خبرگزاری «حوزه»، در ادامه سلسله مقالات انتخاباتی، در این مقاله 8 ویژگی نماینده اصلح را منتشر می کند.

*تعبد به ارزش هاي اسلامي

نظام جمهوري اسلامي ايران بر اساس دين مبين اسلام و پاسداري از ارزش هاي حياتي آن شكل گرفته و اكثريت قريب به اتفاق ملت ايران و رأي دهندگان به وكلاي مجلس، مسلمان هستند، و همچنين طبق اصل 67 قانون اساسي كشور، نمايندگان مجلس بايد در نخستين جلسه آن سوگندنامه اي را امضاء كنند كه در بخشي از آن آمده است: «من در برابر قرآن مجيد، به خداي قادر متعال سوگند ياد مي كنم و با تكيه بر شرف انساني خويش تعهد مي نمايم كه پاسدار حريم اسلام و نگاهبان دستاوردهاي انقلاب اسلامي ملت ايران و مباني جمهوري اسلامي باشم...»

از اين رو مهم ترين وظيفه وكلاي ملت، اهتمام جدي به اسلام و ارزش هاي الهي و معنوي آن است و آنان تحت هيچ شرائطي نمي توانند از اين وظيفه مهم تخطي نمايند.

با اين توضيح روشن مي شود كه يك نماينده مجلس و يا كارگزار حكومتي در جامعه اسلامي چگونه بايد از دين و ارزش هاي آن محافظت نمايد.

حضرت امام خميني (ره) نيز در مورد ضرورت التزام عملي نمايندگان به دستورات اسلام خطاب به آنان مي فرمايد: «لازم است طرح هائي كه در مجلس مي گذرد مخالف با احكام مقدسه اسلام نباشد و با كمال قدرت، با پيشنهادهاي مخالف با شرع مقدس كه ممكن است از روي ناآگاهي و غفلت طرح شود شديداً مخالفت نمائيد و از قلم هاي مسموم و گفتار منحرفين هراسي نداشته باشيد و سخط خالق را براي رضاي مخلوق تحصيل نكنيد و خداوند قاهر و قادر را حاضر و ناظر بدانيد.» (1)

و در وصيت نامه خويش نيز به نمايندگان سفارش مي كند: «از همه نمايندگان خواستارم كه با كمال حسن نيت، كوشا باشند كه قوانين - خداي نخواسته - از اسلام منحرف نباشد و همه به اسلام و احكام آسماني آن وفادار باشيد تا به سعادت دنيا و آخرت نائل آئيد.»

و به مردم نيز توصيه فرمود كه: «مردم شجاع ايران با دقت تمام به نمايندگاني راي دهيد كه متعبد به اسلام، وفادار به مردم باشند.»

* امانتداري

از منظر مولاي متقيان حضرت علي عليه السلام تمام مسئوليت هاي اجتماعي و سِمت هاي مختلف حكومتي كه از جمله آنها نمايندگي مجلس شوراي اسلامي مي باشد، در رديف امانت هاي سنگين به شمار مي آيد. آن حضرت در نامه خود به يكي از كارگزارانش به نام اشعث بن قيس در آذربايجان مي نويسد: «وَ إِنَّ عَمَلَكَ لَيْسَ لَكَ بِطُعْمَةٍ وَ لَكِنَّهُ فِي عُنُقِكَ أَمَانَةٌ» (2) همانا اين مسئوليت و پُست تو، برايت طعمه نيست [كه از آن به نفع خود و اطرافيانت بهره گيري]؛ بلكه امانتي بر عهده توست.

اگر نمايندگان مجلس در سِمت نمايندگي، از امانت مردم به نحو شايسته پاسداري كنند و اختياراتي را كه ملت به آنان سپرده اند، در راه اعتلاي دين و آباداني كشور به كار گيرند، بدون ترديد رضايت خدا و خلق را به دست آورده و اعتماد عموم را براي خود كسب خواهند نمود.

آنان نبايد آن جمله از سوگندنامه خود را از ياد برند كه مي گويد: «من در برابر قرآن مجيد به خداي قادر متعال سوگند ياد مي كنم كه... وديعه اي را كه ملت به من سپرده به عنوان اميني عادل پاسداري كنم.» (3)

خداوند متعال يكي از شاخص ترين صفات مؤمنان حقيقي را امانتداري و عمل به پيمان ها مي داند و مي فرمايد: «وَ الَّذينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ»؛ [مؤمنان راستين] كساني هستند كه به امانت ها و پيمان هايشان وفادارند.

نمايندگي مردم، پيمان مقدسي است كه يك وكيل مجلس با موكلين خود مي بندد و وكيل مؤمن و متعهد هيچگاه پيمان شكني نمي كند.

امام خميني (ره) با تأكيد بر امانتداري وكلاي مجلس به جوانان ايراني توصيه نمودند كه: «با همت شما جوانان ايراني بايد اشخاص منور، اشخاص امين و صادق در مجلس شورا بروند كه مقدرات شما را بر طبق خواسته هاي خداي متعال پياده كنند... در قضيه مجلس شورا رأي بدهيد و رأي به وكلاي متعهد، مسلم، امين؛ وكلاي امين بفرستيد در مجالس.» (4)

* پرهيز از تجمل گرايي

يكي از ويژگي هاي لازم براي وكلاي مجلس شوراي اسلامي پرهيز از تجمل گرائي است؛ چرا كه وكلاي اشراف گرا نمي توانند دغدغه خاطر محرومان و مستمندان جامعه را درك كنند و درد آنان را بفهمند.

حضرت امام خميني (ره) مي فرمايد: «آن روزي كه - خداي نخواسته - مجلسيان خوي كاخ نشيني پيدا كنند و از اين خوي ارزنده كوخ نشيني بيرون بروند، آن روز است كه ما براي اين كشور بايد فاتحه بخوانيم. ما در طول مشروطيت از اين كاخ نشين ها خيلي صدمه خورديم. مجلس هاي ما مملو از كاخ نشين بود و در بينشان معدودي بودند كه از آن كوخ نشين ها بودند و همين معدودي كه از كوخ نشين ها بودند، از خيلي انحرافات جلو مي گرفتند و سعي مي كردند براي جلوگيري.» (5)

اساساً نماينده اي كه براي خود امتياز ويژه قائل شود و زندگي ويژه اي را برگزيند و بين خود و موكلين و طبقات محروم سدي از بي اعتمادي ايجاد نمايد و خود را تافته جدا بافته از مردم بداند، مورد مذمت خدا و رسولش خواهد بود.

امام خميني (ره) در مورد ساده زيستي شهيد مدرس مي گويد: «منزلش يك منزل محقر از حيث ساختمان، و زندگي يك زندگي مادون عادي، كه در آن وقت لباس كرباس ايشان زبانزد بود؛ كرباسي كه بايد از خود ايران باشد مي پوشيد.» (6)

همين نكته موجب آزادگي و پايداري مدرس در راه هدف بود. او آزادانه سخن مي گفت و از هيچ مقام و منصبي واهمه نداشت. فقط براي خدا مي گفت و عمل مي كرد؛ چنانكه خود در اين زمينه اظهار مي دارد: «اگر من نسبت به بسياري از اسرار آزادانه اظهار عقيده مي كنم و هر حرف حقي را بي پروا مي زنم، براي آن است كه چيزي ندارم و از كسي هم نمي خواهم. اگر شما هم بار خود را سبك كنيد و توقع را كم نماييد، آزاد مي شويد.» (7)

او در مورد توانايي پايداري اش در مقابل استبداد داخلي و استعمار خارجي مي گويد: «از مال دنيا چيزي جز پيراهن ژنده كرباس ندارم تا نگران از دست دادنش باشم.» (8)

اما اگر نماينده اي با كانون هاي درآمدزاي سياسي و اقتصادي ارتباط تنگاتنگ داشته باشد و مرهون سرمايه داران و قدرتمندان متموّل باشد، خود باخته و ضعيف النفس خواهد شد.

* استقلال خواهي و بيگانه ستيزي

از مهم ترين دغدغه هاي نماينده مجلس، بايد حفظ استقلال و تماميت ارضي كشور باشد. او بايد در گفته ها، نوشته ها و اظهار نظرهايش، استقلال كشور و تأمين مصالح و حقوق مردم را مد نظر داشته باشد و هيچگاه انديشه دوستي با دشمنان و پيوستگي با بيگانگان را در سر نپروراند؛ چرا كه از منظر قرآن اين يكي از صفات اهل نفاق و عوامل داخلي دشمنان اسلام مي باشد.

خداوند متعال در سوره نساء با صراحت تمام دوستي و تمايل به بيگانگان را از خصلت هاي منافقان دانسته و به اهل ايمان سفارش مي كند كه مبادا در تصميم گيري هاي خود دشمنان اسلام و بيگانگان را بر مؤمنان ترجيح دهند و اين نداي آسماني را به مسلمانان ابلاغ مي كند كه: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْكافِرينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنينَ»؛ (9) اي اهل ايمان! كافران را به جاي مؤمنان، دوست [و تكيه گاه] خود قرار ندهيد.

شهيد مدرس نمونه بارز يك نماينده بيگانه ستيز و استقلال طلب بود. او مي گويد: «اختلاف من با رضاخان بر سر كلاه و عمامه و اين قبيل مسائل جزئي - مثل نظام اجباري - نيست. من در حقيقت با سياست انگلستان - كه رضاخان را عامل اجراي مقاصد استعماري خود در ايران قرار داده - مخالفم. من با سياست هائي كه آزادي و استقلال ملت ايران و جهان اسلام را تهديد مي كند، مبارزه مي كنم. راه و هدف خود را مي شناسم. در اين مبارزه هم پشت سر خود را نگاه نمي كنم. شما يا كسان ديگر همراهي مي كنيد يا نه! لازمه مبارزه در اين راه، از خود گذشتگي و فداكاري است.» (10)

امام خميني (ره) در مورد اين ويژگي نمايندگان مي فرمايد: «نگذاريددر مجلس شورا اشخاصي بروند كه آنها با قدرت هاي بزرگ پيوستگي دارند، بايد ملت با اختيار و اراده خود، با امتياز خود و انتخاب خود اشخاص صالح را، اشخاص متقي را، اشخاصي را كه براي ايران كار مي خواهند بكنند، به نفع ايران كار مي كنند، آنها را بايد تعيين بكنيد.» (11)

اين روش پسنديده برگرفته از آيات شريفه الهي است كه مي فرمايد: «وَ لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكافِرينَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ سَبيلاً»؛ (12) خداوند هرگز راهي براي [برتري و تسلط] كافران بر اهل ايمان قرار نداده است.

طبق اين آيه هرگونه تسلط بيگانگان اعم از نظامي، سياسي فرهنگي و اقتصادي بر امور كشورهاي اسلامي ممنوع است و يكي از مهم ترين وظائف وكلاي مجلس، تلاش براي تحقق همين فرمان قرآن است.

اصل 153 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز - كه برگرفته از قوانين اسلامي و الهي است - اعلام مي دارد كه: هرگونه قرارداد كه موجب سلطه بيگانه بر منابع طبيعي و اقتصادي، فرهنگ، ارتش و ديگر شئون كشور گردد، ممنوع است.

* صداقت در گفتار و رفتار

بهترين معيار شناخت مردان الهي و حق باوران راستين، صداقت و راستگويي آنان در گفتار و رفتار آنهاست. طبق فرموده امام صادق عليه السلام بايد صداقت و امانتداري افراد را سنجيده و آنگاه به آنان اعتماد نمود. آن حضرت ضمن حديثي مي فرمايد: «لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِيَامِهِمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ حَتَّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ وَ لَكِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَۀ»؛ (13) به نماز و روزه افراد فريفته نشويد؛ چرا كه شخص گاهي به نماز و روزه عادت كرده كه اگر آن را رها كند احساس وحشت مي كند. اما [براي شناخت افراد]، آنان را با ميزان راستگويي و امانتداري بيازماييد.

با توجه به اين حقيقت، يكي از ملاك هاي گزينش نمايندگان، ميزان راستگويي آنان در زندگي شان مي باشد. آيا افرادي كه در گذشته دهها وعده توخالي و غيرقابل عمل به مردم داده و بعداً آنها را به بوته فراموشي سپرده اند، لياقت نمايندگي دارند؟ آيا كساني كه با انواع دسيسه ها و شعارهاي فريبنده و تبليغات پر زرق و برق اذهان مردم را مشوش كرده و براي رسيدن به مقاصد نفساني خود، آراي مردم را به سوي خود جلب مي كنند، شايستگي وكالت دارند؟! نماينده حقيقيِ مردم اگر وعده اي بدهد با تمام وجود به دنبال تحقق آن تلاش مي كند و حيثيت خود را در گرو آن وعده مي بيند.

وكلاي با ايمان هيچگاه حق را وارونه نشان نمي دهند، به سوي باطل گرايش پيدا نمي كنند و از راستي و صداقت ست برنمي دارند؛ گرچه به ضرر آنان باشد.

امام حسن مجتبي عليه السلام مي فرمايد: «من دوستي داشتم كه صفات پسنديده اش او را از همه مردم در نظرم ارزشمندتر كرده بود.» آنگاه ضمن شمارش صفات آن نيك مرد الهي مي فرمايد: «كَانَ لَا يَقُولُ مَا لَا يَفْعَلُ وَ يَفْعَلُ مَا لَا يَقُولُ»؛ (14) آنچه را كه عمل نمي كرد، نمي گفت؛ و كارهايي را كه نگفته بود انجام مي داد. [اهل شعار و وعده هاي دروغين نبود، بلكه اهل عمل بود].

* لياقت و شايستگي

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: «من استعمل عاملا من المسلمين وهو يعلم ان فيهم اولي بذلك منه واعلم بكتاب الله وسنة نبيه فقد خان الله ورسوله وجميع المسلمين» (15)

هر كس از مسلمانان كارگزاري را [بر مسئوليتي] بگمارد، در حالي كه مي داند در ميان مسلمانان، از او شايسته تر و داناتر به كتاب خدا و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله وجود دارد، بي ترديد به خدا و پيامبر او و جميع مسلمانان خيانت كرده است.

با توجه به اين گفتار نبوي، تك تك مسلمانان در انتخابات وكلاي مجلس مسئوليت سنگيني به عهده دارند و انتخاب شوندگان نيز وظيفه خطيري را تعهد مي كنند. مردم مسلمان طبق فرموده پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله لازم است كه به ظواهر افراد ننگرند؛ بلكه لياقت و شايستگي و اهليت آنان را احراز نموده، سپس به آنان رأي دهند. در غير اين صورت، در خطاها و تخلفات احتمالي اين افراد شريك خواهند بود.

همچنين نخبگان و متنفذين جامعه، طبق اين حديث شايسته سالاري، لازم است كساني را به مردم معرفي كنند كه توانائي چنين امري را داشته باشند و اگر اين اصل را مراعات نكنند و بر اساس روابط شخصي و يا ملاك هاي غيراصولي ديگر، غيرشايستگان را نامزد نمايندگي مجلس نمايند، به خدا و پيامبر صلي الله عليه و آله و جميع مسلمانان خيانت كرده اند.

* شجاعت و شهامت

مردان خدا در سايه ايمان قوي و يقين به حقانيت اهداف خود، هرگز از قدرتي جز قدرت خداوند متعال، هراسي به دل راه نمي دهند و جز در برابر خداوند متعال سر تسليم فرود نمي آورند. همچنانكه امام علي عليه السلام فرمودند: «عَظُمَ الْخَالِقُ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ صَغُرَ مَا دُونَهُ فِي أَعْيُنِهِمْ»؛ (16) خدا در وجود آنان بزرگ و غيرخدا در منظر آنان كوچك است.

بر يك نماينده مسلمان شايسته است كه چنين باشد و در موضع گيريها و اظهار نظرهاي خود، از هيچ منصب و مقامي هراس نداشته باشد.

يكي از مهم ترين اوصاف شهيد مدرّس شجاعت و شهامت كم نظيرش بود. او در طول عمر با بركت خود - كه همواره به مبارزه با ظلم و استبداد داخلي و استعمار خارجي مي پرداخت - از هيچ قدرت و مقام و منصبي نترسيد، دشمنانش بارها به جان و آبروي وي تاخته و سوء قصد كردند، اما او ذره اي از مواضع خود عقب نشيني نكرد. وي بارها مي گفت: «اگر تمام دول دنيا برخلاف من باشند، به تنهايي مقاومت مي كنم.» (17) او در مقابل اعمال و رفتار ضد ديني و ضد مردمي و منكرات مي ايستاد، فرياد مي كشيد و گفتارش را به گوش ديگران مي رسانيد.

اگر يك نماينده مسلمان، تعدي به مرزهاي عقيدتي و جغرافيايي مسلمانان را ببيند، بايد شهامت اظهار نظر و مخالفت با آن را داشته باشد و با قدرت تمام - كه نشانگر وجود اعتقادات راسخ و مرهون ديگران نبودن است - در مقابل عوامل داخلي و خارجي تعدي و تجاوز بايستد و عزت اسلام و مسلمانان را حفظ كند.

امام خميني (ره) با ستايش از شهامت و شجاعت مدرس (ره) مي گويد: «آن روزي كه رضا شاه آمد و آن همه كارها را كرد، باز يك آخوند بود كه توي مجلس، به اسم مدرس (ره) مقابلش ايستاد و مي گفت: نه!.

هيچ كس نبود، مدرّس بود و چند نفر كه اطراف او بودند. ديگر در تمام مملكت هيچ قدرتي در مقابل او نمي ايستاد... يك وقت رضاخان به مدرّس گفته بود: سيد! از جان من چه مي خواهي؟ گفته بود كه مي خواهم تو نباشي!» (18)

امام (ره) به مردم سفارش مي كرد كه نمايندگاني شجاع و باايمان انتخاب كنند و مي فرمود: «كساني را كه انتخاب مي كنيد بايد مسائل را تشخيص دهند نه از افرادي باشند كه اگر روس يا آمريكا يا قدرت ديگري تشري زد، بترسند، بايد بايستند [و] مقابله كنند.» (19)

بنابراين كساني كه نفس ضعيف دارند و در حوادث مرعوب قدرتمندان و استعمارگران مي شوند، شايسته وكالت نيستند.

* توجه به محرومان و درماندگان

حضرت امام خميني (ره) رسيدگي به محرومان و مستمندان جامعه را از وظايف مهم وكلاي مجلس دانسته و مي فرمايد: «ان شاء الله نمايندگان محترم مجلس سنگينيِ بار مسئوليت و رسالت خود را در اين امر خطير احساس كرده و مي كنند و به خوبي دريافته اند كه نظام و مردم از آنان چه انتظاري دارند كه بايد گفت: مجموعه خواسته ها و انتظارات اسلامي مردم از مجلس، رفع گرفتاري ها و محروميت ها و دگرگوني در نظام پر پيچ و خم اداري كشور، از انتظارات به حقي است كه بايد آنها را جدي بگيرند و نمايندگان محترم مجلس قبل از پرداختن به لوايح و تبصره ها و مواد غيرضروري، به فكر مسائل اصلي و كليدي كشور باشند و بر اساس اسلام عزيز در كميسيون ها با طرح قوانين و لوايح به سمتي حركت كنند كه مشكلات اساسي مرتفع، و سياست هاي زيربنائي كشور در امور فرهنگي و اقتصادي و اجتماعي و سياسي در راستاي كمك به محرومين و رفع استضعاف مدون و به مورد اجرا درآيد. » (20)

خدمت به محرومان و رسيدگي به دردمندان كه از مهم ترين تلاش هاي پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار بود، بايد سرلوحه برنامه هاي وكلاي مجلس باشد؛ البته اين مهم در ساختار شخصيت نامزدهاي مجلس ريشه دارد، چنانكه امام خميني (ره) فرمود: «رئيس جمهور و وكلاي مجلس از طبقه اي باشند كه مظلوميت و محروميت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند، نه از سرمايه داران و زمين خواران و صدرنشينان مرفه و غرق در لذات و شهوات، كه تلخي محروميت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را نمي توانند بفهمند.»

(21)

پی نوشت:

1) صحيفه امام، ج 12، ص 361.

2) نهج البلاغه، نامه 5.

3) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، اصل 67.

4) انتخابات و مجلس از نگاه امام خميني رحمه الله، ص 194 و 195.

5) آئين انقلاب اسلامي، ص 349.

6) فرهنگ كوثر، شماره 36، ص 22.

7) همان.

8) كيهان، 10/9/1381.

9) نساء/144.

10) فرهنگ كوثر، ش 37، ص 18.

11) انتخابات و مجلس از نگاه امام خميني رحمه الله، ص 193.

12) نساء/141.

13) اصول كافي، باب الصدق و اداء الامانة، حديث 2.

14) تحف العقول، ص 235.

15) الغدير، ج 8، ص 291.

16) نهج البلاغه، خطبه متقين.

17) كيهان، 10/9/1381.

18) صحيفه امام، ج 4، ص 222.

19) انتخابات و مجلس از نگاه امام خميني رحمه الله، ص 202.

20) صحيفه نور، ج 20، ص 214.

21) همان، ج 21، ص 190.

۲۲) معاونت تبلیغ