آنچه در ادامه می آید گفتگوی اختصاصی خبرگزاری «حوزه» با حجت الاسلام سعید صلح میرزایی گردآورنده کتاب «فلسطین از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی» است که نتانیاهو برای مظلوم نمایی آن را به سازمان ملل برد و با استناد به آن گفت ایران در صدد محو اسرائیل است.
* با تشکر از فرصتی که در اختیار خبرگزاری حوزه قرار دادید؛ لطفاً در ابتدا خودتان را معرفی بفرمایید.
سعید صلح میرزایی هستم، متولد سال 1358، از سال 77 وارد حوزه علمیه آیتالله مجتهدی شدم. تقریباً سال 86 بود که دوره سطح را تمام و چهار سال در درس خارج مقام معظم رهبری در تهران شرکت کردم و سال 90 هم به قم آمده و دروس آیات و حجج اسلام شاهرودی، شبزندهدار، اراکی و واعظی شرکت کردم.
* هدف و انگیزه اصلی از تدوین کتاب فلسطین از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی چه بود؟
سال 1390 من به دفتر نشر آثار حضرت آقا پیشنهاد دادم و مسؤولین آن جا استقبال کردند. ماه مبارک هم بود بنابر این بود بتوانیم این کار را به روز قدس برسانیم. شبانه روزی کار کردم و همان سال منتشر شد. آقای دکتر ولایتی مقدمهای بر کتاب نوشتند و بعداً گزیدهای از آن به انگلیسی ترجمه شد و الان هر دو کتاب یعنی هم انگلیسی هم فارسی را برای بارگیری در سایت گذاشتند.
* چرا از بین سخنرانی های مقام معظم رهبری فقط سخنرانی ایشان در سال 59 به طور کامل در کتاب آمده است؟
این را دفتر نشر تشخیص داد. شاید چون یکی از اولین سخنرانیهای ایشان در زمینه روز قدس بوده که به ابعاد مختلف این بحث پرداخته شده بود. شاید هم میخواستند بگویند، خیلی از بیاناتی که حضرت آقا الان دارند، ایشان از آن موقع روی این بیانات فکر کرده بودند و دغدغهاش را داشتند.
* اشاره و توضیحی به بخش های کتاب داشته باشید.
سخنرانی روز قدس نکته جالبی است. اگر تیترهای آن را دیده باشید همه چیز در آن هست. مثلاً وعده الهی در شکست دوباره بنیاسرائیل، مسأله فلسطین یک مسأله انسانی نه عربی و نه فقط اسلامی، جنایت صهیونیستها بیسابقه در دنیا، غده چرکین سرطانی به نام اسرائیل، ممکن بودن محو اسرائیل، انقلاب ما الگوی همه انقلابها، کوتاهی دولتهای مسلمان در مسأله فلسطین، وجوب شرعی کمک به فلسطین. همه این موضوعات تیترهای همان سخنرانی سال 59 است و مثال ریگ و سطل آب را هم آن جا میفرمایند، اگر همه مسلمانها یک ریگ بیندازند مثلاً اسرائیل چه میشود، اگر همه مسلمانها مثلاً یک سطل آب بریزند چه میشود؟!
این کتاب به جز سخنرانی روز قدس در سال 59 در هشت بخش تدوین شده است. بخش اول کلیات است و شامل مباحثی است که در بخشهای بعدی نمیتوانست بگنجد. در کلیات چندین فصل داریم؛ فصل اول اهمیت مسأله فلسطین، فصل دوم جمهوری اسلامی و مسأله فلسطین، فصل سوم صهیونیست و اسرائیل، فصل چهارم غرب، آمریکا و صهیونیسم و فصل پنجم هم اسرائیل و دولتهای عرب و مسلمان. بخش دوم، شکستها و پیروزیها است.
* یعنی تاریخچهای از شکستها و پیروزیهایی که رخ داده است؟
بله. میدانید حضرت آقا به تاریخ معاصر و مخصوصاً مسأله فلسطین خیلی اشراف دارند و این جا بحث از شروع مسئله است؛ چه گونه غصب کردند و از ضیاء الدین طباطبایی نام میبرند که برای آنها زمین خرید. خیلی از عربها به واسطه او زمینها را فروختند. و بعد این بحثها را مطرح میکنند چه جور شد اینها شروع کردند به غصب، و بعد جنایتهایی که کردند، غانا، صبرا، شتیلا و کفر قاسم را یکی یکی ایشان اسم بردهاند، بعد قراردادها، مذاکرهها، سازشها را توضیح می دهند. فصل دوم این بخش شامل چندین مورد از پیروزهایی که تا سال 90 رخ داده؛ انتفاضه اول، 22 روزه، 33 روزه.
* مسؤولیت مردم فلسطین و امت اسلامی
بخش سوم مسؤولیتها است که جزو بخشهای مهم است. یک فصل را ما اختصاص دادیم به مسؤولیت مردم فلسطین در فرمایشاتی که برای مردم فلسطین دارند، بخش دوم امت اسلامی است که در این قسمت هم خیلی صحبت دارند. بخش سوم مسؤولیت جمهوری اسلامی و ملت ایران است.
* روز قدس، «بیداری لیلة القدر امروز تاریخ اسلام تا مطلع الفجر نجات»
بخش چهارم که شاید بشود گفت وظایف همه مردم باشد روز قدس است و ما بحث روز قدس را یک فصل مستقلی قرار دادیم. یک تعبیر جالبی ایشان دارند که روز قدس «بیداری لیلة القدر امروز تاریخ اسلام تا مطلع الفجر نجات» است. یعنی درست است الان ما سختی بیداری را تحمل میکنیم ولی به مطلع الفجر میرسیم. *رسانه ها و دولت ها
مسؤولیت دولتهای اسلامی فصل پنجم هست، فصل ششم رسانهها است که این جا نکات جالبی در دفاع تبلیغاتی از فلسطین دارند. مثال میزنند اگر یک خانواده از صهیونیست ها کشته شده باشد رسانههای اسرائیل یک بار در باره مادر گزارش تهیه میکنند، یک بار برای فرزندش، یک بار برای پدرش. سه گزارش تهیه میکنند برای این که وارد این عرصه بشوند. ایشان میگویند؛ رسانه ما باید در این جنگ خبری همین کار را بکنند.
مسؤولیت نخبگان، طلاب، دانشجویان، روشنفکران فصل هفتم است و فصل هشتم هم درباره بقیه اقشار است. مثلاً ورزشکاران که آقا در صحبتهایشان از آرش میراسماعیلی تجلیلی دارند. بخش چهارم بخش جنایتها است که درباره اهانت به مسجد الأقصی، حمله به کلیسا و بحث جنایات غزه است.
* راه حل فلسطین؛ تسلیح کرانه باختری یا انتخابات آزاد
من فکر میکنم بخش پنجم جزو بخشهای مهم است. شاید خیلیها سؤال دارند راه و وظیفه ما چیست؟ از فرمایشات رهبری برداشت میشود، هدف اصلیمان این است که مجموعه ای به نام اسرائیل کلاً وجود نداشته باشد. و الان هم وجودآن را قبول نکردیم، اگرچه سازمان ملل از همان بدو تأسیس در سال 1948 آن را به رسمیت پذیرفت. حالا که ما قبول نکردیم چه کار کنیم تا از بین برود؟! آقا دو پیشنهاد دادند، یک پیشنهاد بحث مقاومت و مسلحانه قیام کردن علیه این رژیم و تسلیح کرانه باختری است که ایشان بیان کردند، ما هم کمک میکنیم. یک گزینه دیگر در مقابل اسرائیل هست آن هم این که کار را دموکراتیک پیش ببرند. همان چیزهایی که خودشان میگویند. رهبری پیشنهادشان این است یک انتخابات آزاد برگزار شود. ولی مهاجرین حق شرکت ندارند. فقط ساکنان اصلی و آنهایی که به کشورهای دیگر پناهجو شدند رأی بدهند. اگر پذیرفتند این رژیم بالای سرشان باشد اشکالی ندارد. ولی باز هم کشور اسرائیل نیست، کشور فلسطین است ولی مسؤولین آن مثلاً همین صهیونیستها هستند.
بخش بعدی بخش قهرمانان است. فلسطین چندین قهرمان شاخص دارد. شیخ احمد یاسین، شهید فتحی شقاقی که جهاد اسلامی را ایجاد کرد و شهید رنتیسی که جزو حماس بود. سخنانی که درباره این سه بزرگوار داشتند را ما توانستیم جمع کنیم.
* منبعتان برای این بیانات حضرت آقا چه بود؟
یا سایت بود یا نرم افزار حدیث ولایت.
* بعضی از صحبتهای حضرت آقا به صورت رسمی و رسانهای منتشر نشده و در اختیار خود دفتر هست؛آیا از آنها هم استفاده کردید؟
آن موقع اجازه ندادند. البته همین خطبه نماز جمعه در سال 1359 را دفتر داد و جزو متون منتشر نشده است.
* پاسخ به شبهه نه غزه نه لبنان
بخش هفتم به برخی شبهات مهم در این خصوص پاسخ می دهد. مثلا بعد از این که سال 88 یک سری شبهات مطرح شد علیه دفاع از فلسطین و آرمان فلسطین و آن شعار منحوس نه غزه نه لبنان را سر دادند، عده ای بحث ناصبی بودن مردم فلسطین را مطرح کردند. زمان جنگ غزه بود و وسط جنگ که مردم کمک میکردند، یک دفعه اینها شبهه کردند اینها ناصبی هستند. چون ناصبی هستند ما نباید به اینها کمک کنیم. یا شبههای که از قبل مطرح بود که مردم فلسطین خودشان زمینهایشان را فروختند. میخواستند از اول نفروشند. یا شبهه کردند که خود عربها میخواهند سازش کنند، شما کاسه داغتر از آش هستید. یا شبههای که برای خود من خیلی شبهه جالبی بود این بحث بود شصت سال از این قضیه گذشته و بالاخره اسرائیل یک کشور است. رسماً تأسیس شده، پرچم دارد و سازمان ملل قبولش کرده؛ حالا چه اصراری برنابودی آن هست؟! این یک شبهه اساسی بود. حضرت آقا این جا جواب دادند اگر شما فکر میکنید چون یک رژیمی شصت سال سابقه دارد، پرچم دارد و نقشهاش پذیرفته شده است را باید به رسمیت شناخت؛ ما حرفمان این است جمهوری اتحاد جماهیر شوروی که ابرقدرتی در منطقه بود و تقریباً هفتاد، هشتاد سال حکومت کرد، هم اقتصاد، هم ورزش، هم سیاست و هم جاسوسی آن خیلی قوی بود؛ این کشور أولی است که از بین نرود. چه جور آن از بین رفت و همه پذیرفتند، پس یک مجموعهای هم که غصب کرده و مردم آن کشور هم قبولش نکردند می شود از بین برود.
همانطور که میدانید متأسفانه فلسطین جزو کشورهای سازمان ملل نیست و این مجموعه خودگردان هم به عنوان یک استاندار رژیم صهیونیستی هستند. یعنی اینها به خاطر یک مقدار بودجه و بحث مدرسههایشان از اسرائیل بودجه میگیرند.
* مبنای فقهی دفاع از فلسطین
در همین بخش آقا نکاتی را درباره مبنای فقهی دفاع از فلسطین تشریح کردند. یک مدتی شبهه ایجاد کرده بودند ایران با اسرائیل ارتباط دارد. همین الان در فضای عرب میگویند؛ ایران با اسرائیل ارتباط دارد و اینها ظاهرسازی است. اگر در این کمپهای اجتماعی عربها بروید یکی از چیزهایی که علیه ایران میگویند، همین است که ایران با اسرائیل مرتبط است!! یک نکتهای هم که آقا فرموده بودند بعد از این که از حماس شکست خوردند اینها توهین به پیامبر کردند، یعنی انتقام گرفتند.
* نابودی اسرائیل حرف امروز رهبری نیست و سابقه دارد
اسم بخش هشتم را آینده روشن گذاشتم. من روی صحبتهای آقا خیلی کار کردم. اگر مجموع بیانات سیزده هزار صفحه باشد من ده هزار صفحهاش را خواندم. دقیق هم خواندم. کلماتی که ایشان استفاده میکنند داری بار است. مثلاً ایشان میگویند، این مسألهای که دارم میگویم، تحلیل من هست، خبر ندارم. جای دیگری میگویند گزارش برای من آمده. یعنی کلمات ایشان فرق دارد. میخواهم عرض کنم که کلمات ایشان بار دارد. من روی پیش بینیهای ایشان هم مطالعاتی میکردم. الان مدتها است ایشان نکاتی را پیش بینی میکنند و بعد از مدتی میبینیم همین اتفاق میافتد و من تا حالا یادم نمیآید که ایشان یک پیشبینی کرده باشند و صادقانه اتفاق نیفتاده باشد. من وقتی صحبتهای ایشان را میخواندم دیدم ایشان متعدد گفتند، ما حتماً شکست اسرائیل را خواهیم دید. یک جایی حتی ایشان گفتند، شما جوانها ان شاء الله خواهید دید. خب این قبل از این صحبت اخیرشان بود که شما اصلاً بعد از 25 سال نخواهید بود ان شاء الله.
ایشان سال 79 فرمودند «اگر به توفیق خدا دولت صهیونیستی متلاشی شود که این روز یقیناً در پیش است. حالا کی؟ نمیتوانم بگویم اما یقین دارم که چنین روزی پیش خواهد آمد. آن وقت شما جوانها ان شاء الله حتماً خواهید دید. ما ممکن است ببینیم، ممکن است نبینیم».
* تمام کتاب متن صحبتهای رهبری است یا اضافاتی هم مانند تحلیل دارد؟
بله. چون دفتر نشر آثار آقا می خواست چاپ کند فقط متن سخنان رهبری است.
* پیشنهاد مقدمه که دکتر ولایتی بنویسد چطور مطرح شد؟
خودشان پیشنهاد دادند. من در جریانش نبودم. نکات خیلی جالبی هم در مقدمهشان دارند. ایشان خیلی وقت گذاشتند. یعنی یک مقاله کامل نوشتند.
* خود حضرت آقا کتابهایی که از بیاناتشان منتشر میشود را میبینند و متوجه میشوند؟
نمی دانم. من به ذهنم آمده بود پیشنهاد بدهم حالا که این جور شده، حضرت آقا بر این کتاب تقریظ بنویسند؛ چون نتانیاهو دو اشتباه کرد، یکی این که گفت؛ این کتاب ده روز بعد از برجام توسط رهبر انقلاب نوشته شده. در حالی که چاپ این کتاب برای سال 90 است. دوم این که حضرت آقا اصلاً این کتاب را ننوشتند. یعنی جمعآوری فرمایشات ایشان است. اگرچه که یک جمله درست داشت آن هم این بود که در این کتاب طرح از بین رفتن اسرائیل هست. یعنی اگر کسی این کتاب را از اول تا آخر بخواند، در ذهنش شکل میگیرد که چرا اول اسرائیل باید از بین برود؟ و چه جور میشود از بین برود؟ این دو سؤال اساسی را حتماً در این کتاب خواهد دید. برای من خیلی جالب بود که نسخه فارسی کتاب را گرفت بالا و نشان داد با این که نسخه انگلیسی هم دارد.
* نسخه انگلیسی که گفتید خلاصه است یا تمام کتاب؟
گزیده است.
* چه نکتههایی در سخنرانی نتانیاهو نسبت به این کتاب و مسأله فلسطین بیشتر جلب توجه میکرد؟
بعضیها این سؤال را دارند نتانیاهو با این کارش باعث شد این کتاب خوانده بشود. این چه جور است؟ من عرضم این است که نتانیاهو به یک چیزهایی ایمان دارد که ممکن است بعضی داخلیهای ما ایمان نداشته باشند. نتانیاهو ایمان دارد حضرت آقا بلوف نمیزند. وقتی آقا میگوید؛ این کار را میکند حتما میکند. و تا حالا هم وعدههای حضرت آقا و حتی سید حسن نصر الله برای آنها اثبات شده. و بعد هم خودش میداند بزرگترین تهدید اسرائیل فقط ایران است. میدانند که یک کشور فقط در جهان هست که هدف نهاییاش حتماً از بین رفتن چنین رژیمی است، و اهل مصالحه و قبول کردن و نصف نصف کردن فلسطین نیست. نتانیاهو طرح دارد، وقتی میآید سازمان ملل میخواهد مظلوم نمایی کند و فکر میکرد با این کارش مظلومنمایی میکند. اما از آن جایی که حضرت آقا فرمود: «الحمدلله الذی جعل اعدائنا من الحمقاء» من فکر میکنم با این مسأله یک اشتباه تاکتیکی جدی کرد. حداقل این است که در ایران مردم را حساس کرد به این کتاب. اگرچه این کتاب سه بار هم چاپ شده.
* چه کتابهای دیگری نسبت به بیانات حضرت آقا کار کردید؟
یک کتاب به عنوان حوزه و روحانیت بود که آن را مرکز اسناد چاپ کرد. بعد حدود 120 فرمایش حضرت آقا درباره حوزه در دیدار با شورای عالی، هیأت امنای مرکز خدمات، هیأت مدیره دفتر تبلیغات، دیدار با علما، و درس خارجشان بود که که 60 دیدار از120 دیدار اصلاً منتشر نشده بود. اما چون حجم کتاب بالا رفت گفتند، به صورت نرم افزار بشود همین نرم افزار حوزه و روحانیت شد و مرکز نور کار کردند که به نظر من خیلی کم دیده شد، صحبتهای . خیلی نابی آن جا هست. مطالب هم به نحو تاریخی چیده شده، هم موضوعی. بعد کتاب تولید ملی بود که در سال تولید ملی کار شد آن را دانشگاه اقتصاد تهران وابسته به وزارت اقتصاد چاپ کرد. یک کتاب حوزه و روحانیت در نظام هم بود که به مناسبت پنجاهمین سالگرد تاسیس جامعه مدرسین رونمایی شد. بعد از آن کتابی تحت عنوان حماسه اقتصادی بود که سال 93 منتشر شد.
* در زمینه اصل کار کردن و تولید محتوا از بیانات حضرت آقا چه نظری دارید؟
خود بنده معتقدم فرمایشات ایشان تحت عنوان یک منظومه است و اگر کسی بخواهد تحلیل سیاسی یاد بگیرد، بصیرتش بالا برود، با سیره اهلبیت آشنا بشود و همچنین در بحث حوزه، دانشگاه و اقتصاد استفاده از بیانات ایشان سودمند است.
* طلاب با منظومه فکری رهبری آشنا شوند
مخصوصاً طلبهها باید خوب مطالعه بکنند و اینها را فیشبرداری و دستهبندی بکنند. صحبتی از آقا نباشد که پخش شود و طلبه ها فقط بسنده کنند به شنیدن آن. حتی من از بعضیها پرسیدم متأسفانه این هم انجام نمیشود. در حد همان گزیده خبر که در شبکهها نشان میدهند گوش می دهند. به نظرم خود تیترزنی و دقیق شدن روی کلمات ایشان خیلی کمک میکند برای این که ذهن ما از مسیر درست منحرف نشود، در لحظههای خطر ما این را لازم داریم. هر قشری نسبت به وظایف خودش این کار را انجام دهد. به نظرم طلبهها در این مسأله بهتر میتوانند عمل کنند، چون با ادبیات حوزوی آقا آشنا هستند. چون فرمایشات ایشان اگرچه روان است ولی در ساختمان حوزه و با ادبیات حوزوی تعریف شده. بحث منظومه فکری حضرت آقا بحث مهمی است. ما باید بدانیم رهبرمان در باره فرهنگ چه ایدهای دارد؟ در باره اقتصاد چه ایدهای دارد؟ در باره سیاست چه ایدهای دارد؟ بعد هر کدام از ما میتوانیم یک مدل کوچکی از آقا را در خودمان ایجاد کنیم و مثل آقا فکر کنیم. آن موقع یقیناً کشور خیلی پیشرفت میکند. اگر ما فرمایشات آقا را در تولید ملی انجام داده بودیم یا مثلاً در زمینه سیاست آن جاهایی که ایشان گفتند بایستیم اگر نخبگان سیاسی ما میایستادند وضعیت این جور میشد؟ هر جایی که ما نگاه میکنیم نقطه ضعفی هست، ایشان آن جا فرمایشی داشته اند. در جاهایی هم که فرمایشات ایشان عمل شده ببینید ما چقدر جلو هستیم. مثلاً در نانو ایشان به دانشجوها گفتند ما دویست سال عقب هستیم اما میانبر که میتوانیم انجام بدهیم. گفتند بیایید شروع کنید روی علوم جدید که غربیها سابقه ندارند کار کنید. خود ایشان هم ایستاد و جهاد دانشگاهی را فعال کرد. در بحث سلولهای بنیادی ما جزو چند کشور اول هستیم. در بحث نانو جزو کشورهای اول هستیم و همین طور تکنولوژیهای جدید و هایتک. یا بحث جنبش نرم افزاری که ایشان دادند. خب چرا رشد ما الان به شانزده رسیده؟ هر جایی که ایشان فرمودند و ما رفتیم و به دل آن کار زدیم بُردیم. هر جا هم که ایستادیم کنار و جواب مناسب ندادیم مشکلاتی برای کشورمان ایجاد شد.
* کی متوجه شدید نتانیاهو این کتاب را به سازمان ملل برده است؟
قبل از صحبت نتانیاهو گزارشی را به من دادند که در یک روزنامه اسرائیلی در باره این کتاب صحبت شده بود. وقتی نتانیاهو آن کار را کرد، سه چهار نفر پیامک به من دادند که مثلاً تبریک میگوییم، کتاب تو تا اسرائیل هم رفته. من فکر کردم آن خبر را خواندند و گفتم الحمدلله. یک دفعه یکی از رفقا به من زنگ زد گفت فلانی خبر داری که نتانیاهو درباره کتاب تو حرف زده. من باز به آن خبر منتقل شدم. « طرف با تعجب پرسید خبر داری؟ گفتم بله. گفت کی؟ گفتم یک ماه پیش. گفت نه این جدید است. گفتم نه همان است. آن بنده خدا هم حرفش را پس گرفت. تا نفر بعدی که تماس گرفت و گفت، فلان سایت این مطلب را زده با عکس و من تازه فهمیدم که چه خبر شده. آن موقع یاد آیه120 سوره توبه افتادم که میفرماید «وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغيظُ الْكُفَّار» هیچ قدمی برنمیدارند که باعث خشم کفار بشود الا این که خدا برای آنها حسنه مینویسد. من خیلی خوشحال شدم از این جهت که کاری کردم یک کافر و کسی که این همه مسلمان و بیگناه و بچه را کشته ناراحت شده. بعد از آن به ذهنم آمد میشود از این فضا استفاده و چند کار کرد. یکی این که ما کاری کنیم نسخههای انگلیسی این کتاب را که خودش معروف کرده و گفته بخوانید، مردم بخوانند. من با چند نفر از رفقایی که با مجموعه های خارج از کشور ارتباط دارند صحبت کردم و داریم یک کارهایی میکنیم.
* کمپین حمایت از کتاب تشکیل شود
نتانیاهو معتقد است این کتاب نسخهای برای نابودی اسرائیل است لذا من پیشنهاد می کنم کمپینی ایجاد بشود که هر کسی این کتاب را دوست دارد و می پسندد با آن عکس بگیرد همان جوری که او عکس گرفته. حتی بعضی از علما قبول کردند. با آیتالله اراکی صحبت کردیم ایشان گفتند حاضرند چهارشنبه خدمتشان برسیم و با ایشان شروع کنیم. طلاب مرکز جامع علوم اسلامی که صد و چند نفر هستند هم حاضرند این کار را بکنند.
* ارسال 20 هزار موشک فجر 5 به فلسطین
یک طرح دیگری هم هست که مدتها قبل به سردار نقدی دادم و از خود ایشان هم الهام گرفتم. ایشان وقتی رفتند تبریز شهدای اصناف بازاریهای تبریز بیست سلاح هدیه دادند گفتند این را برای فلسطین بفرستید. شاید این صحبت همزمان بود با فرمایش آقا که باید کرانه باختری تسلیح بشود. من برای ایشان نامه نوشتم و گفتم بیایید طرحی را اجرا کنیم که پایگاههای بسیج هر منطقه، هر اداره، هر دانشگاه با همکاری همدیگر پول جمع کنند با این شعار: هر پایگاه یک موشک. و هزینه یک موشک فجر پنج رل برای ارسال به فلسطین بدهند. بیست هزار پایگاه داریم، بیست هزار موشک خیلی است. حتی اگر ما بتوانیم نصفش را برسانیم، یا حتی پولش را برسانیم اصلاً میشود غزه را بازسازی کرد. البته من بیشتر آن جنبه رسانه ای و خبریاش مد نظرم هست. دو فایده دارد؛ یکی ترس ایجاد میکند. دوم این که این شبههای که از بیت المال برای آن جا خرج میشود از بین میرود. مردم از جیب خودشان به این کار دادند، با طیب خاطر هم بوده، به بقیه چه ارتباطی دارد.
انتهای پیام/
گفتگو: مرتضی سعیدی نجفی