حجت الاسلام و المسلمين حميد محمدی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، ضمن صمیمانه توصیف کردن دیدار امامان جماعت با رهبر معظم انقلاب، در خصوص دغدغه های مطرح شده در سخنرانی مقام معظم رهبری در مورد نقش امامان جماعت و اداء کردن حق مسجد توسط آنان، گفت: یک فرد و یک روحانی، یا نباید تصدی جایگاه بسیار مهم امام جماعت را بپذیرد، یا این که اگر آن را پذیرفت، مطلوب این است که به صورت شایسته ای حق آن اداء کند و این نکته مهم اداء کردن حق مسجد توسط امام جماعت، در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز مورد تأکید قرار گرفت؛ اداء حق مسجد نیز به این است که هر چه اقتضای نیاز مردم و اهالی مسجد است، وقت گذاشته شود و علاوه بر آن برای عمران معنوی و حتی عمران ظاهری مسجد، امام جماعت وقت بگذارد.

مشروح گفت وگوی خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران با حجت الاسلام و المسلمین حمید محمدی قائم مقام رئيس و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور را در ادامه بخوانید.

* شما در دیدار امامان جماعت مساجد تهران با رهبر معظم انقلاب که  به مناسبت روز جهانی مسجد برگزار شد، حضور داشتید؛ لطفا از حال و هوای این مراسم و کیفیت آن برای‌مان بگویید؟

این دیدار، هم به تعبیر خود حضرت آقا و هم به تعبیر امامان جماعت حاضر در جلسه، یک دیدار متفاوت بود؛ سال ها بود که امامان جماعت منتظر چنین دیداری بودند که بالاخره در روزی که بنام روز جهانی مسجد هم نامگذاری شده است، محقق شد.

بنیانگذار روز جهانی مسجد نیز خود نظام جمهوری اسلامی ایران است که به مناسبت حمله صهیونیست ها به مسجدالاقصی و به آتش کشیدن این مسجد مقدس، پیشنهادی به سازمان کنفرانس اسلامی ارائه داد و مورد قبول اعضای این سازمان قرار گرفت.

در این دیدار صمیمانه، تقریبا همه امامان جماعت تهران و دیگر روحانیونی که به امر مسجد مرتبط بودند، حضور داشتند؛ مثلا از برخی جوانان کمتر از 30 سال که امروز در جایگاه امام جماعت برخی از مساجد هستند تا روحانیون منبری تهران، اکثراً حضور داشتند.

دیدار بسیار پرشور و صمیمانه ای بود؛ با وجود این که ساعت ملاقات 10:30 صبح تعیین شده بود، اما بسیاری از امامان جماعت مساجد، از ساعت 7 صبح، یعنی 3 ساعت زودتر، به عشق دیدار رهبر معظم انقلاب، وارد حسینیه امام خمینی(ره) شده بودند تا جای بهتری برای دیدن حضرت آقا داشته باشند.

با این که به لحاظ امنیتی اجازه ورود پلاکارد به داخل حسینیه داده نمی شود، اما بسیاری از امامان جماعت و به ویژه روحانیون جوان، در کف دست های خود شعار نویسی‌هایی کرده بودند تا عشق و ارادت خود را به انقلاب اسلامی و رهبر معظم انقلاب نشان دهند؛ به ویژه شعار «من انقلابی ام» در کف دست برخی از افراد قابل مشاهده بود.

از 45 دقیقه قبل از ورود حضرت آقا نیز، یک روحانی شعارهایی در حمایت از انقلاب و رهبری و با لحنی بسیار زیبا می خواند که جماعت حاضر در حسینیه امام خمینی(ره) نیز، آن اشعار و شعارهای با مضمون زیبا را بدون خستگی می خواندند.

واقعا دیدار هم از حیث زمان و هم از حیث محتوا، دیداری متفاوت بود.

به محض ورود حضرت آقا، یکی از روحانیون سادات و خوش سیما، با تلاوت بسیار زیبا، مراسم را رسما آغاز کرد.

بعد از تلاوت قرآن، حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد حاج علی اکبری به عنوان رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، سخنرانی کرد که به نظر بنده، یکی از زیباترین و شیواترین سخنرانی های ایشان بود؛ به گونه ای که بدون حتی یک بار مراجعه به دست‌نوشته، سخنرانی خود را به اتمام رساند. در سخنرانی ایشان، واقعا از ادبیات فاخر و بسیار زیبایی استفاده شده بود که البته در حین سخنرانی نیز، لبخند قطع نشدنی و معروف آقای حاج علی اکبری وجود داشت؛ در کل، این سخنرانی، یک سخنرانی به نظر بنده، بی نظیر و بی بدیل در امر مسجد و ارائه راهبردهایی برای مسائل حال و آینده مساجد بود و بنده پیشنهاد می کنم که همه رسانه های کشور، فایل صوتی و یا تصویری سخنرانی آقای حاج علی اکبری را که کمتر از 20 دقیقه می شود، تهیه کرده و در خصوص راهکارهای ارائه شده در آن، کار رسانه ای کنند؛ این سخنرانی آن قدر زیبا و پر محتوا بود که هیچ کس احساس از حاضران در جلسه، احساس خستگی نکرد و در پایان هم این سخنرانی بسیار خوب، تأیید مقام معظم رهبری را به دنبال داشت، چرا که حضرت آقا ایشان را به خاطر این سخنرانی تحسین کردند؛ به نظرم سخنرانی آقای حاج علی اکبری فضای آماده تری برای سخنرانی حضرت آقا فراهم کرد.

*سخنرانی مقام معظم رهبری چه پیام هایی داشت؟

حضرت آقا هم در سخنرانی خود، ضمن این که خود مسجد را از اختراعات اسلام معرفی کردند، چند راهبرد اساسی و کلیدی در خصوص مسجد را مورد اشاره قرار داده و البته مهمترین کارکرد مسجد را نماز و ذکرا... دانستند؛ به همین دلیل هم بود که راجع به خود نماز، بحث مفصلی ارائه کردند که واقعای یکی از بهترین مباحث مطرح شده راجع به بحث خود نماز و ماهیت آن بود؛ مقام معظم رهبری به بحث حضور قلب در نماز، اقامه آن به جماعت، و لزوم حضور امامان جماعت مساجد در هر سه وعده صبح، ظهر و مغرب در مسجد تأکید کرده و فرمودند که مبادا امام جماعتی از این سه وعده برای حضور در مسجد تخلف کند؛ ایشان همچنین تأکید داشتند که مسجد باید از اذان ظهر که مسجد برای اقامه نماز ظهر و عصر باز می شود، تا اذان مغرب، یک سره باز باشد تا مردم رفت و آمد بیشتری به مسجد پیدا کنند.

رهبر معظم انقلاب همچنین به حضور جوانان در مسجد اشاره و آن را بسیار پر اهمیت دانستند و تأکید کردند که مسجد باید منبع شور و اشتیاق و تحول باشد و به امامان جماعت فرمودند شما می توانید با ارائه یک بحث شیوا، شیرین و زیبا، عمیق ترین تأثیر را روی جوانان بگذارید.

تأکید شد که مسجد محل برخی از کارهایی که در کلیساها و محل برخی تفریحات و اسباب‌های بازی نیست؛ محور کار مسجد ذکر خدا کردن است؛ مسجد جای ذکرا... و تعلیمات نورانی و معنوی است و از این رو باید در مسجد، جوانان را بیش از هر چیزی، با این امور آشنا کنیم؛ حالا برخی کارها، اگر خارج از مسجد دنبال شود، مشکلی نیست اما فلسفه و کارکرد اصلی مسجد، همان امور معنوی و ارتقاء سطح ایمان است.

حضرت آقا تأکید کردند بر عدم وجود حرکت‌های سکولار در مسجد؛ به این معنی که اگر مسجدی، خود را فارغ از حرکت های سیاسی و اجتماعی ببیند و رفته رفته عدم دخالت در امور سیاسی را یکی از راهبردهای خود بداند، آن مسجد در مسیر درستی حرکت نکرده و آن را مورد انتقاد قرار دادند؛ مقام معظم رهبری در این زمینه اضافه کردند که مگر زندگی ما جدای از سیاست است؟ و مگر می توانیم لحظه ای از امور مهم سیاسی و اجتماعی که به سرنوشت خودمان مربوط می شود، بی تفاوت باشیم؟ در همین زمینه سنت و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را مورد توجه قرار داده و نسبت به رویکرد سیاست گریزی در مساجد تذکراتی دادند.

فکر می کنم حضرت آقا، مسیر آینده و تحولات امر مسجد را در حوزه های مختلف، بسیار زیبا تشریح و تبیین کردند.

*به نظر شما، چرا بخش عمده ای از سخنان مقام معظم رهبری پیرامون جایگاه امامان جماعت بود؟ و این که مثلا امامان جماعت برای مسجد وقت بگذارند، در هر سه وعده نماز، در مسجد حاضر باشند و ...؟

مسجد قائم به امام جماعت آن است؛ اصولا هر جماعتی قائم به امام خود است؛ همان طور که نماز حکم خیمه و عمود دین را دارد و همه قائمه امر دین در نماز است، نقش امام جماعت برای یک مسجد نیز دقیقا همین نقش است؛ چرا که تمام حرکات و سکنات یک امام جماعت روی مردمی که به آن مسجد می آیند و اهالی محل مسجد تأثیر می‌گذارد. حضرت آقا هم تأکید کردند که امام جماعت باید از یک فرهیختگی لازم برخوردار باشد؛ بهره مند از یک نوع روشن بینی و بصیرت باشد؛ علاوه بر آن به وقت گذاشتن برای مسجد اهمیت دهد؛ آقا تأکید کردند که امام جماعت نباید طوری به مسجد بیاید که فقط موقع نماز حاضر باشد؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند امام جماعت باید قبل از اقامه نماز در مسجد حاضر شود و وقت خوبی برای نماز و مسجد بگذارد و بعد از نماز هم وقتی را برای صحبت با مردم و شنیدن سخنان آن ها بگذارد؛ مخصوصا تأکید داشتند که برای جوانان وقت بگذارید.

*از نظر شما، یک مسجد چگونه می تواند با یک برنامه کوتاه مدت، به مسجدی مطلوب رهبر معظم انقلاب و مسجدی در تراز انقلاب اسلامی، تبدیل شود؟

فکر می کنم اگر از میان 110 کارکردی که برای مسجد تعریف شده، به سه کارکرد کلیدی توجه کنیم، تا حد زیادی به فرمایشات حضرت آقا راجع به مسجد، جامه عمل پوشانده ایم؛ یعنی به سه کارکرد دارالذکر، دارالعلم و دارالفکر بودن مسجد توجه کنیم.

توجه به دارالذکر بودن مسجد، یعنی این که توجه کنیم برترین ذکر خدا، خود نماز است و در مسجد باید به کیفیت آن توجه کرد؛ همچنین احیای امر قرآن در مساجد، در راستای توجه به همان دارالذکر بودن مسجد است.

دارالعلم بودن مسجد نیز به این معنی است که باید علوم الهی در مسجد مورد بحث قرار گیرد، چرا که مسجد جای معارف الهی و نشر آن است.

دارالفکر بودن مسجد نیز به این معنی است که واقعا مسجد محل اندیشه ورزی، خرد ورزی، و تدبر در آیات قرآن است و تفکر در این امور، در مساجد، نتیجه بخش تر است.

بنابراین غیر از رویکردهای سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی که برای مساجد، تصور می شود، سه کارکرد فوق، واقعا مهم است و به نظرم تأکیدات رهبر معظم انقلاب، بیشتر حول بازگشت مساجد به این سه محور بود.

*چند سالی است که بحث مسجد تراز اسلام از زبان بزرگان حوزه و همین طور رهبر معظم انقلاب مطرح می شود؛ چگونه مسجد تراز اسلام محقق می شود؟

قطعا عمل به همین فرمایشات اخیر حضرت آقا، ما را به مسجد تراز اسلام نزدیک می کند؛ آقا گفتند که مسجد باید در ایجاد تمدن نوین قرآن بنیان نقش داشته باشد و این موضوع، واقعا یک موضوع کلیدی است؛ و مسجدی می تواند در ایجاد تمدن قرآن بنیان نقش ایفاء کند که مهمترین راهبردش احیای معارف و بیان معارف قرآن بوده و به ایجاد بسته های عمل به قرآن در حوزه فردی و اجتماعی، اقدام کرده باشد.

به نظرم مسجد تراز اسلام باید بتواند عالی ترین جاذبه های معرفتی، تعلیمی، تربیتی و ... را در درون خود جای دهد، تا مردم با اشتیاق به آن جذب شوند.

*در سؤال آخر، بازهم به موضوع امام جماعت و این جایگاه مهم اشاره کنیم؛ دلیل اشاره و دغدغه رهبر انقلاب به موضوع وقت کافی نگذاشتن برخی امامان جماعت در مساجد و مثلا این که، امامان جماعت حتما در هر سه وعده نماز، در مسجد حضور داشته باشند و یا این که باید امام جماعت حق مسجد را به درستی اداء کند و ...، چه بود؟

یکی از آسیب هایی که امروز مساجد ما را تهدید می کند، امامان جماعتی است که بجای سه وعده صبح، ظهر و مغرب در مسجد، تنها یک وعده ظهر در مسجد حضور پیدا می کنند و یا این که از برخی وعده های نماز تخلف می کنند؛ یا این که برای مساجد، وقت کافی نمی گذارند و به همین دلیل امکان ارتباط گیری مطلوب با مردم و اهالی مسجد را ندارند؛ همین طور با ادامه این روند، آمادگی لازم برای ارائه بحث های متناسب با نیازهای مردم آن منطقه و اهالی مسجد را ندارند، چرا که از نیازهای اهالی مسجد شاید به صورت کامل با خبر نباشند.

اصولاً امام جماعت به دلیل این که عالی ترین و بالاترین مقام یک مسجد محسوب می شود، انتظار مردم از او، این است که به دغدغه های اعتقادی، علمی و معرفتی آنان پاسخ دهد که این مهم با وقت گذاشتن برای مسجد محقق می شود؛ و وقتی هم که زمان کافی برای مسجد گذاشته نشود، این نیازمندی ها روی زمین گذاشته شده و شاید نیازهای مردم و مراجعان به مسجد، از کانال های غیر صحیح خارج مسجد، پاسخ داده شود که شاید این پاسخ ها نیز، غیر مطلوب و انحرافی باشد، که این امر بسیار خطرناک است.

به نظر بنده، یک فرد و یک روحانی، یا نباید تصدی جایگاه بسیار مهم امام جماعت را بپذیرد، یا این که اگر آن را پذیرفت، مطلوب این است که به صورت شایسته ای حق آن اداء کند و این نکته مهم اداء کردن حق مسجد توسط امام جماعت، در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز مورد تأکید قرار گرفت؛ اداء حق مسجد نیز به این است که هر چه اقتضای نیاز مردم و اهالی مسجد است، وقت گذاشته شود و علاوه بر آن برای عمران معنوی و حتی عمران ظاهری مسجد، امام جماعت وقت بگذارد.

گفت وگو: صادق چهرقانی