به گزارش خبرگزاری«حوزه» از اصفهان، ماه رمضان چند روزی است که آغاز شده است، رویدادها و مناسبت های مختلفی دراین ماه پرفضیلت قراردارد، اما  پنجم این ماه رویداد و اتفاقی عظیم را در اذهان مردم انقلابی اصفهان تداعی می کند. حماسه خونینی که به اذعان دوست و دشمن نقطه عطفی در شکل گیری مبارزات جدی مردم علیه رژیم شاهنشاهی در سال 57 شد.

 38 سال پیش اواسط فصل تابستان در اوج گرما، پنجم  ماه مبارک رمضان، حماسه ای توسط مردم انقلابی اصفهانی به وقوع پیوست که در کتاب تاریخ انقلاب اسلامی ایران با سرتیتر اصفهان چنین نقش بست، «همیشه خون بر شمشیر پیروز است»

در پنجم رمضان سال 1357 تک تیرها و رگبار مسلسل‌های مزدوران سینه رسول نم‌نبات، نوری، دوازده امامی، حسن زارع، حسن شیرانی، علی ذاکر، محمد حسن منتظری و مهدی قیومیان و دیگر عزیزانی چون سید محمود حسینی و... را شکافت تا شاید جلوی غرش مردم اصفهان را در میدان شهدا و اطراف بیت آیت‌الله خادمی بگیرند. در شب پنجم رمضان 1357 صدای تک‌تیرها و رگبار مسلسل‌ها آرامش را از مردم اصفهان گرفته بود.

*منزل رئیس حوزه علمیه اصفهان، ماوای مردم انقلابی و مبارز

تظاهرات حق‌طلبانه از این خیابان به آن خیابان و از این محله به آن محله کشیده می‌شد. مردم به جهت  رفتار خصمانه رژیم پهلوی با روحانیون اصفهان در خانه آیت‌الله خادمی که رئیس حوزه علمیه اصفهان نیز بود، اجتماع کرده بودند و در ادامه این تحصن آن واقعه خونین رخ داد تا هشت جوان رشید اصفهانی در فردای آن روز مظلومانه رخ در نقاب خاک بکشند.

برکت خون همین شهدای پنجم رمضان اصفهان مردم را بیدارتر ساخت و حکومت نظامی در اصفهان اعلام شد. اصفهان اولین شهری در کشور بود که حکومت نظامی در آن برقرار و رفت و آمد مردم در شبها منع شد. این حرکت باعث شد تا ریشه درخت انقلاب اسلامی در این شهر جوانه بزند.

مردم انقلابی اصفهان که با تحصن چند روزه خود در منزل آیت الله خادمی اعتراض خود را نسبت به حاکمیت ستمگر شاه نشان می‌دادند و در نهایت شامگاه پنجم رمضان به خیابان‌ها ریختند و علیه رژیم شعار دادند و نظامیان و ارتشیان دست بوس شاه هم که تاب شنیدن فریادهای حق و عدل را نداشتند، دست به سلاح بردند، کشتاری بی‌سابقه از مردم در خیابان مسجد سید، بالاتر از مسجد و کوچه‌های بین این خیابان و خیابان فروغی و خیابان‌های متصل به اطراف منزل آیت‌الله خادمی روی داد.

ماموران به مردمی که پس از استماع سخنرانی حجت‏ الاسلام رضا محبوبی که در منزل آیت‌الله خادمی بیرون آمده بودند، حمله کردند، جنگ و گریز آغاز شد و یوم الله پنجم رمضان به وقوع پیوست و همین راستا امام خمینی (ره) به ‏مناسبت حوادث خشونت‌بار روزهای قبل اصفهان اطلاعیه‌ای خطاب به مردم اصفهان صادر کردند، این امر به‏ شدت در روحیه و رفتار مردم اصفهان موثر واقع شد و کار را به آن حد رساند که رژیم پهلوی ناچار شد برای نخستین‏ بار در کشور، در اصفهان اعلام حکومت نظامی کند.

در همین رابطه خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در اصفهان، در گفتگو با چند تن از روحانیون پیشگام انقلاب اسلامی، به بازخوانی حماسه خونین مردم اصفهان در پنجم رمضان سال ۱۳۵۷ مصادف با ۱۹ مرداد پرداخته که حاصل آن را در ادامه میخوانید.

*منزل آیت الله خادمی، کانون انقلاب  در اصفهان

حجت الاسلام والمسلمین احمد سالک، پیرامون حماسه خونین پنجم رمضان اظهار کرد: ما به اتفاق انقلابیون دیگری چون مرحوم پرورش  و شهید بهشتی و روحانیون دیگر  جلسات مخفی شبانه ای را در اصفهان برگزار می کردیم.

وی ادامه داد: در جریان این جلسات به این نتیجه رسیدیم که تعدادی از مادران زندانیان را  که توسط ساواک دستگیر و به شدت شکنجه می شدند، به منزل مرحوم آیت‌الله خادمی ببریم، بنده و دوستان دیگر با این مادران و خانواده خودم حرکت کردیم به سمت منزل آیت‌الله خادمی و در اندرونی منزل ایشان مستقر شدیم.

نماینده مردم اصفهان در مجلس ادامه داد به نظرم حدود ۱۵ نفر از مادران زندانیان بودند که فرزندان بعضی از آنان متأسفانه پس از پیروزی انقلاب در جبهه منافقان قرار گرفتند و اعدام شدند، اما مادرانشان آن موقع پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به دفاع از فرزندانشان به میدان آمدند.

 نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس اضافه کرد: جلسات منزل آیت‌الله خادمی با حضور مادران زندانیان طول کشید و واقعه پنج رمضان شکل گرفت.

وی افزود: مردم هم برای دیدن این خانواده ها به منزل آیت الله خادمی می آمدند و به این ترتیب آرام آرام به دنبال این دیدارها، حرکتی شروع شد و با جمعی از مردم به سمت منزل آیت الله خادمی حرکت کردیم و وارد خانه ایشان شدیم و به تدریج جمعیت زیادی اضافه شدند و هر روز صبح سخنران ها سخنرانی داشتند و آنجا کانون انقلاب و اسلام شده بود.

حجت الاسلام والمسلمین سالک تصریح کرد: این اقدام به حکومت نظامی که به وسیله تیمسار ناجی صورت گرفت، منجر شد و اولین حکومت نظامی ایران در اصفهان تشکیل شد که این حکومت نظامی چهار شهید بر جای گذاشت و امروز بر ما وظیفه است که یاد و خاطره این شهدا و همچنین نقش بی بدیل روحانیت و رهبری جامعه توسط روحانیونی چون آیت الله خادمی را برای نسل جوان تبیین کنیم.

*منزل آیت الله خادمی سنگر مردم مبارز در پنجم رمضان 57

حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی رهبر، عضو جامعه روحانیت مبارز نیز پیرامون حماسه پنجم رمضان مردم اصفهان عنوان کرد: پس از رفتن به سمت خانه آیت‌الله خادمی دیدم مردم جان برکف، بازار اصفهان را تعطیل کردند و زودتر از ما در محل خانه ایشان دست به تحصن زده‌اند، این در حالی بود که ما قصد داشتیم پس از رسیدن به خانه آیت‌الله خادمی کسب تکلیف کرده و بعد در جلسه‌ای فکر کنیم که چگونه مردم را به صحنه بکشانیم.

این روحانی مبارز انقلابی با اشاره به کمبود امکانات ارتباطات در آن زمان، تصریح کرد: در آن 10 شبانه روز اعتصاب با وجود کمبود امکانات اطلاع رسانی، مرکز خبری جهان اسلام خانه آیت‌الله خادمی بود، به طوری که دائما با مراجع تماس گرفته می‌شد و تبادل اطلاعات صورت می‌گرفت.

وی ادامه داد: در شب پنجم ماه مبارک رمضان، مردم متحصن تصمیم گرفتند که از منزل آیت‌الله خادمی خارج شده و تظاهرات را به خیابان‌های اطراف به‏ ویژه چهارباغ پایین، دروازه دولت تا میدان شهدا، خیابان‏ های فروغی، مسجد سید و کوچه‌های اصلی پیرامون منزل بکشانند. در چنین شرایطی، درگیری شدید تا سحرگاه ادامه یافت، به طوری که تا ساعت‌ها کوچه‌ها بوی تند باروت می‌داد و گاز‌های اشک آور چشمان هر انسانی را می‌سوزاند؛ عده‌ای از مردم شهید و مجروح شدند که این تعداد تا آن زمان در اصفهان بی‌سابقه بود.

حجت الاسلام والمسلمین رهبر  یادآور شد: حمله مأمورین سبب شد که بار دیگر گروهی از مردم، شهدا و مجروحان را به منزل آیت‌الله خادمی برسانند و آنجا را سنگر خود قرار دهند؛ پس از این وقایع کوچه‌ها با تیرآهن بسته شد تا نیرو‌های شاه نتوانند به خانه آیت الله نزدیک شوند و تحصن کنندگان را مورد حمله قرار دهند.

وی تشریح کرد: عصر روز 5 رمضان در اصفهان حکومت نظامى برقرار شد، به گونه‌ای که عبور و مرور از 8 شب تا 6 صبح ممنوع اعلام شد؛ با برقرارى حکومت نظامى که براى نخستین ‏بار صورت مى‏گرفت، عمر دوره عوام‏‏فریبى رژیم آمریکائى شاه به‏ سر آمد و مبارزات مردم وارد فاز جدیدی شد و در همین راستا امام خمینی (ره) از نجف  به ‏مناسبت حوادث خشونت‌بار روزهای قبل اصفهان اطلاعیه‌ای خطاب به مردم اصفهان صادر کردند، این امر به‏ شدت در روحیه و رفتار مردم اصفهان موثر واقع شد.

• پنجم رمضان، نقطه عطفی در پیشبرد جریان انقلاب اسلامی

حجت الاسلام والمسلمین سید حسین بهشتی نژاد یکی دیگر از روحانیون مبارز اصفهانی که نقش موثری در حماسه پنجم رمضان داشت، بیان کرد: واقعه پنجم رمضان یک واقعه تاثیرگذار در شهر اصفهان بود که ما معتقدیم این جریان که توام با شهادت بسیاری از جوانان اصفهانی همراه شد، نقطه عطفی برای پیشبرد جریان انقلاب اسلامی بود.

وی با اشاره به نقش عظیم اقدامات انقلابی توسط جوانان اصفهانی در حرکت مسیر انقلاب، خاطرنشان کرد: همواره در استان های دیگر نیز جریانات عظیمی اتفاق می افتاد که شهر اصفهان یکی از شهرهای نمونه در آغاز حرکتهای انقلابی در آن زمان بود که این واقعه نیز برگ زرینی به افتخارات اصفهانی ها افزود.

حجت الاسلام والمسلمین بهشتی نژاد به تحصن قشرهای مختلف مردم در بیت آیت الله خادمی پرداخت و گفت: مردم که به وضعیت دیکتاتوری نظام شاهنشاهی معترض بودند با تحصن در منزل آیت الله خادمی که ایشان یکی از روحانیون انقلابی کشور قلمداد می شدند، تحصن کرده و اعتراض خود را اعلام می نمودند.

وی خاطرنشان کرد:  بسیاری از بزرگان دینی  اصفهان در حمایت از تحصن مردم در منزل آیت الله خادمی حاضر شده و به سخنرانی می پرداختند. شهید آیت الله صدوقی، مرحوم استاد پرورش و شهید بهشتی نژاد از سخنرانان برجسته تحصن بودند که روحیه انقلابی مردم را تقویت می کردند.

این روحانی مبارز انقلابی با اشاره به واکنش حکومت طاغوت به این اقدام انقلابی مردم، خاطرنشان کرد: این حرکت موجب شد دستگاه حکومتی به شدت واکنش نشان دهد و با برهم زدن این تحصن در روز پنجم ماه مبارک رمضان، بسیاری از جوانان اصفهانی را به شهادت برساند اما مردم همچنان اعتراض کرده و هیچ ترسی از گلوله و حملات وحشیانه رژیم طاغوت نداشتند.

حجت الاسلام والمسلمین بهشتی نژاد با بیان این که تحصن مردم انقلابی اصفهان در شعله ور کردن آتش انقلاب اسلامی نقش ویژه ای داشت، بیان کرد: یادآوری این جریان برای مردم، موجب تعظیم انقلاب و شهدای انقلاب خواهد بود که این امر به استحکام نظام جمهوری اسلامی کمک می کند.

وی ابراز کرد: دشمن تلاش می کند نسل جدید انقلاب را از این افتخارات منع کند، امتیاز ویژه جمهوری اسلامی ایران، داشتن نیروهای مومن و جوانان انقلابی است که بار اصلی این نهضت بر دوش آنان خواهد بود.

این روحانی مبارز دوران انقلاب افزود: جوانان انقلابی سرمایه های عظیم این کشور هستند  و وظیفه ما این است آنها را با مبانی انقلاب و افتخارات پیشینیان آشنا سازیم و آنان را از خطرات دشمن صیانت دهیم.

حجت الاسلام والمسلمین بهشتی نزاد گفت: دشمن درصدد آن است با انحراف انقلاب و انداختن جوانان در دام مسائل ضدفرهنگی بتواند نیروهای انقلابی را منحرف کند، اما ادامه دادن راه امام و شهدا هیچ گاه خواسته دشمنان را محقق نمی سازد

*پنجم رمضان اصفهان، تبلور آغاز حرکت های مبارزاتی تحت چتر مرجعیت دینی و روحانیت

حجت الاسلام والمسلمین محی الدین میرمرشدی ازدیگر مبارزان انقلابی نیز درباره حماسه خونین پنجم رمضان اظهار داشت: یکی از ویژگی های واقعه پنجم رمضان این بود که مردم انقلابی اصفهان رژیم شاهنشاهی را به سخره گرفتند  و با تجمع معنی دار در منزل مرحوم آیت الله خادمی یک جریان رهبری مبارزه را ساماندهی کردند.

وی ادامه داد: مرحوم آیت الله خادمی در آن روز به عنوان شاخص در تحرکات سیاسی شناخته می شد و روحانیت اعتقاد ویژه ای به ایشان داشتند؛ تحصن مردم در خانه های علما نمایه ای از آن بود  که مردم جهت گیری انقلاب خود را مشخص ساخته بودند.

حجت الاسلام والمسلمین میرمرشدی ادامه داد: خاطرم هست که وارد محله منزل آیت الله خادمی شدیم، مردم تحصن کرده بودند، هر برنامه مبارزاتی و بصیرتی که قرار بود در استان انجام شود، از همان محل برنامه ریزی و ساماندهی می شد و ساواک هم جرات ورود به این منطقه را نداشت.

وی ادامه داد: در آن زمان با جمعی از دوستان نقشه حمله به پپسی کولا و سینماهایی که فیلم های مستهجن پخش می کردند را برنامه ریزی کردیم، منزل آیت الله خادمی مکانی برای انتشار اخبار انقلاب اسلامی و اعلامیه ها و فرمایشات امام راحل و رسیدن به دست مردم شده بود، در حقیقت منزل این روحانی مبارز، قلب مبارزات مردم اصفهان با رژیم شاهنشاهی بود.

کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: یکی از برکات این تحصن معنوی مردم در پنجم رمضان این بود که حرکت های مبارزاتی در اصفهان تحت چتر مرجعیت دینی و روحانیت قرار گرفته بود  و مردم از این طریق دستور می گرفتند.

وی افزود: وجود جامعه روحانیت در پیشانی مبارزات علیه رژیم شاهنشاهی باعث شد که آسیب ها دراین مبارزات کمتر شود و این امر باعث شکل گیری یک شیوه مبارزاتی عقلانی و منطقی با نقش محوری روحانیت در سراسر استان شکل گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین میرمرشدی اذعان کرد: اگر بخواهیم حماسه پنجم رمضان را در یک جمله تعریف کنیم باید گفت، پنجم رمضان نقطه عطف رهبری مبارزه در اصفهان است.

گزارش: سید امیر حسین ابطحی