خبرگزاری«حوزه» اشاره؛ نام گذاری 14 آبان از سوی شورای فرهنگ عمومی به نام "روز فرهنگ عمومی" فرصت خوبی است تا در گفتگو با کارشناسان به کند و کاو راجع به اهمیت این روز و مباحث پیرامون آن پرداخته و بر روی آفت ها و آسیب هایی که متوجه فرهنگ عمومی است بیشتر و دقیق تر متمرکز شویم بلکه بتوانیم از این رهگذر به راهکارهایی جهت اصلاح معایب و فراهم سازی بستر رشد و تعالی آن دست یابیم.

دقیقاً از همین روز در آستانه چنین روزی که چند سالی است در تقویم ملی جای خوش کرده با حجت الاسلام و المسلمین هادی حسین خانی ، معاون تهذیب حوزه های علمیه سراسر کشور به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛

برای شروع بحث بفرمایید که اساساً فرهنگ عمومی از نگاه شما دارای چه معنا و مفهومی است؟!

مقام معظم رهبری در یکی از فرمایشات گهربار خود در قالب بیان مثالی به خوبی به اهمیت مساله فرهنگ اشاره کردند. ایشان فرمودند که فرهنگ به منزله هواست که همه مردم از آن استفاده می کنند.

بنابر این با توجه به اهمیت و ضرورت وجودی فرهنگ متوجه می شویم که در واقع بر روی افکار و رفتارها می تواند بسیار اثرگذار باشد، کما این که این گونه هم است.

با نگاهی به بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص فرهنگ و به ویژه فرهنگ عمومی متوجه می شویم که اساساً فرهنگ عمومی دو بخش دارد؛ یک بخش آن ظاهری و بارز است مثل شکل لباس و شکل معماری که تأثیر خاصی بر روی ذهنیات و خلقیات و منش و تربیت افراد دارد و بخش دیگرش مربوط به امور نامحسوس همچون اخلاقیات فردی و اجتماعی مردم، وقت‌شناسی، وجدان کاری، مهمان دوستی و احترام به بزرگترها می شود.

در واقع وقتی صبحت از فرهنگ عمومی می کنیم از مشخصه ها و مؤلفه هایی سخن به میان می آوریم که در زندگی فردی و اجتماعی ملموس و مشهود می باشد. همین طور است؟!

بله دقیقاً به این معنا که وقتی به عنوان مثال فرهنگ عمومی جامعه ای فرهنگ نظم و انضباط و وجدان کاری باشد افکار جامعه هم به همان سمت و سو گرایش می یابد و خروجی اش هم نظم و وجدان و انضباط می شود اما برعکس اگر فرهنگ عمومی جامعه بی نظمی باشد افکار و برنامه ها نیز منتج به همین می شود

به عبارت دیگر ، فرهنگ عمومی مؤلفه‌هایی از فرهنگ می باشد که تأثیرات آن عام و فراگیر است و توده مردم در کیفیت آن نقش دارند چرا که فرهنگ عمومی اساساً از شیوه رفتارهای عمومی مردم یا عرف و عادات و رسوم و زبان ساخته می‌‌‌‏شود و عموم مردم هم نسبت به آنها حساسیت و شناخت دارند.

خواص جامعه به خصوص حوزویان چه نقشی در شکل گیری و هدایت فرهنگ عمومی به سمت مطلوب دارند و این که چه باید بکنند؟!

به هر حال خواص بر فرهنگ عمومی جامعه بسیار تاثیرگذار هستند که گاهی این تاثیرگذاری در جهت مثبت و مطلوب است و گاهی متاسفانه در جهت منفی و مخرب.

در این میان نخبگان حوزه و طلاب و فضلا به جهت تاثیرگذاری خاصی که بر اقشار گوناگون جامعه دارند ، رسالت مهمی در ارتقای سطح فرهنگ عمومی مطابق با آموزه ها و تعالیم دینی دارند.

البته حوزویان نیز هر چقدر در رفتار خود ارزش های اخلاقی و اسلامی را به نمایش بگذارند و در توصیه هایشان و در نیز در بین اعضای خانواده خود بتوانند این توصیه ها را عملی کنند، طبعاً فرهنگ عمومی جامعه نیز از آن متاثر شده و به همان سمت و سو حرکت می کند

شاید چندان نیازی به این تاکید نباشد که بدانیم حضرت امام(ره) که روحانی مهذب و وارسته ای بودند با اخلاق و رفتار الهی خود توانست با الهام از دین مبین اسلام، فرهنگ جامعه ایران را متحول کند و ملتی را بر طاغوت زمان بشوراند و به پیروزی بزرگ دست یابد.

از این رو بنده معتقدم اگر روحانیت همان طور که تاکنون هم این طور بوده، ارزش های اخلاقی و اسلامی را قبل از هر چیز در خود متجلی کند قطعا می تواند نه فقط ایران که دنیا را به سمت فرهنگ متعالی هدایت کند.

امروزه شاهد توسعه کمی و کیفی استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی همچون شبکه های اجتماعی هستیم. به نظر شما برای مصون ماندن فرهنگ عمومی جامعه از آسیب ها و آفت های این ابزارها چه باید کرد؟!

باز هم در اینجا خواص جامعه و به خصوص حوزویان فرهیخته باید وارد عمل شده و چه در عرصه تبلیغ، چه کتاب و مجلات و رسانه ها و چه در جاهای دیگر به نقش هدایت گری و تبیینی خود بپردازند.

البته دیگر اقشار جامعه همچنین خانواده ها نیز باید با حساسیت زیاد با قضیه روبرو شوند چرا که اگر جلوی آسیب های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را نگیریم، تبعاتش کل جامعه به خصوص نهاد خانواده ها و نسل جدید را در برمی گیرد.

استفاده بیش از حد و خارج از چارچوب شرع و عرف از فضای مجازی، باعث صدمه دیدن جدی فرد و به تبع آن جامعه می شود و از این رو حساسیت داشتن به این موضوع یکی از مهم ترین بایسته هایی است که نباید از آن غفلت کرد، خصوصاً این که یکی از عواملی که باعث انحراف فرهنگ عمومی می شود همین استفاده ناصحیح از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی تلفن همراه است.

ای کاش افراد جامعه ما به جای گشت و گذار بیش از حد در فضای مجازی، انس و الفت بیشتری با کتاب و کتاب خوانی داشتند که اگر این طور می شد شاخصه های فرهنگ عمومی جامعه وضع بهتری را نشان می داد.

البته برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی باید بسترها و زیرساخت های مناسب آموزشی و فرهنگی را ایجاد کرد و انگیزه لازم را در بین مردم برای مطالعه فراهم کرد.

نکته حایز اهمیت دیگر این است که چه از حیث ایجابی و چه حتی سلبی، فعالیت های فرهنگی تاثیرش طولانی مدت است و باید با مدیریت و برنامه ریزی درست انتظار آن ها را داشت و گرنه با یک بخشنامه و دستورالعمل صرف اهداف فرهنگی محقق نمی شود.