به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام کاظمی شب گذشته در نشست کرسی «ظرفیت های هویت شیعه در حوزه تمدن سازی نوین اسلامی» که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم برگزارشد گفت: هویت، بحث گسترده ای در عرصه علوم است و عرصه های متعددی را شامل می شود.
وی افزود: در این بحث، بیشتر هویت اجتماعی مطرح است و مبحث هویت روانشناسی در اینجا مطرح نیست؛ دو رویکرد به هویت مطرح است که اولین آن رویکرد «پست مدرنیستی» که بیشتر مبتنی برروانشناسی اجتماعی است.
این محقق حوزه بیان کرد: هویت به طور کلی مبحثی است که باید آن را در ابتدا در حوزه انسان شناسی مورد بازشناسی قرار دهیم؛ در این زمینه موضوع فطرت باید در نظر گرفته شود؛ هویت درک خودآگاهانه فرد از خویشتن که زمینه تشخص اجتماعی را برای فرد ایجاد می کند.
وی اظهار کرد: هویت تمدنی باور آگانه یک ملت از خود، بر اساس رسالت تاریخی و مسئولیت ایجاد یک تمدن را هویت تمدنی گویند؛ هویت تمدنی حد فاصل فرهنگ و تمدن است و تا مولفه های فرهنگی یک جامعه تبدیل به هویت تمدنی نشود تمدن شکل نمی گیرد.
پژوهشگر حوزوی گفت: هویت تمدنی شیعی با محوریت عنصر ولایت شکل می گیرد و در نسبت با مهدویت که ناظر به متعالی ترین سطح زندگی اجتماعی بشر است صورت تمدنی به خود می گیرد و بقیه ابعاد هویتی در نسبت با ولایت جنبه تبعی به خود می گیرد.
حجت الاسلام کاظمی بیان کرد: با توجه به تعریف هویت، شکل گیری هویت تمدنی در دو بخش مطرح است؛ ابتدا «مابه الاشتراکات» که همان خودیت هویتی یک جامعه است و دوم «ما به الامتیازات» که غیریت هویتی جامعه است؛ هسته اصلی پیدایش یک هویت مابه الاشتراکات است که بر اساس مولفه های فرهنگی یک جامعه ایجاد می شود.
وی افزود: الزامات شکل گیری هویت تمدنی در بعد خودیت جامعه در سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است؛ وحدت اجتماعی، تاریخ مندی، عزتمندی است که بر اساس این الزامات ظرفیت های تشیع مشخص می شود.
حجت الاسلام کاظمی بیان کرد: وحدت اجتماعی همان انسجام و به هم پیوستگی اجتماعی است که هویت اجتماعی را که یک جامعه در پی دارد، وحدت اجتماعی بر محور مولفه های فرهنگ مشترک و ذیل یک نظام سیاسی شکل می گیرد؛ در اندیشه شیعه این وحدت اجتماعی حول عنصر ولایت و امامت به وجود می آید.
پژوهشگر حوزوی اظهار کرد: به تعبیر دیگر وحدت اجتماعی بر محور انسان کامل و امام معصوم(ع) در جامعه شیعه شکل می گیرد؛ بنابراین از مهمترین بنیان های هویتی شیعه مساله امام(ع) می باشد و چون امام دوازدهم در راستای تحقق جامعه برتر و آخرالزمان می باشد این هویت شکل تمدنی به خود می گیرد.
وی گفت: تاریخمندی به دو بخش اشاره دارد؛ بخش اول که در بحث هویت اهمیت بالایی دارد نگاه کلان به شروع و پایان تاریخ است که در نگاه اسلام با هبوط حضرت آدم شروع و با ظهور امام زمان(عج) تمام می شود.
حجت الاسلام کاظمی بیان کرد: این مساله در مقابل نوع نگاه کلان به تاریخ درنگاه سکولار و غیر دینی است؛ محور دوم در بحث تاریخمندی نوع تحلیل از تحولات تاریخی جامعه اسلامی است که لازم است تحولات جامعه در راستای نگاه تمدن اسلامی و بر اساس سنت ها و قواعد الهی تاریخی و اجتماعی تحلیل شود.
وی افزود: غیریت، تمایزاتی است که یک جامعه در برابر هویت رقیب داشته و این تمایزات بر اساس نظام باور و جهان بینی آن هویت شکل می گیرد؛ این بر خلاف دیدگاه هایی است که شکل گیری هر هویتی را بر اساس غیریت آن هویت دنبال می کند.
استاد حوزه بیان کرد: کارکرد دیگر غیریت در مباحث هویت، خودآگاهی است که در پرتو رقابت ها و تمایزات هویتی برای آحادی که ذیل یک هویت هستند به وجود می آید.
پژوهشگر حوزوی اظهار کرد: غیریت و تمایز در هویت تمدنی باید در سطح تمدنی لحاظ شود و اگر رقابت های هویتی را در سطحی نازل تر دیده شود، نمی توانیم شاهد هویت تمدنی در یک جامعه شویم.
وی گفت:در هویت تمدنی نیز می بایست سطح منازعات هویتی را در سطح تمدنی تعریف کرد نه در سطح فرقه ای و ملی؛ با توجه به مرزبندی های ایمان و کفر و نفاق که در منابع دینی و قرآن وجود دارد، این ظرفیت در اندیشه اسلامی و شیعه موجود است که غیریتی که تعریف می کند در یک نسبت تمدنی مطرح می شود.
گفتنی است: در ادامه این نشست دو تن از اساتید موسسه به نقد این نظر پرداخته و حاضران در این نشست نیز سوالات خود را پیرامون نظریه ظرفیت های هویتی شیعه در تمدن سازی نوین اسلامی را مطرح کردند.
