خبرگزاری «حوزه»، برخی از احکام صرافی ها و شرایط خرید و فروش معاملات ارزی را منتشر می کند.

مطلب دیگری که لازم است صرافان به آن توجه داشته باشند، این است که آیا می توان پولی را به پول دیگر به صورت «نسیه» فروخت و مقدار بیشتری از طرف مقابل دریافت کرد؟

این مسئله دارای دو صورت است:

الف) فروش پول خارجی به قیمت بیشتر

در این صورت اشکالی وجود ندارد؛ مانند اینکه روپیه ای که مثلاً 200 تومان قیمت آن است بفروشد به 220 تومان و آن را یک ماه بعد دریافت کند.

* استفتا از مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی(ره)

پرسش: آیا خرید ارز، مثلاً دلار که نقدی آن 144 تومان است؛ 30 روز به 151 تومان بخریم ربا حساب می شود؟

جواب: در فرض مذکور ربا نیست و اشکال ندارد. (مجمعالمسایل/5/298)

فقها فرموده اند: «لِلأجَلِ قِسطٌ من الثَمن»؛ یعنی عنصر «زمان» در معاملات دارای ارزش اقتصادی است. از این رو، فروشنده کالا می تواند به مشتری بگوید: اگر پول متاع مرا اکنون می پردازی، آن را به فلان قیمت می فروشم؛ اما اگر به صورت اقساط یا نسیه می پردازی، گران تر می فروشم.

ب) فروش پول داخلی به قیمت بیشتر

در این صورت نسیه، یا به اقساط و در عین حال گران فروختن جایز نیست؛ بلکه در این مورد باید به مساوی فروخته شود و یا اگر می خواهد گران تر بفروشد، در همان مکان، تمام پول فروخته شده را به مشتری تحویل دهد و تمام پول خریداری شده را دریافت کند.

مثلاً اگر فروشنده بخواهد صد تومان را بفروشد به صدوبیست تومان و آن را یک ماه بعد دریافت کند، این معامله ربا و حرام می باشد؛ بلکه در این صورت، یا باید به مساوی (صد تومان را به صد تومان) بفروشد، گرچه بعداً آن را از مشتری دریافت کند؛ یا اینکه اگر می خواهد گران تر بفروشد (که این گونه معاملات، در خرید و فروش پول های «نو» و امثال آن صورت می گیرد) در همان مجلس، صد تومان از جانب فروشنده تحویل مشتری گردد و صدوبیست تومان از جانب مشتری به فروشنده تحویل شود.

* استفتا از مرحوم آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی(ره)

پرسش: خرید و فروش پول به قیمت کمتر یا بیشتر چه حکمی دارد؟

پاسخ: باسمه تعالی؛ چنانچه پول معین را به پول معین دیگر به نقد بفروشد، مانعی ندارد؛ چه به مساوی باشد یا به کمتر و بیشتر، و چنانچه مبلغی از پول را به مبلغی بیشتر نسیه بفروشد، معامله مزبور قرض ربوی و حرام است؛ هرچند به اسم بیع و خرید و فروش انجام گیرد، والله العالم. (استفتائات جدید/2/263)

امام خمینی(ره) می فرمایند:

اسکناس ها از آنجا که معدود (شمردنی) به حساب می آیند، فروش و مبادله آنها با تفاضل و کم و زیاد در صورتی که از یک جنس نباشند، به صورت نقدی و نسیه جایز است؛ لیکن اگر از یک جنس باشند، فروش آنها با تفاضل تنها به صورت نقدی جایز است و اما فروش نسیه آنها همان طور که گذشت، خالی از اشکال نیست. (توضیح المسایل محشی/2/890)

تهیه و تنظیم: حجت الاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی