به گزارش خبرگزاری «حوزه»، در آستانه بیست و یکم تیرماه ، فرصتی است که بار دیگر مقوله مهم حجاب در جامعه اسلامی را مورد توجه و کنکاش جدی قرار دهیم؛ روزی بزرگ و فراموش ناشدنی که یادآور قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب رضاخانی است و در چنین روزی دژخیمانِ پهلوی اول ، مردم معترض به کشف حجاب را در مسجد گوهرشاد به خاک و خون کشیده و به این وسیله، با به شهادت رساندن گروهی از مردم، خود موجبات حرارتی همیشگی به این روز در گرم ترین فصل سال را فراهم کردند.
در گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار ، از اساتید برجسته و رییس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم که همچنین عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران می باشد، به بررسی چرایی وجوب حجاب در جامعه، تبیین برکات و دستاوردهای آن برای جامعه و مباحثی از این دست پرداخته ایم که بی هیچ حرف اضافه دیگری، مشروح این گفتگو در ادامه می آید؛
در حال حاضر به خصوص دشمنان بیرونی از یک سو و برخی افراد مغرض و احیاناً جاهل در داخل ، با شبهه پراکنی و توجیهات نادرست همه تلاش خود را در جهت تضعیف باور نسل جوان به ویژه بانوان به مساله عفاف و حجاب متمرکز کرده اند، در مواجهه با این طیف افراد و جریان ها ، ما برای تقویت چنین باوری چه باید بکنیم؟!
ببینید بحث حجاب مثل بقیه آموزه های دینی ما نیاز به بررسی و تحلیل در ابعاد مختلف دارد و این گونه نیست که صرفاً یکسویه و تک بُعدی به آن نگاه کنیم.
قبل از هر چیز باید بدانیم که حجاب بیشتر در جامعه است که خود را نشان می دهد به این معنی که در خانه و بین محارم انسان، حجاب به آن شکل خود مطرح نیست و لذا وقتی بحث اغیار و نامحرم ها مطرح می شود، ضرورت پوشش اسلامی و حجاب داشتن نیز خود را نشان می دهد و به همین خاطر باید بدانیم که حجاب نوعاً یک مساله اجتماعی است، بنابر این باید آثار مساله حجاب از منظر اجتماعی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
البته از حیث فردی نیز رعایت حجاب دارای آثار بسیار خوبی بر روح و روان فرد است که در جای خود باید مورد توجه و بررسی دقیق علمی قرار گیرد.
اما فراتر از این مباحث ما از حیث دینی نیز باید موضوع را مورد توجه قرار دهیم چه آن که الان شاهد هستیم که بزرگان دینی ما و دیگران به این مساله اعتراض دارند که وضع حجاب در سطح جامعه مطلوب نیست.
متاسفانه در عمل هم کمتر می بینیم که فراتر از ابعاد سیاسی و اجتماعی و فردی و روان شناختی و ... از حیث دینی گفته شود که اسلام و آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) راجع به حجاب چه مباحثی را مطرح کرده است.
در همین خصوص به شخصه پیشنهاد شما چیست و چگونه باید به قضیه ورود پیدا کرد؟!
به اعتقاد بنده ما قبل از هر چیز باید به آیات قرآن و بعد نظرات مفسرین برجسته به منظور تبیین روایات اهل بیت(ع) در ذیل آیات مربوط به عفاف و حجاب توجه داشته و در این باره بیشتر کار کنیم.
از سویی واقعا جای تاسف است که چرا ما وقایعی که در صدر اسلام در این باره و زمان حیات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) وجود داشته و رخ داده را برای مردم بیان نمی کنیم و کارمان شده بیشتر اعتراض به این که چرا بدحجابی هست، خُب این کارها که زحمتی ندارد به این خاطر که به هر حال راحت ترین کار ، گلایه و نقد و اعتراض است و حال آن که یک عالم و دانشمند دینی و یک طلبه حوزه باید روی آیات و روایات کار علمی و پژوهشی انجام داده و از منظر روان شناختی، کلامی و فقهی وارد شود و به عنوان مثال به این سوالات پاسخ دهد که آیا حجاب مبانی کلامی و اعتقادی دارد و این که اساساً چرا حجاب واجب است و حدود و ثغور آن تا چه میزان است؟!
این را هم باید بدانیم که به صرف دستور و بخشنامه ، مشکلی حل نمی شود بلکه ما قبل از هر چیز در این باره نیاز به کار پژوهشی جدی داریم و این که در منابر مختلف و تریبون ها بحث علمی راجع به حجاب و عفاف و بایسته ها و اقتضائات آن صورت بگیرد
بحث به جای خوبی کشیده شد. از نگاه جنابعالی که معتقد هستید حجاب نوعاً یک مساله اجتماعی است ، پایبندی به این واجب شرعی چه برکات و دستاوردهای اجتماعی به همراه دارد؟
به هر حال حجاب را از ابعاد زوایای مختلف می توان تحلیل کرد؛ یک تحلیل راجع به حجاب که مطرح شده و هم جنبه انسان شناختی و هم جامعه شناختی و دینی را در برمی گیرد این است که وقتی یک زن که متخصص رشته علمی است وقتی حجاب را رعایت می کند و وارد عرصه جامعه می شود ، این پیام را با خود به دیگران منتقل می کند که ورود و حضور او در این مجال،
به عنوان علم و تخصص او بوده است و لذا با حفظ وزانت و شخصیت خود به راحتی می تواند به ایفای نقش بپردازد اما برعکس وقتی حجابش مناسب نیست آنچه در درجه اول برای مردان جامعه یا دست کم بخشی از آن ها مورد توجه قرار می گیرد، توجه به جنبه ها و جذابیت های جنسی آن زن است، ضمن آن که اساساً برای یک زن باشخصیت و متخصص از حیث علمی جالب نیست که جنبه های جنسی اش ،شخصیت و علم و فضایل او را تحت الشعاع خود قرار دهد.
از این حیث بنده معتقدم اگر این رویکرد و جنبه به خوبی در جامعه گفته شود، تاثیرات لازمی را می گذارد و این که ما به درستی بیان کنیم اسلام می خواهد با بحث حجاب، زنان مثل مردان حضور علمی و معنوی و تاثیرگذار در سطح اجتماع داشته باشند، ضمن آن که شأنیت و وزانت ن ها نیز حفظ شود.
ما حتی می توانیم در این باره کارهای آماری و میدانی انجام دهیم در راستای تبیین این که حجاب در جامعه چه برکاتی داشته و چقدر باعث رشد و پیشرفت گشته و از آن سو بدحجابی و بدپوششی تا چه میزان باعث تضعیف امنیت روانی و اجتماعی شده است.
در هر صورت آن چه مسلم است این که یک حکم و دستور الهی دارای حکمت هایی است که باید ابعاد این دستور به خوبی تبیین شده و حکمت هایش مشخص شود.
متاسفانه برخی از مردم که تعدادشان هم کم نیست بعضاً حرف هایی می زنند از این جنس که حجاب را آخوندها درست کرده اند و اصلاً کجای قرآن و اسلام گفته که باید حجاب داشته باشیم و حال آن که مع الاسف این افراد این همه روایات و آیات درباره حجاب را نمی دانند و یا نخوانده اند و لذا کسانی که متدین و دغدغه مند هستند، باید این آیات و روایات را برای آحاد مردم به خصوص نسل جوان بیان کنند و اگر به درستی اقناع صورت گیرد و باور به این حکم دینی تعمیق پیدا کند، مردم هم قبول کرده و رعایت می کنند
اگر ما این را از منظر روان شناختی بگوییم و دستاوردهای آن را بیان کنیم حتی آن ها که شاید ایمان قوی هم نداشته باشند وقتی این همه آثار و برکات روحی و روانی حجاب را می بینند ، نسبت به پذیرش آن گرایش پیدا می کنند.
چقدر برگزاری کرسی های آزاد اندیشی و یا مناظرات علمی در حوزه و دانشگاه در این باره را مفید و لازم می دانید؟!
در این راستا ما باید این مقوله را به عرصه مساله علمی بکشانیم. در حال حاضر وقتی صحبت از حجاب می شود، فوراً گشت ارشاد و بگیر و ببند به ذهن متبادر می شود و بحث های علمی چندان در ذهن و فکر مردم و جوانان ما وجود ندارد این خصوص.
البته ناگفته نماند که برخوردها در جای خود محفوظ و لازم است اما ما به عنوان عالمان دینی وظیفه تبیین علمی مساله عفاف و حجاب را داریم.
بنده به عنوان کسی که در رشته کلام اسلامی سال هاست توفیق فعالیت دارم ، عرض می کنم که به طور مشخص یک متکلم باید به درستی مسایل را تبیین کند ، به این جهت که، تبیین یک حکم الهی باعث گرایش مردم به آن می شود و از این منظر ، سخن شما کاملاً درست و ضروری است و ما باید به سمت برپایی کرسی های نظریه پردازی و ترویجی و برگزاری سمینارها و میزگردهای علمی برویم و حتی به دنبال میزگردهای مناظره ای باشیم که دیدگاه های مختلف در آن با یکدیگر تضارب آرا داشته باشند.
به هر حال آن چه بایسته است این که ابعاد علمی یک آموزه دینی و بسیار مهم همچون حجاب را برای مردم و نسل جوان به درستی تبیین کنیم که اگر این طور شد ، بدون تردید هزینه های ما در برخورد با ناهنجاری ها و معضلات، به طرز محسوسی کاهش می یابد.
گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی
