حجت‌الاسلام وحید بابادایی، معاون تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه علمیه استان تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، ضمن تشریح پیشینه و فعالیت های مدارس طرح امین، به بیان چالش ها و مشکلات پیش روی این طرح پرداخت.

حاصل این گفتگو را در ادامه بخوانید.

* به عنوان سوال نخست بفرمایید، تعریف حوزه علمیه از مدارس امین چیست و اهداف و رویکردهای آن را توضیح دهید.

مدارس امین در واقع همان مدارس دولتی هستند که با حمایت حوزه علمیه و با همکاری آموزش و پرورش وارد این طرح می‌شوند و بعد از آن که مدرسه ای انتخاب گردید باید طبق طرح مدارس امین تغییراتی در آن اتفاق بیافتد.

به نظر می آید در کنار تعلیم و تعلّم در مدارس و مراکز آموزشی، تربیت یک اصل اساسی و مهم می باشد که متاسفانه مورد غفلت واقع شده است. هر چند که در بخش آموزشی دانش آموزان اشکالاتی وجود دارد، اما تمام توان و تلاش وزارت آموزش و پرورش بر روی آموزش و مسائل علمی متمرکز شده است. البته این گونه نیست که بگوییم در بُعد تربیتی آموزش و پرورش هیچ کاری انجام نداده است، ولی کار عمیق تربیتی صورت نگرفته است.

طرح «مدارس امین» در واقع پیگیری کار عمیق و مؤثر در بُعد تربیتی است. این که بتواند دانش آموز را دین مدار تربیت کند و او را با آداب و اخلاق اسلامی آشنا کند. لذا برای تحقق این هدف برنامه هایی در طرح مدارس امین پیش بینی شده است.

طرح مدارس امین یا روحانی مدرسه؛ در جهت رشد اخلاقی، اعتقادی و علمی دانش آموزان و ارائه مدرسه اسلامی، الگو برای تربیت انسان‌های با تقوا و کار آمد برای نظام اسلامی ایجاد گردیده است.

* مدارس امین نسبت به سایر مدارس دارای چه ویژگی هایی هستند؟

با توجه به توافق نامه‌ها و بر طبق اساسنامه مدارس امین، مدیر و کادر این مدرسه حتماً باید دارای شرایط مناسبی باشند. یعنی مدیریت و کادر مدرسه باید مورد تایید حوزه علمیه باشند.

وضعیت همه برنامه های مدرسه باید شرایط مطلوبی را برای رسیدن به اهداف تربیتی داشته باشند. ما برای رسیدن به این هدف طرحنامه فرهنگی و تربیتی داریم. طرحنامه فرهنگی در واقع همان روش ها و دستورالعمل های پرورشی است که مورد توجه خود آموزش و پرورش نیز می باشد. ولی ویژگی طرح مدارس امین این است که تماماً با رویکرد دینی و اسلامی به مدارس ورود پیدا می کند. و توسط کارشناسان حوزوی تدوین شده است.

مهمتر از طرحنامه فرهنگی، طرحنامه تربیتی است که بصورت کلان بر 10 شاخصه تربیتی تاکید می کند، که شامل مواردی چون خودشناسی، خداشناسی، حیا، گناه گریزی و... می باشد و این‌ها در واقع چارچوب کار تربیتی مدرسه هستند. یعنی هر مدرسه ای که تحت پوشش طرح مدارس امین قرار دارد، هر برنامه ای که می‌خواهد اجرا کند اعم از آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و... حتی انتصاب کادر مدرسه باید مناسب و هماهنگ با طرح و بر طبق اساسنامه مدارس امین باشد.

به طور مثال همه معلمین مناسب با فضای آموزشی و درسی خود باید بتوانند در بحث خداشناسی با دانش آموزان کار بکنند. یعنی تمام مدرسه بسیج می‌شوند برای رسیدن به این هدف. بنابراین مهم‌ترین مسئله ای که در رابطه با مدارس امین مطرح است، اجرای طرح تربیتی است. و این طرح تربیتی نیز حاصل تلاش و زحمات مجدانه اساتیدی است که سالیان سال در آموزش و پرورش و حوزه های علمیه کار تربیتی و پرورشی کرده اند.

* از آنجا که در مدارس امین دانش آموزان ارتباط مستقیم با روحانی دارند، روحانی مستقر در این مدارس چه ویژگی هایی را باید داشته باشند؟

برای رسیدن به اهداف مورد نظر در طرح تربیتی مدارس امین، لازم است در هر یک از این مدارس، یک روحانی مبلّغ آموزش دیده، کاربلد و متخصص در امور تربیتی مستقر شود. این روحانی می‌بایست خود به مسائل تربیتی آگاه بوده و بر طرحنامه تربیتی مسلط باشد، تا بتواند با کمک حمایت‌های محتوایی که توسط حوزه علمیه به او ارائه می شود، و با هماهنگی شورای برنامه ریزی مدرسه، مفاد طرح نامه تربیتی را در آنجا پیگیری و اجرا بکند.

علاوه بر این‌ها حضور در کلاس‌های درس، مشاوره، ارتباط با اولیاء و معلمان و پیگیری برنامه‌های تربیتی و مذهبی مدرسه از وظایف روحانی می باشد.

در نهایت باید خروجی این مدارس تربیت دانش آموزانی با شرایط علمی مناسب، متعهد به احکام دینی، و آراسته به اخلاق نیک اسلامی باشند. و این هدفی است که مدارس امین آن را دنبال می کند.

* این طرح چند سال است که در کل کشور برگزار می گردد. هم اکنون چه تعداد از مدارس استان تهران تحت پوشش مدارس امین قرار گرفته اند؟

حدود شش سال است که طرح مدارس امین در سطح شهر و استان تهران در حال اجراست. سال اول تعداد مدارس امین 4 مدرسه بود و به تدریج با حمایت های مالی و معنوی، تعداد این مدارس در حال حاضر به 83 مدرسه رسیده است، که حدود 40 مدرسه آن در شهر تهران می باشد و نیمی از آن مدارس پسرانه و نیمی دیگر شامل مدارس دخترانه بوده و در سطوح مختلف ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان می باشد.

* با توجه به تعداد مدارس تهران، این آمار 83 مدرسه، بسیار ناچیز است.

بله، درست است. باید عرض کنم علت اصلی محدود بودن تعداد مدارس امین در استان تهران کمبود بودجه و مشکلات مالی حوزه‌های علمیه است و هر چند که ممکن است در برخی موارد آموزش و پرورش به  مبلغین هدایایی بدهد، ولکن تأمین هزینه مبلغین و روحانی مستقر در مدارس امین فقط به عهده حوزه علمیه است. امسال با پیگیری هایی که صورت می گیرد به دنبال تامین منابع مالی مناسب و توسعه کمی و کیفی مدارس امین هستیم.

 در حال حاضر شهر تهران بیش از 4000 هزار مدرسه و شهرستان های استان بیش از 3000 مدرسه فعال دارند و در مجموع حدود 7200 مدرسه فعال آموزشی در استان تهران داریم، بنابراین تعداد 83 مدرسه امین، در مقابل 7200 مدرسه استان، رقم بسیار ناچیزی است. و لذا به دنبال آن هستیم که در سال تحصیلی 96 – 95 تعداد مدارس امین در استان تهران را به 300 مدرسه توسعه دهیم.

البته ناگفته نماند که طرح مدارس امین با وجود موانع بسیار در کل کشور موفق عمل کرده است و موانعی همچون ایرادات قانونی و دیگر مسائلی که وجود دارد باید برطرف و اصلاح شود، ولی با وجود این موانع خود مسئولین آموزش و پرورش بارها اذعان کرده اند که نتایج و خروجی طرح مدارس امین در حد مطلوبی بوده است، به گونه ای که مدیران کل آموزش و پرورش در استان تهران بطور مرتب پیگیر توسعه مدارس امین از طرف حوزه علمیه می باشند.

* آیا حوزه علمیه تهران توان تأمین نیروی انسانی برای 7200 مدرسه استان تهران را دارد؟

در حال حاضر خیر. در کنار محدودیت ها و موانعی که ذکر شد، بخشی از این موانع هم به وضعیت نیروی انسانی حوزه مربوط می‌شود. حوزه علمیه در حال حاضر از جهت تأمین نیروی انسانی کارآمد و متخصص در امر مدرسه داری با محدودیت های جدی مواجه است. ما طلبه ای که بتواند به خوبی مدرسه را اداره نموده و کار تربیتی را به نحو مطلوب و شایسته انجام بدهد، کم داریم. و مجبوریم از بین طلبه‌ها تعدادی را گزینش کنیم، و آن‌ها را آموزش بدهیم. ولی با وجود همه این مسائل مهمترین عامل و مانع اصلی همان کمبود بودجه و مشکلات مالی است.

* تا چه حدودی اجرای این طرح موفق آمیز بوده؟ میزان رضایتمندی حوزه ها و استقبال دانش آموزان و خانواده‌ها از این طرح چگونه بود؟

آن بخشی از حوزه علمیه که با طرح مدارس امین آشنایی کامل دارد، با وجود برخی اشکالات و ایرادات در نحوه اجرای طرح، از اجرای آن در مدارس بسیار راضی بوده و از ادامه یافتن آن بسیار استقبال می کنند و در کل کشور نیز مسئولین آموزش و پرورش به موفق بودن طرح اذعان داشته و از آن راضی بودند و در رأس این دو نهاد رضایتمندی خانواده ها اهمیت بیشتری دارد و اصرار خانواده‌ها برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس امین، نشاندهنده استقبال خانواده ها و رضایتمندی آن‌ها از این طرح می باشد.

* با توجه به اینکه دور جدید ثبت نام برای حضور طلاب در طرح مدارس امین آغاز شده است، در این خصوص چه توصیه هایی برای طلاب دارید؟

امسال طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته بناست برای شهر تهران برنامه ویژه ای داشته باشیم تا تعداد مدارس امین را افزایش بدهیم. بنابراین به طلاب عزیز توصیه می‌کنم با احساس مسئولیت کامل در این طرح ثبت نام نموده و در سنگر مدارس به اسلام و انقلاب خدمت کنند.

مبلغین عزیز مطمئن باشند که جایی بهتر از مدرسه برای تعلیم و تربیت و انجام وظایف طلبگی شان وجود ندارد. و اگر می خواهند در پیشبرد اهداف عالی نظام مؤثر باشند، چه جایی بهتر از مدسه که دانش آموزان آن آینده کشور را خواهند ساخت.

* پیش بینی شما از آینده این طرح چیست؟ همکاری مسئولین دولتی با حوزه‌های علمیه برای اجرای این طرح چگونه است؟

از آنجا که حوزه علمیه با محدودیت های شدید مالی روبرو است، ما علی رغم درخواست های مکرر که از مسئولین برای کمک مالی برای این طرح داشتیم، اما متاسفانه تا الان هیچ اقدامی صورت نگرفته است.

در حال حاضر نیز کلانشهر تهران دچار آسیب های اجتماعی و معضلات فرهنگی بسیار جدی است و این معضلات اول از همه دانش‌آموزان ما را مورد هدف قرار می دهد و چنانچه نظام می خواهد برای بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی فکر اساسی کند، باید از این قبیل طرح ها حمایت مالی و معنوی انجام دهد. و به نظر بنده راه چاره ای غیر از این نیست.

رهبر معظم انقلاب در بیان نظرشان درباره کارهای فرهنگی صورت گرفته در مدارس می فرمایند «ما در آموزش و پرورش چقدر سهم داریم؟ باید گفت هیچ. اینکه حالا یک روحانی‌ای برود در یک مدرسه ای نماز جماعتی برپا کند یا صحبتی بکند، اصلا چیزی نیست؛ این هیچ است، هیچ محض است». همچنین فرمودند «به علماء بزرگوار دینی و آگاهان و روشنفکران و فرزانگان و دانشمندان فتون مختلف عرض می‌کنم؛ نسل جوان و مستعد و فضای آماده و آزاد کشور، بزرگترین فرصت تعلیم و تربیت را در اختیار شما گذاشته است، از این فرصت دیریاب که به برکت انقلاب اسلامی و در سایه‌ی مجاهدت های بسیار به دست آمده، حداکثر استفاده را ببرید. دلها را به نور معارف اسلامی روشن، فکرها را با منطق استوار، مسلح و آفاق آینده را برای ملت ایران مجسم کنید».

*عزم جدی دشمن برای به فساد کشاندن جوانان

با توجه به بیانات مقام معظم رهبری، حوزه های علمیه مسئول دین داری مردم هستند و در حال حاضر در سایه غفلت برخی نهادهای مسئول در عرصه فرهنگ، متاسفانه عزم جدی دشمن برای به فساد کشاندن جوانان کشور به وضوح در حال انجام است.

اگر مسئولین نخواهند از این گونه طرح ها حمایت کنند، پس در مقابل این همه دشمنی ها و ناهنجاری های فرهنگی چه راه حلی دارند؟ اگر همین نظام آموزشی موفق بود، ما نباید هم اکنون شاهد این همه افت تحصیلی و معضلات فرهنگی در بین جوانان بودیم. پس معلوم است که این نظام آموزشی دارای نقص و ایراد است. و لذا لازم است برای نجات دانش آموزان از فساد فرهنگی، از اینگونه طرح ها حمایت و پشتیبانی گردد.

گفتگو:  مهدی زارعی