می دهیم که دقت و کیفیت کار ارائه شده در این چاپخانه، در حد بسیار بالایی است و با توجه به امکانات موجود و آموزش های لازم پرسنل در خصوص کارآیی بهتر، بهره وری و اثربخشی کار ما در مقایسه با چاپخانه های دیگر حرف اول را می زند.
