سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، پاسخ پانزده استفتاء با سه موضوع «نماز و عزاداري»، «عزاداري بانوان» و «آداب و اخلاق عزاداري» را از آیت الله العظمی صافی منتشر می کند.
** نماز و عزاداري
کدام مقدم است؛ عزاداری تا دیروقت یا مواظبت بر نماز صبح؟
سوال: وظيفة كسي كه مردّد است امور عزاداري را تا ديروقت انجام دهد يا مراقبت بر قضا نشدن نماز صبح کند، چيست؟
پاسخ: مراقبت بر قضا نشدن نماز، واجب است.
سوال: اگر كسي نماز نخواند و روزه نگيرد و براي امام حسين(علیه السلام) احسان كند و سينه و زنجير بزند و گريه كند و نيز كسي كه خمس و زكات مالش را ندهد، آيا مي تواند از اين مال در راه امام حسين(علیه السلام) احسان كند؟ آيا اجر و ثوابي بر اين شخص است؟.
پاسخ: نماز و روزه واجب است ولي عزاداري و گريه بر امام حسين(علیه السلام) مستحب است. انسان بايد نماز بخواند و روزه هم بگيرد و عزاداري هم بكند و پولي كه متعلّق خمس شده، واجب است اول، خمس آن ادا شود آنگاه در راه امام حسين(علیه السلام) و كار خير ديگر مصرف شود و مصرف نمودن پولي كه خمس به آن تعلّق گرفته قبل از اداي خمس در هر كاري اگرچه خير باشد، حرام است.
* عزاداری در وقت اذان
سوال: در ظهر عاشورا عزاداران براي شور و اظهار حزن، آماده مي شوند و از طرفي وقت نماز ظهر مي شود؛ وظيفه مؤمنين چيست؟.
پاسخ: در اين موارد بايد جمع بين اغراض و كسب فضائل نمود؛ هم برنامه اي را كه به صورت عزاداري براي حضرت سيد‌الشهدا(علیه السلام) انجام مي شود، انجام دهيد و هم نماز ظهر را در اول وقت به جا آوريد.
** عزاداري بانوان
* حکم گریه زنان با صدای بلند در حضور مردان
سوال: آيا گريه كردن زن ها با صداي بلند در مجالس عزاي ائمه اطهار(علیهم السلام) به خصوص حضرت سيد‌الشهدا(علیه السلام) با توجه به حضور مردان نامحرم در مجلس مذكور جائز است.
پاسخ: اشكال ندارد.
* حکم نگاه زنان به عزاداری مردان در خیابان
سوال: ايستادن و نگاهِ خانم ها به مرداني كه در خيابان مشغول عزاداري هستند، چه حكمي دارد؟ و مسئوليت دست اندر‌كارانِ هيئت در اين مورد چه مقدار است؟.
پاسخ: نگاه كردن خانم ها به بدن مردان نامحرم جايز نيست.
* راه رفتن خانم ها در عقب دسته هاي عزاداري
پرسش: راه رفتن خانم ها در عقب دسته هاي عزاداري چه حكمي دارد؟.
پاسخ: اگر مستلزم ارتكاب معصيت نباشد اشكال ندارد.
** آداب و اخلاق عزاداري
* ریا در عزاداری
پرسش: اگر شخصي در حين عزاداري براي خودنمايي بلند‌‌‌‌بلند گريه كند و يا خيلي سنگين زنجير و يا سينه بزند، آيا ريا كرده و عزاداري او باطل است؟ اگر به قصد گريانيدن ديگران باشد، چگونه است؟.
پاسخ: ريا در هيچ عملي صحيح نيست ولي تباكي به نحو عزاداري و به قصد تعظيم امر شعائر، ريا نيست.
* رفتار مؤدبانه و با احترام با عزاداران
پرسش: گاهي در مجالس عزاداري سالار شهيدان(علیه السلام)، كه پر‌جمعيت نيز مي باشد، ديده شده كه خادمين و نوكران ابي عبدالله(علیه السلام)، رفتار ناشايستي با عزاداران دارند (مثل فرياد زدن، هُل دادن و ... ) اين كارها از حيث شرعي چه حكمي دارد؟.
پاسخ: بايد با عزاداران و مستمعين با ادب، رفتار و با احترام پذيرايي شود.
* حكم شوخي و خنده در ماه محرم و روز عاشورا
پرسش: حكم شوخي و خنده در ماه محرم خصوصاً روز عاشورا چيست؟.
پاسخ: صحيح نيست.
* راه اندازي دسته هاي عزاداري در كوچه و خيابان
پرسش: راه اندازي دسته هاي عزاداري در كوچه و خيابان كه باعث ترافيك مي شود، چه حكمي دارد؟.
پاسخ: در حد متعارف ايام عزاداري اشكال ندارد.
* حکم چادر و خیمه زدن در کوچه و خیابان
پرسش: بعضي عزاداري ها و هيئات به صورت چادر و خيمه در كوي و خيابان بر‌پا مي شود و برخي از همسايگان به اين كار، رضايت ندارند، اقامه مجلس به اين شکل و شركت در آن چه حكمي دارد؟.
پاسخ: اين مراسم را به نحوي برگزار كنند كه موجب زحمت عابرين و همسايگان نشود.
* ايجاد سر و صدا در هنگام عزاداري، در صورت عدم اطلاع از رضايت همسايگان
پرسش: ايجاد سر‌و‌صدا، كم يا زياد، در هنگام عزاداري، در صورتي كه از رضايت همسايگان بي اطلاع هستيم، چه حكمي دارد؟ آيا رضايت تك تك همسايه ها كافي است يا اغلب ايشان؟.
پرسش: عزّت و شأن اين برنامه خود مقتضي است كه مزاحمت فراهم نشود.
* عزاداري در نيمه شب و شب عاشورا
پرسش: عزاداري در نيمه شب كه موجب بر‌هم زدن آسايش و خواب مردم مي شود از نظر شرعي چه حكمي دارد؟.
پاسخ: به طور كلي مزاحمت و آزار اشخاص چه در خواب باشند، چه در بيداري جائز نيست؛ اين مراسم بايد در حدّ معمول و متعارف انجام شود و در بعضي موارد مثل شب عاشورا، صدق اذيت نمي كند.
* ایجاد انگیزه برای جمعیت بیشتر در عزاداری
پرسش: آيا اين که مؤسس يك مجلس عزاي امام حسين(علیه السلام) بخواهد اين مراسم، جمعيت بيشتري داشته باشد، صحيح است؟.
پاسخ: مجالس مذكور هر‌چه باشكوه تر و پر‌جمعيت تر باشد، اثرش در قلوب بيشتر و آثار مثبتش زيادتر است و اگر به اين مسئله اهميت داده نمي شد، دشمنان دين و مسلمانان فريب خورده و ظاهربين و غرب زده اصل حادثه كربلا را انكار مي كردند.
البته همگان متوجه باشند كه اجر و ثواب بسيار زيادي را كه بر اقامه عزاي حضرت و شركت در مراسم آن بزرگوار است با وارد نمودن محرّمات از بين نبرند و از هر چيزي كه موجب وهن مذهب و وهن مراسم سوگواري مي‌گردد بايد اجتناب شود.
* تقارن محرم و صفر با بعضی مناسبت ها مثل نوروز
پرسش: گاهي ايام سوگواري حضرت ابا عبدالله الحسين(علیه السلام) با بعضي از مناسبت ها مثل نوروز تقارن پيدا مي كند، نظر مباركتان را در مورد برگزاري مراسم اين گونه مناسبت ها در زمان عزاي حسيني بيان فرماييد.
پاسخ: واضح است كه مؤمنين و محبين اهل بيت (ع) در ايام محرم و صفر از برگزاري مراسم و تظاهر به اعمالي كه مناسب شأن محبّ اهل بيت (ع) نباشد، خودداري مي نمايند و مراسم و سيره سوگواري را حفظ مي نمايند.
منبع: کتاب «گفتمان عاشورایی»، آیت الله العظمی صافی گلپایگانی.
