به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت بیست‌وهشتمین سالگرد ارتحال ملکوتی امام خمینی (ره) و به همت رايزني فرهنگي ايران در بلغارستان، سومین همایش بین‌المللی «سیری در اندیشه‌های عرفانی امام خمینی (ره)» به همت رايزني فرهنگي ايران در سالن کنفرانس هتل موسکواي شهر صوفیه برگزار شد.

در اين همایش که جمع کثیری از دوستداران امام راحل، اسلام‌شناسان، اندیشمندان بلغاری، فرهنگیان و اساتید دانشگاه، مترجمین و نویسندگان حضور داشتند، آرا و اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) از جوانب مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی، عرفانی و فلسفی، توسط حسن دوطاقی، کاردار موقت سفارت و محمدعلی کیانی، رایزن فرهنگی كشورمان در بلغارستان، خریستوا پائونوف، استاد تاریخ و روابط بین‌الملل دانشگاه صوفیه، نبی معصومی، شاعر و ادیب ايراني مقيم بلغارستان و رادوستينا آتاميان، مترجم و استاد زبان فارسي بررسی شد.

نظام اسلامي در ايران نظام بين‌الملل را به چالش كشيد

محمدعلی کیانی، رایزن فرهنگی کشورمان در بلغارستان در سخنراني خود در اين همايش گفت: شخصيت كمظنظير امام خميني (ره) و تأثيرگذاري او بر جهان معاصر همواره مورد توجه بسياري از انديشمندان و شخصيت‌هاي مطرح جهاني بوده است؛ ويژگي‌هاي خاص فردي، اجتماعي و سياسي ايشان، از وي رهبري فرهمند ساخته بود كه موفق شد ايران و جهان اسلام را جان تازه‌اي ببخشد و از ركود خارج كند.

رایزن فرهنگی کشورمان افزود: امام خميني (ره) يك فرد دين‌شناس و اسلام‌شناس بود که با همه مكاتب  بشري و اديان الهي آشنايي داشت، با احياي مجدد معنويت در جهان معاصر و با تأكيد بر ابعاد مختلف وجودي انسان، كوشيد تا هويت انساني را احيا كرده و انسان‌ها را با واقعيت وجود خويش آشنا سازد.

وی ادامه داد: همين انديشه‌ها و آرمان‌هاي امام بود كه سبب شد در كنار بيداري و جذب قلب‌ها و روح آزادي‌خواهان جهان، شرايط حاكم بر نظام بين‌الملل را به چالش كشانده و معادلات موجود در نظام بين‌الملل را دگرگون كرده و نظام اسلامي را در ايران برپا كند.

کیانی گفت: امام خميني (ره) به اعتراف دوستان و دشمنان داراي سجاياي اخلاقي نظير؛ مهربانی و رحمت، فراست و تیزهوشی، امانتداری و رازداري، گذشت و کرامت، متانت و وقار، تواضع و فروتني، دوري از تجملات و تشریفات، بي‌اعتنايي به دلبستگي‌هاي دنيايي، توجه به مشكلات محرومین و رفع گرفتاری‌های نيازمندان بودند، ضمن آنكه شجاعت وصف‌ناپذيري نيز در برخورد با مشكلات و در بيان مواضع صريح خود داشته، همواره مظهر اقتدار، صلابت، ظلم‌ستیزی و عدالت‌خواهی محسوب مي‌‌شدند.

حقوق زن در ديدگاه امام خميني (ره)

دوطاقی، کاردار موقت سفارت ايران هم در باب دلايل ماندگاری اندیشه و میراث  امام خمینی (ره) گفت: فهم و درک شاخصه‌های اندیشه امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، دلايل ماندگاری و تأثیرگذاری حرکت ایشان را مشخص می‌کند. طی چهار دهه گذشته سیر تحول اندیشه امام خمینی به ویژه در زمینه سیاسی به صورت گسترده مورد توجه و کنکاش پژوهشگران ایرانی و خارجی قرار گرفته است.

وی گفت: اندیشه سیاسی کارآمد آن است که ضمن دارا بودن اصول ثابت، انعطاف لازم را هم داشته باشد. مهم‌ترین اصول ثابت اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، اصل مصلحت اسلام و مسلمانان، نفی سلطه خارجی، اصل عدالت، اصل ولایت فقیه و ... بود. تحول از گفتمان اصلاحی به گفتمان انقلابی از نقاط قوت اندیشه امام به حساب می‌آید و سبب شد که امام خمینی رفتار سیاسی خود را به درستی هدایت کند.

حسن دوطاقی ادامه داد: امام خمینی با تحلیل دقیق تحولات یک سده اخیر ایران، منطقه و حتی جهان، توانست حکومتی را بر اساس ارزش‌های دینی پایه‌گذاری كند. حکومت اسلامی میراث اندیشه امام خمینی (ره) و اثبات یگانگی دین و سیاست است. اهمیت میراث حرکت امام خمینی (ره)، این بود که کپی‌برداری از جایی نبود و به همین دلیل الهام‌بخش حرکت‌های انقلابی و مردم منطقه و بلکه بسیاری از مناطق جهان قرار گرفت.

وي همچنين تأكيد كرد: بومی‌سازی فرهنگ و تمدن ایرانی از اقدامات مهم امام خمینی بود. ایشان هم به لحاظ روشی و هم به لحاظ ارايه راه‌حل، بومی اندیشید. بسیاری از صاحبنظران و اندیشمندان تنها مخالف وضع موجود هستند و راه‌کار ارايه نمی‌دهند؛ اما امام خمینی علاوه بر اینکه مخالف وضع موجود  بود راه‌حل ارايه داد و آن تشکیل حکومت اسلامی بر اساس تئوری ولایت فقیه بود.

کاردار موقت سفارت ايران در بلغارستان در ادامه اظهار كرد: در نظام بین‌الملل، هر اندیشه سیاسی با دو معیار کارآمدی و مقبولیت سنجیده می‌شود. طی چهار دهه میراث امام توانسته به گونه‌ای حرکت کند که هم مقبولیتش و هم کارآمدی‌اش حفظ شود. اگر چه فراز و نشیب داشته و بسیاری تلاش کرده‌اند با ایجاد انواع بحران‌ها، فشارها و تحریم‌ها این دو را تحت تأثیر قرار دهند؛ اما چارچوب این میراث به قدری با ثبات است که تاکنون موفق نشده‌اند. به همین دلیل مردم همواره برای حفظ این مقبولیت و کارآمدی حضور یافته و طی روزهای اخیر نیز یکبار دیگر مقبولیت و کارآمدی نظام را با آمدن بر سر صندوق‌های رأی تقویت کردند.

دوطاقی همچنين گفت: در این راستا نگاه امام خمینی (ره) به آزادی زنان هم قابل توجه است. امام حقوق زنان را مساوی حقوق مردان می‌دانست و معتقد بود حضور زنان در تحولات اجتماعی، تعیینظکننده است، به همین دلیل زنان در کلیه تحولات اجتماعی 4 دهه گذشته انقلاب اسلامی از جمله جنگ، بازسازی، فعالیت‌های علمی و ... حضور پررنگی داشتند. در عین حال حضور غیراخلاقمند و فراقانونی زنان را در جامعه نگران‌کننده دانسته و معتقد بود نگاه غرب به زنان نتوانسته است جایگاه زن به عنوان مادر، همسر، فعال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... را تقویت كند.

جهان‌بيني سياسي و حكومتي امام خميني (ره)

خریستوا پائونوف، استاد تاریخ و روابط بین‌الملل دانشگاه صوفیه هم در خصوص اساس تمدن اسلام، گفت: کشف كردن ارتباطات اساسی میان دین اسلام و شکل‌گیری و عملکرد تمدن‌های اسلامی در حیطه «فضا ـ زمان یکپارچه» تاریخ جهان، همیشه موضوع جاری تحقیقاتی بوده؛ لیکن در دوران امروزی معنای ویژه‌ای یافته که اغلب با ابعاد سیاسی و ایدئولوژیک، رنگ‌آمیزی می‌شود. رویدادهای آتشین دهه‌های اخیر که مملو از جنگ‌ها، تحولات انقلابی، خشونت و ترور، تقابل‌های ایده‌ای، هژمونی جهانی و ... است، مجدداً موضوع موجودیت موازی جهان‌های تمدنی بزرگ در دنیای ما را در دستور کار قرار می‌دهد که پایه‌های آنها بر روی دانش‌های فلسفی و مذهبی بزرگ، از جمله اسلام بنیان گذاشته شده‌اند.

استاد تاریخ و روابط بین‌الملل دانشگاه صوفیه ادامه داد: در چارچوب این حیطه پیچیده، فرضیه‌ها و ایده‌های امام خمینی، دارای معنای فعلی لازم و نوآوری ویژه خود هستند. آنها بخش قابل توجهی از میراث نظری گسترده و متنوع ایشان را در برمی‌گیرند که در متون عمومی و کارهای تخصصی انعکاس یافته‌اند.

وی در ادامه گفت: دیدگاه روش‌شناختی نهایی امام خمینی که نظریه‌های خویش را بر آنها استوار ساخته، درکی پیرامون ارتباط شکست‌ناپذیر و وحدت میان دین و تمدن اسلامی است. در آن، محور مرکزی، مفهوم سیاست به عنوان بخشی از دین، در وحدت میان دین و حکومت است. این از ویژگی سنت اسلامی تعیین می‌شود که به سوی هستی آرام بشر جهت‌گیری كرده است و این هستی در بافت تاریخ روزمره ظهور می‌یابد.

وي افزود: قرآن، سنت و تعالیم اولین جوامع اسلامی بر حیطه وقایع تاریخ به عنوان پاسخی به سؤالات ابدی وجود بشری انعکاس می‌یابند. گفتمان نظری اسلامی حکومت رسول اکرم در مدینه طی سال‌های 622 الی 632 میلادی، به عنوان مدل تاریخی یک جامعه و حکومت دینی مشروع تظاهر می‌یابد که بر اصول و قوانین شرع استوار شده است.

پائونوف در ادامه اين بخش از سخنانش گفت: بر پایه دیدگاه امام خمینی، همانند گذشته، امروزه نیز اسلام قابلیت‌های تمدنی خویش را اثبات می‌كند. وی این نکته را خاطرنشان می‌سازد که «اسلام دارای سامانه و برنامه‌ای برای تمامی پدیده‌های جداگانه جامعه است: شکل مدیریت حکومتی و اداری، تنظیم روابط میان انسان‌ها، ارتباطات میان حکومت و ملت، روابط با دیگر کشورها و تمامی مسايل اقتصادی و اجتماعی».

وي افزود: با اتکا بر دکترین «امت اسلامی» که در آن هر فرد در مجموعه برابر ادغام‌ یافته و «ما» در جایگاه «من» قرار می‌گیرد، امام خمینی دیدگاه خود در مورد اسلام را با ارزش‌های اخلاقی و روحانی جامعه اسلامی، ایده‌های عدالت، انسانیت و دفاع از حقوق و آزادی‌های انسانی مرتبط می سازد. امام خمینی با اشاره بر اینکه «اسلام دارای فرهنگ شخصیت‌ساز غنی است که بدون توجه به گرایش‌های سیاسی، رنگ، زبان و منطقه، ملت‌ها را به خود جذب می‌كند، به گونه ای که علاوه بر آن، انسان‌ها را در ابعاد ایمان، اخلاق و دانش هدایت می‌نماید و از گهواره تا گور، دانش و تمایل به آموختن را هدایت می‌نماید»، بر ریشه‌های فرهنگی مذهب تمرکز می‌کند. به طور خاص، دین در اسلام عصاره فرهنگی سنت چندصد ساله تاریخی را جذب كرده و از لحاظ کیفیتی، آن را به جایگاهی بالاتر ارتقا می‌دهد. سنت به حاملین قومی آن «تصویر کاملی از جهان» با دیدگاه جهانی، روش تفکر، کلیشه‌های روانیِ رفتاری و روش زندگی مشخصی می‌دهد.

اندیشمند بلغاری در ادامه سخنرانی خود گفت : امام خمینی با تفکر عمیق بر ظرفیت تمدنی اسلام، بر افق چندمنظور تفکر اسلامی، به ایده‌ها و مفاهیم بنیادین و اصولی جدیدی در مورد نقش بنیادی و اهمیت دین در جهان امروزی و جامعه مدرن می‌رسد. وی تصور علمی روشنی در مورد تاریخ تمدنی اسلام داشته که بر روی پایه‌های محکم لایه‌های فرهنگی مناطق مختلف تاریخ باستانی قرار گرفته است. اسلام به آنها موج حیات‌بخش نیرومندی برپایه اساس دینی جدید می‌دهد و آنها را در قالب دنیایی چندبعدی و در عین حال منطقه‌ای، جهانی واحد و در عین حال متمایز، یکپارچه می‌سازد. جامعه اسلامی، در قالب مدل‌های گونه‌شناختی منطقه‌ای خود، نمونه‌هایی برای سیستم اقتصادی، اصول اجتماعی، ساختار سیاسی و فرهنگ معنوی می‌زاید که ظاهر منحصر بفرد آن را شکل می‌دهند. بر این پایه ایران باستانی و امروزی، تنوع ملی حیرت‌انگیز، زنده و نیرومند خود را ساخته و تثبیت كرده است. ایران به عنوان میراث‌دار فرهنگ‌ها و تمدن باستانی، که نبض تاریخی نیرومند اسلام متحول شد، ویژگی ملی تمدن خویش را در 2 دوره متمایز شکل داد: پیش از اسلام و در دوران اسلام، که در میان این دو، مرز متمایزکننده عمیقی قرار گرفته، بگونه‌ای خطوط مشخصی از پیوستگی نیز وجود دارند. در میان دو تمدن بزرگ اسلامی منطقه‌ای یعنی عربی اسلامی و ترکی اسلامی، در جهان ایران، یگانه تمدن اسلامی ملی مستقل است که موجودیت تاریخی خود و آنها را تسریع می‌كند.

سخنران پایانی این همایش نبی‌الله معصومی، شاعر و اديب ايراني مقيم بلغارستان بود كه در خصوص غزلیات امام خمینی (ره) مطالبی را بیان و آخرین غزل امام را قرائت و تفسير كرد.

در حاشیه این همايش، فیلم زندگانی حضرت امام خمینی (ره) نمايش داده شد و همچنين نمایشگاه آثار و ترجمه کتب در خصوص حضرت امام خمینی (ره) به زبان‌هاي بلغاری و انگلیسی و نمایشگاه عکس برپا شد. همچنین تعدادی از کتب امام (ره) به زبان‌های مختلف و پیام مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا، در میان شركت‌گنندگان توزیع شد.