به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» همایش «خطر تکفیر و افراط بر صلح و همزیستی بشر» با حضور علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه در شرایطی در دانمارک برگزار شد که گروه­های عمدتاً تکفیری و منجمد و خشونت طلب که بدواً و استدامۀً توسط برخی مراکز قدرت و پول و فساد، بنیان گذاری، سازماندهی و پشتیبانی می­ شوند. این اجلاسیه با شعار «امت اسلام خواهان امنیت و صلح برای همگان» در 1و2 خرداد 1396 برابر با 22و23 مای 2017 برگزار شد.

مقدّمه

امروز دین مقدّس اسلام و مجموعه­ ی پیروان و متدیّنان به آن، بخشی انکار نشدنی از هویت اروپا هستند. وجود مسلمانان بسیاری از نسل های گذشته که در سالیان دراز در این سرزمین زیسته ­اند، جمعیت مسلمان زادگانی که در این قاره نشو و نما یافته­ اند و همچنین مهاجرانی که در این سرزمین ماندگار شده ­اند، گواه و شاهد روشن بر این مدّعاست.

نگاهی به نقشه ­ی جغرافیایی ـ فرهنگیِ قاره­ی سبز نشان می­دهد که این وضعیت، نمونه­ای از تکثّر ادیان، گرایش ها و فرهنگ هاست و طبعاً این گونه آمیختگی فرهنگی، تعامل و همزیستی بین آنها را رقم زده و می­زند. تاریخ نشان داده که اسلام و فرهنگ اصیل و غنی آن، همواره در این همزیستی­ ها، به تدریج در ذهن و دل و آداب و رسوم فرهنگ­ های متقابل، جای خود را باز کرده، و به سبب عناصر فرهنگی والا و ارزش­های انسانی اصیل و مبانی اندیشه­ ای عمیقش، به شکل کاملا سالم و فرهنگی، پیام انسانی و الهی خود را عرضه کرده است.

نیز قرآن کریم، با معرّفی پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم به عنوان «رحمة للعالمین»، و دعوت موکّد به عقلانیت و معنویت، و همچنین معرّفی امت اسلامی به مثابه «امة وسطا»، و «خیر امة اخرجت للناس» دین اسلام را بر دو پایه ­ی مهم عقلانیت و معنویت بر اساس رحمت عام بنا نهاده است تا ملّت­ های مسلمان، با تمسّک به سیره ­ی پیامبر رحمت و مهربانی، حضرت محمّد مصطفی صلّی الله علیه و آله وسلم میوه­ ی شیرین دوستی، صلح، همزیستی مسالمت آمیز و امنیت پایدار را برای همه ­ی بشریت به بار نشانند: لیقوم الناسُ بالقسط.

 قرآن کریم همچنین با فراخواندن اهل کتاب به مشترکات و «کلمة سواء بیننا و بینکم» مانیفست اسلام را برای تعامل بین المللی نشان داده است که محور آن، اجتماع بر مشترکات، دوری از اختلاف، احترام به آراء و گفت و گو و تعامل سازنده ­ی فرهنگی حول محورهای مشترک است. حضور چنین دینی در هر عرصه­ی جهانی، و درآمیختگی آن با ملّت­ها، همیشه فرصت و موقعیت نشر و گسترش ارزش­های انسانی نظیر صلح و ثبات و احترام به قدر و شأن انسان­ها می­باشد و باید باشد.

لکن متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که گروه­ هایی به ظاهر با پرچم اسلام، با اقدامات غیر عقلایی، افراطی و خشن، چهره­ای غیر قابل زندگی و نامعقول از آن به نمایش گذاشته و همان را به جای اسلام حقیقی که حیات بخش دل­ها و نجات بخش جان­های انسان­های آزاده و فطرت­ های بیدار است، می­شناسانند و به جای تبشیر و جلب و جذب، باعث تنفّر و دفع و ردع از دین اسلام و آموزه­ های وحیانی آن می­ شوند؛ طوری که بسیاری از شهروندان غربی که امروز به خاطر سیطره­ی مادی گرایی، و اندیشه­ها و ریشه­های پوچ گرایانه بر تمام جوانب و مظاهر زندگی، تشنه­ی معنا و حقیقت هستند، حتی این احتمال از خاطرشان نیز نگذرد که ممکن است، اسلام، همان دین و آیین و طرز سلوک، زندگی، نگرش و گرایشی باشد که داروی دردها و سیراب کننده­ی کام عطشناک جان آن هاست.

اکنون نخستین اجلاسیه­ ی وحدت اسلامی اروپا با حضور علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه در شرایطی برگزار می­شود که گروه­های عمدتاً تکفیری و منجمد و خشونت طلب که بدواً و استدامۀً توسط برخی مراکز قدرت و پول و فساد، بنیان گذاری، سازماندهی و پشتیبانی می­شوند، دست به سلاح برده و به میدان تاخته و با تهدید صلح و امنیت جهانی، در ملّت­ها و به خصوص شهروندان غربی، بیش از پیش حس اسلام هراسی و اسلام گریزی و تنفّر از این آیین مقدس را برانگیخته­اند.

علمای امّت اسلام و منتشر کنندگان پیام رحمة للعالمین در این وضعیت فتنه گون، وظیفه­ ای سنگین دارند و باید با تبیین آشکار و بیان استوار، به مقابله با جهل بپردارند وبه نشر حقائق سلمی اسلام عزیز همّت گمارند.

این ضرورت آشکار باعث شد که اتحادیه­ ی اروپایی علما و تئولوگ های شیعه  با همکاری مسجد امام علی علیه السلام دانمارک، با دعوت از علمای اسلام از فریقین سنّی و شیعه، موضوع مهم و مبتلا به روز، یعنی وظیفه­ ی ما برای ایجاد «وحدت اسلامی» در راستای تقویت صلح و امنیت جهانی و نفی افراطی­گری را به بحث و بررسی بگذارد. جمع حاضر برای بررسی ابعاد گوناگون وحدت اسلامی، یافتن راه چاره، و چگونگی عینیت بخشیدن به آرمان های اسلام، و به ویژه معرّفی اسلام به عنوان «دین رحمت» و تحقق معنویت، عقلانیت و اعتدال، از جای جای قاره گرد هم آمده­ اند تا در این موضوع به هم اندیشی بپردازند و اکنون پس از بحث و گفت و گو، در آستانه­ ی شهرالله الاکبر رمضان المبارک ضمن گرامیداشت این ماه شریف، نکات زیر را به عنوان چکیده­ ی مذاکرات و نتیجه ­ی رایزنی ­ها و بیانیه­ ی پایانی اعلام می ­دارند:

1ـ علمای امّت اسلامی در اروپا مانند همیشه از دولت­ها و جوامع مربوطه­ ی خود در اروپا به خاطر فراهم ساختن زمینه و بستر مناسب برای حضور و انجام دادن فعالیت­های دینی اسلامی سپاس گزاری کرده، اعلام می­ دارند: مسلمانان به عنوان بخشی از شهروندان شایسته­ ی اروپا، خود را در مسائل و سرنوشت این جامعه شریک و سهیم می­دانند و بر نفی خشونت گرایی، تفاهم و تقارب سلائق و اندیشه­ ها، همزیستی مسالمت آمیز بین پیروان ادیان، قانون گرایی و حفظ کرامت انسان تاکید می­ ورزند.

2ـ حضور مسلمانان در جوامع اروپایی، برای شهروندان این قاره فرصتی مغتنم است تا بتوانند از نزدیک با مسلمانان آشنا شده، پیوندهای مودّت و دوستی با آنان برقرار سازند و از توان نخبگان و نیروی فکر و کار آنان بهره مند گردند. نیز حضور علمای اسلام، موجب ثبات و گسترش فرهنگ معنویت و آرامش روحی و روانی تحت تعالیم اسلام است، و در کنار دستاوردهای علمی و صنعتی، موجب غنای فکر و فرهنگ و معنویت در اروپا خواهد شد. در این راستا علمای امّت اسلام آمادگی خود را جهت ارائه­ ی خدمات آموزشی، فرهنگی و معنوی به جامعه مسلمانان و سایر مشتاقان اروپایی اعلام می­ دارند.

3ـ علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه مقدّسات مذاهب متقابل را قابل احترام می­ شمرند و بر اساس رهنمودهای گرانسنگ قرآن کریم و رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلم یکدیگر را برادران خویش می­دانند و تحکیم پیوندهای محبّت و مودّت و اصلاح ذات بین را دستور الهی می­ شمرند: انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بین اخوَیکم.

4ـ با قاطعیت اعلام می­داریم هر گونه خشونت، ارعاب و ترور از ذات اسلام، بیگانه، و خارج از تعالیم پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله وسلم و موجب آزردگی روح مطهر آن حضرت می باشد. از این جهت، ما از ترور و کشتن انسان بیزاری جسته، هر گونه سوء استفاده از مفاهیم مقدّسی چون جهاد توسط برخی از گروه­ های تکفیری را محکوم می­کنیم؛ چرا که جهاد در اسلام، رویکردی انسان گرا دارد و به معنای به کار گرفتن نهایت جهد و تلاش برای تحقّق زیبایی­ های معنوی و ارزش­های انسانی و تقابل با موانع تحقّق آنهاست و هرگز به معنای ویرانگری و کشتار و جنایت نیست؛ بلکه در معنای وسیع خود حتی شامل گروه هایی است که وظیفه­ی خدمت رسانی به محرومین را بر عهده می­گیرند. بدین روی، آنچه که تحت عنوان «داعش» یا «دولت اسلامی» انجام می­ گیرد، از نظر ما به هیچ روی قابل انتساب به اسلام نیست، و رفتار و قواعد به کار گرفته شده نزد آنان، خارج از چارچوب های شناخته شده اسلام نزد شیعه و سنّی است.

5ـ کنترل خط افراط در درون جوامع اروپایی از دغدغه های اصلی همگان به ویژه حاکمان این کشورهاست و بهترین راه مقابله با آن، آموزش و روشن ساختن اذهان عمومی جوانان مسلمان اروپایی می باشد که احیاناً در اثر نقص اطلاعات و القای نادرست مطالب از سوی بعضی از جریان­های اجتماعی به سمت انحراف کشیده می­ شوند. بدین روی از همه­ ی دولت­ های اروپایی درخواست می کنیم با گسترش دانشگاه های اعتدال محور و پشتیبانی و انجام حمایت لازم و عملی از مراکز اسلامی اعتدال گرا به مقابله با تفکّر افراطی و باطل برخیزند.

6ـ علمای امّت اسلامی در اروپا نگرانی خود را از روند رو به گسترش افراطی گری وخشونت در عراق، یمن، سوریه، لبنان، بحرین و هر جای دیگر که توسط برخی از حکومت­های دست نشانده در منطقه به آن دامن زده می شود، ابراز می­دارند و از حکومت بحرین می­خواهد حق، شأن، و حریم علمای اسلام به خصوص آیت الله شیخ عیسی قاسم را مراعات نماید.

7ـ آزادی بیان از ارزش های پذیرفته شده­ی عقلایی است که باید حدّ و مرز آن نیز ترسیم و تعریف گردد؛ و آن، جایی است که آزادی و امینت دیگران نقض می­ شود. از این رو، توهین به اعتقادات و علاقه مندی های دیگران، و خصوصاً اهانت و تمسخر رهبران ومقدّسات ادیان، امری خارج از محدوده­ ی مجاز آزادی بیان و مغایر با حفظ حرمت و آبروی اشخاص، و مصداق آزار و اذیت روانی پیروان مذاهب و نیز عامل تحریک و جریحه ­دار کننده­ی عواطف، و اخلال به آرامش جامعه و تهدیدی برای امنیت است. این امر همچنین می تواند سرآغاز عکس العمل های کنترل نشده و شدید، و ناسازگار با منطق گفت و گو و احترام متقابل به عقائد مختلف و مخالف باشد، و همچنین منافی با اخلاق و ادب عمومی و حتی ناقض قوانین جزائی موجود در برخی از کشور های اروپایی است. لذا از همه­ ی رسانه­ های جمعی می­ خواهیم با احترام گذاشتن به افکار و عقائد، از اهانت به مقدّسات دیگران بپرهیزند.

8ـ داشتن حقوق شهروندی یکسان، برای همه ­ی شهروندان از هر دین و آیین و مسلکی، از جمله برای مسلمانان اروپا لازمه­ ی تحقق شعار عدالت است. در همین راستا، حق و آزادی انتخاب حجاب، به عنوان یکی از حقوق زنان مسلمان و مصداقی از آزادی­ های فردی است که باید به آن احترام گذاشته شود. متاسفانه موضع گیری هایی که گاهی نسبت به موضوع حجاب زنان مسلمان مشاهده می­شود، نشان دهنده­ ی این امر است که در برخی از سطوح جامعه­ ی اروپایی، درک و نگرش صحیحی از پوشش زن مسلمان وجود ندارد که باید تصحیح گردد؛ چرا که از نظر زن مسلمان، حجاب یک انتخاب آزاد و وظیفه­ ی شرعی برای حفظ کرامت انسانی زن است که در ادیان ابراهیمی دیگر نیز وجود داشته است.

9ـ مراجع شیعه و علمای بزرگ اهل سنّت در طول تاریخ، همیشه نماد معنویت، عقلانیت و اعتدال بوده و هستند و ارتباط مسلمانان با آنان، یک ارتباط عقیدتی و تاریخی است که ریشه ­های دینی و عقلی دارد. دراین راستا، از علمای بزرگ اهل سنّت و مراجع اعلای شیعه که با فتاوای سازنده، امّت اسلامی را به وحدت دعوت نموده و خط افراطی گری را محکوم کرده ­اند تقدیر و تشکّر می­نماییم.

10ـ همکاری و هم افزایی علمای امّت اسلامی از فریقین سنّی و شیعه به مثابه کانون های اسلام اعتدالی، ترسیم گرِ آینده ای روشن برای امّت اسلامی است و بی گمان، آثاری مطلوب و مبارک در پی خواهد داشت. لذا از همه­ ی مراکز اسلامی فریقین که در نخستین اجلاسیه­ی علمای امّت اسلامی در کپنهاگ فعّالانه شرکت جستند، خصوصاً از دبیر محترم همایش، امام و مدیر مسجد امام علی علیه السلام کپنهاگ، به خاطر تلاش­ های مخلصانه و مجدّانه تقدیر به عمل می­ آید. همچنین از ریاست محترم اتحادیه­ ی اروپایی علما و تئولوگ­ های شیعه و امام مرکز اسلامی هامبورگ به خاطر این اقدام ارزشمند سپاس گزاری می ­شود.

والسلام علیکم ورحمة الله و برکاتة

علمای امّت اسلامی از فریقین، حاضر در اجلاسیه ­ی وحدت اسلامی اروپا

کپنهاگ – ۲۰۱۷/۵/۲۳