حجت الاسلام و المسلمین حمیدرضا مطهری در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» ضمن تبریک فرارسیدن ولادت ثامن الحجج (ع) با اشاره به این که بی شک پرداختن دقیق به همه ابعاد زندگانی و اندیشه های ناب و متعالی ائمه اطهار (ع) از جمله امام رضا(ع) بسیار دشوار و بلکه به نوعی محال است، اظهار داشت: با این وجود می توان تا حدی با تعمق در سیره و سبک زندگانی حضرات معصومین(ع) به شمه ها و شاخصه های بسیار خوبی در راستای بهتر زیستن و دست یابی به سعادت دنیوی و اُخروی رسید.
وی با بیان این که از جمله شاخصه های سیره اخلاقی امام رضا(ع) ناظر به ادب و متانت و اخلاق حسنه والای حضرت است، افزود: ایشان خود به معنای حقیقی کلمه همچون دیگر ائمه اطهار(ع) به گوهر اخلاق عالی آراسته بودند و اساساً به همین خاطر هم محبت و دوستی عام و خاص را به خود جلب كردند.
*روایتی تاریخی از متانت و ادب امام رئوف
وی همچنین گفت: درباره حسن خلق و ادب والای آن امام رئوف ، داستان ها و روایت های متعددی در دست است، از جمله این که یکی از یاران حضرت به نام ابراهیم بن عباس صولی نقل می کند: «من ابوالحسن الرضا (ع)را هرگز ندیدم در سخن گفتن، با كسی درشتی كنند. ایشان را هرگز ندیدم سخن كسی را پیش از فراغ از آن، قطع كند. هرگز درخواست كسی را ،كه قادر به انجام دادن آن بود، رد نفرمودند. ایشان هرگز پاهای خود را، جلو همنشین، دراز نمی‌كردند و هرگز در برابر همنشین تكیه نمی‌كردند. هرگز او را ندیدم، كه آب دهان بیندازند. هرگز او را ندیدم، كه قهقهه بزند، بلكه خنده‌اش تبسم بود. تا آنجاكه همین فرد می‌گوید: هر كه بگوید در فضلیت، كسی را مانند او دیده، این سخن را از او باور نكنید.»
*زهد و ساده زیستی رضوی در آینه تاریخ
این محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع همچنین با اشاره به زهد امام رضا(ع) اظهار داشت: ایشان درباره زهد می فرمایند: «زاهد آن است كه حلال دنیا را از ترس حساب و كتاب و حرام دنیا را از ترس عقاب ترك می‌كند.»
وی در ادامه با اشاره به این که یکی از برجسته ترین صفات و ویژگی های شخصیتی امام رضا(ع) ناظر به مساله ساده زیستی ایشان و دوری از زخارف دنیوی بوده است، گفت: همه روایان تاریخ به اتفاق گفته اند كه وقتی آن حضرت ولیعهد مامون شدند هیچ توجهی به جنبه قدرت و عظمت آن نداشتند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یادآور شد: نقل است زمانی كه امام رضا (ع) به گواه تاریخ، مجبور به پذیرفتن ولایت عهدی شدند، چون روز عید فرا رسید مامون برای خواندن نماز از امام (ع) دعوت به عمل آورد و ایشان با ساده‌ترین پوشش و با لباسی كه مخصوص نماز عید بود در مراسم حاضر شدند، این لباس شامل دو قطیفه روی لباس و عمامه سفیدی از كتان كه به سربسته بود می شد كه یك طرف آن را به سینه و طرف دیگرش را میان دو شانه انداخته بودند و البته عصایی هم به دست داشتند، در حالی كه كفش برپا نداشتند چون همراهان ایشان این وضعیت را دیدند آنان هم چون امام راه افتادند.
*تقوا و پرهیزگاری در اندیشه ثامن الحجج(ع)
وی با بیان این که تقوای امام رضا(ع) به گونه ای بود که نه فقط مردم عادی کوچه وبازار بلکه حتی دشمنان ایشان نیز بدان اذعان داشتند، تاکید کرد: با اندکی دقت در سیره زندگانی آن بزرگوار به خوبی متوجه می شویم که ایشان همه فكر و اندیشه‌شان، حفظ دین خدا و اجرای وظایف الهی بود و در همین راستا نجات خود و مردم را در تقوا و پرهیزگاری می‌دانستند.
وی افزود: ایشان، حقیقتاً اسوه كامل عبودیت بودند و در این راه به حدی رسیده بودند كه ایشان را عاشق عبادت می‌دانستند. آن حضرت بسیاری از روزها را روزه گرفته و بسیاری از شب‌ها برای مناجات و راز و نیاز با خالق بی همتا بیدار بودند.
حجت الاسلام و المسلمین مطهری خاطرنشان کرد: ایشان با وجود همه این عبادت ها، در بسیاری از اوقات شبانه روز به درس و بحث اشتغال داشته و فقه و علوم آل محمد(ص) را به شاگردان خود درس می‌دادند و از این حیث نیز ایشان نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه علمی و معنوی مکتب انسان ساز اهل بیت(ع) ایفا کردند.
*امام رضا(ع)؛ مظهر جود و سخا
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که یکی از مهم ترین و کلیدی ترین شاخصه های سبک زندگی اهل بیت(ع) بخشندگی و سخاوت فوق العاده آن بزرگواران است، بیان داشت: ایشان بسیار صدقه پنهانی می‌دادند و اموال خویش را بین نیازمندان تقسیم می‌نمودند. روایت شده كه ایشان یك سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم كردند. فردی به ایشان گفت: این گونه بخشش، ضرر است که حضرت در جواب فرمودند: این گونه بخشش ضرر و زیان نیست بلكه غنیمت است، هرگز چیزی را كه به وسیله آن طلب اجر و كرامت می‌كنید، غرامت و ضرر به شما نیاورید.
وی گفت: هر گاه سفره غذا را برای امام پهن می‌كردند كاسه‌ای نزدیك ایشان قرار می‌دادند، ایشان از هر نوع غذا مقداری را برمی‌داشتند و در آن كاسه می‌ریختند و دستور می‌دادند آن را بین فقرا تقسیم كنند.
*داستانی از بخشندگی بی منت امام رئوف
این محقق و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: اساساً شیوه امام رضا(ع) در جود و بخشش به گونه ای بود كه حتی كسی كه مورد لطف ایشان قرار می‌گرفت، ذره‌ای احساس شرمندگی نكند. نقل شده كه ایشان در مجلسی با یاران خود مشغول صحبت كردن بودند، جمعیت زیادی در آن مجلس حضور داشتند كه ناگهان مردی بلند قامت و گندمگون وارد مجلس شد و به حضرت سلام كرد و گفت: من مردی از دوستان پدران و نیاكان شما هستم. از حج برمی‌گشتم كه خرجی خود را گم كردم، اگر شما به من كمك نمائید تا به وطنم برسم پولی كه شما به من می‌دهی، از طرفتان صدقه خواهم داد. حضرت فرمودند: بنشین. بعد از مدتی كه جمعیت پراكنده شدند و جز عده‌ی كمی باقی نماندند امام به اتاقشان می‌روند و بعد از مدت كمی بازگشتند و دستشان را از بالای در بیرون آوردند و پرسیدند آن مرد كجاست؟ مرد جواب داد من در حضور شما هستم. ایشان فرمودند: این دویست اشرفی را بگیر و خرج كن، لزومی ندارد كه از طرف من صدقه بدهی از نزد من خارج شو تا ترا نبینم و تو نیز مرا نبینی.
*تواضع و فروتنی؛ درسی از سبک زندگی رضوی
وی همچنین با اشاره به این که تواضع و فروتنی یکی از شاخصه های سیره اخلاقی و اجتماعی امام رضا(ع) به شمار می رود، گفت: تواضع امام به اندازه‌ای بود كه بعضی مواقع مردم ایشان را نمی‌شناختند و از افراد معمولی تمیز نمی‌دادند. نقل شده روزی ایشان وارد حمامی می‌شوند مردی آن جا بود كه ایشان را نمی‌شناخت به امام می‌گوید بیا مرا مشت و مال بده. حضرت شروع به مالیدن دست و پای او كردند زمانی كه ایشان را شناخت عذر خواهی كرد ولی امام او را دلداری داده و با بزرگواری هر چه تمام با آن فرد شرمگین برخورد کردند.
وی در خاتمه بیان داشت: ادب و تواضع امام رضا (ع) نسبت به دیگران به اندازه‌ای بود كه اگر فردی بر امام وارد می‌شد ایشان به خاطر احترام گذاشتن به آن فرد از جایشان برمی‌خاسته و او را در مناسبت‌ترین مكان‌ها جا می‌دادند.
