به گزارش خبرگزاری «حوزه» از مشهد، حجت الاسلام رجبی در نشست هم اندیشی فقه حکومتی به نظریه حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه پرداخت و با بیان اینکه استاد در تعریف فقه همان مطلب متداول را می پذیرد و دو نکته را افزوده است، گفت: این استاد «فقه اجتماعی» را برگزیده و آن را اعم از فقه حکومتی می داند. البته جامعه بدون حکومت قابل فرض نیست و فقه حکومتی زیرمجموعه فقه اجتماعی تعریف می شود.

وی، نکته دوم را این مطلب دانست که فقه ما صرفاً فردی نبوده و بسیاری از احکام ما فقه اجتماعی است و البته این احکام گاهی با رویکرد فردی و گاهی اجتماعی استنباط می شده است، اظهار کرد: بنابراین فقه حکومتی از منظر وی به معنای بررسی فقه الاجتماع با رویکرد حکومتی و اجتماعی می باشد.

حجت الاسلام رجبی افزود: فقه الاجتماع از نگاه موضوع در چهار سطح «احکام فرد در جامعه»، «احکام سازمان ها و نهادها»، «احکام ناظر به دولت و حاکمیت« و «احکام نهادسازی» قرار می گیرد و می توان قسم دیگری با عنوان «احکام کلان» به آن اضافه کرد که مشترک بین همه سطوح است.

وی با بیان اینکه از لحاظ سنخ هم می توان به مواردی چون احکام ایدئولوژی، احکام قانونی یا حقوقی و احکام راهبردی و سیاستگذاری اشاره و خاطرنشان کرد: خلاء دیگر ما «روش شناسی» است؛ از منظر استاد خسروپناه، روش شناسی غیر از اصول است و روش شناسی یعنی کاربست قواعد برای رسیدن به مسائل که البته علمی به نام روش شناسی در حوزه ها نداریم. اصول یک سری قواعد مشترکه است ولی کیفیت کاربست آنها نیاز به روش شناسی دارد.

این پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه ضرورت دیگر این است که مبانی انسان شناسی، هستی شناسی و.... تنقیح شود، پیشنهاد استاد را تنقیح فلسفه فقه دانست و اظهار کرد: فقه الاجتماع که می خواهد جامعه را بسازد در سه سطح توصیف انسان مطلوب که اعم از انسان جامعه و سازمان است، توصیف انسان موجود و تغییر انسان موجود به انسان مطلوب حضور دارد که برای هرکدام از این ها روش هایی را بیان کرده شده است.

وی، چهار دسته اجتهاد را با نوع اول که همان اجتهاد متداول در حوزه هاست، توضیح داد و گفت: اجتهاد قسم دوم، همان روش استنطاق شهیدصدر است یعنی ما پرسش های نوین را به نصوص عرضه می کنیم. این سؤالات را چه کسی طرح می کند؟ آیا مکاتب غربی سؤال را طرح می کنند و شاخص هایش را تعریف می کنند که این کار قابل قبول نیست، زیرا سؤالات را می بایست از انسان مطلوب به دست بیاوریم و به جامعه امروز عرضه کنیم و سپس در مرحله بعد موضوع را بشناسیم.

حجت الاسلام رجبی، اجتهاد قسم سوم را روش کشف موضوعات دانست و خاطرنشان کرد: نظریه پرداز اجتهاد قسم چهارم را با عقلانیت اسلامی به نظام سازی اختصاص می دهد.

فقه ظرفیت تمدن سازی نوین را دارد

طالبی، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) نیز در این نشست ابراز کرد: وجه تکامل فقه در بعد افقی و پس از تعمیق عمودی که چهار عرصه روش، رویکرد، موضوع و غایت را در این دانش به مثابه یک دستگاه منسجم برای رسیدن به نظام سازی و در نهایت تمدن سازی نوین اسلامی را شامل می شود.

وی با اشاره به چشم انداز مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: قرب به قوه استنباط و فهم عمیق، نظامند و کارآمد از منابع اسلامی در چارچوب روش فقه جواهری، تربیت پژوهشگران و هدایت علمی آنان در راستای فقه حکومتی، ایجاد ساختارها و نظام ارتباطی میان رشتگی مبتنی بر مسائل انقلاب، قرب به نهادینه نمودن گفتمان فقه حکومتی به مثابه یک نظام روشی و بینشی مترقی در اندیشه ورزی فقهی چهار رکن اصلی دیده در این مرکز است.

پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در خصوص ماموریت ناظر بر چشم انداز این مرکز نیز ابراز کرد: ماموریت ناظر بر چشم انداز مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) بر تقویت و توسعه مطالعات محض فقه و اصول، تسلط به منابع و نظام اندیشه ای آیت الله سید محمد باقر صد ، عقبه سازی و تربیت انسانی و گسترش فعالیت های میان رشته ای استوار است.

طالبی در توضیح برنامه این مرکز اظهار کرد: جریان شناسی فقه حکومتی، گفتمان سازی و مدیریت دانش، تقویت و توسعه مطالعه کلاسیک فقه و اصول، تقویت مطالعات در حوزه دانش میان رشته ای، مطالعه و پژوهش در راستای تدوین فلسفه و مبانی ساختار نظریقه حکومتی، طراحی یک فرآیند آموزشی بلند مدت و استخراج، باز تولید و حل نظام مسائل و موضوعات از برنامه های مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) به شمار می آید.

نبود درک صحیح از فقه حکومتی در رسانه‌های همسو با نظام

مجتبی عباسی دبیر سیاسی پایگاه اطلاع‌رسانی فقه حکومتی وسائل  هم در این هم‌اندیشی با اشاره به اهمیت نهادینه کردن فقه در جامعه اظهار داشت: اسلام دین جامعی است که به همه شئون زندگی انسان توجه داشته و برای تمام ابعاد اجتماعی قوانینی دارد و به این منظور حکومت را از همان ابتدا تأسیس کرد و در واقع اسلام دین حکومت است.

وی بابیان اینکه فقه حکومتی فقهی بوده که سرپرستی و مدیریت جامعه را برای اقامه عدالت در مسیر توحید بر عهده دارد، افزود: چنین فقهی با رویکرد حکومتی و نه فردی استنباط می‌شود و در مقام اجرا و تحقیق به رفع تزاحمات توجه داشته و برای حل آن‌ها فقیهانه اقدام می‌کند.

دبیر سیاسی پایگاه اطلاع‌رسانی فقه حکومتی وسائل با بیان اینکه عدم وجود طرح تخصصی رسانه‌ای برای گفتمان سازی بین فضای علمی حوزه و جامعه، احتیاط پیشگیری اساتید و مخالفت جریان سنتی فردگرا با ترویج فقه حکومتی و ضعف در موضوع شناسی، مسئله شناسی و تشتت در تعاریف، از کاستی‌های تبلیغ و گفتمان سازی فقه حکومتی است، خاطر نشان کرد: نبود درک صحیح و تخصصی از فقه حکومتی در میان مجموعه‌ها و رسانه‌های همسو با نظام، آمیختگی مخالفت و موافقت با فقه حکومتی با طیف‌بندی‌های سیاسی و عدم ارتباط نهادینه‌شده بین نهادهای حاکمیتی و فضلای پژوهشگر در فقه حکومتی از دیگر آن موارد می باشد.

وی در توضیح راهکارهای رسیدن به فقه حکومتی عنوان کرد: تبلیغ  و گفتمان سازی برای تغییر رویکرد طلاب و اساتید حوزه از فقه فردی به فقه حکومتی، اطمینان بخشی به بزرگان حوزه از درستی مسیر فقه حکومتی، توسعه نیروی انسانی مولد فقه حکومتی، اقناع مسئولین برای تعامل با نهادهای فقه حکومتی حوزه در نظام سازی عینی ازجمله مواردی بوده که می‌تواند راهکاری برای رسیدن به فقه حکومتی باشد.

عباسی با تأکید بر اینکه یکی از مأموریت‌های پایگاه اطلاع‌رسانی فقه حکومتی «وسائل» در حوزه فقه حکومتی، تبدیل‌شدن به فعال‌ترین و جامع‌ترین مرکز رسانه‌ای ترویج جریان سازی و فرهنگ‌سازی فقه حکومتی در حوزه علمیه است، تصریح کرد: توجه و حرکت بر اساس فکر حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری درزمینه‌ فقه حکومتی، حفظ محتوای تخصصی سایت و پرهیز از سطحی‌نگری و جزئی‌نگری و پرهیز از مقام موازی کاری و ... از دیگر مأموریت‌های این پایگاه اطلاع‌رسانی است.

ضرورت تربیت کارشناسان علمی-رسانه ای

حجت‌الاسلام محمدمهدی صفایی، مدیر گروه فقه و اندیشه رادیو معارف نیز در نشست هم‌اندیشی فقه حکومتی در تعریف مفهوم فقه حکومتی اظهار داشت: این فقه، چیزی است که برای فهم نظام تشکیلات سیاسی و اداری حاکم بر کشورهاست و به‌طور خاص، فهمی درهم‌تنیده و نظام وار از احکام شریعت و نظام سیاسی اداری حاکم بر جامعه به همراه قدرت تطبیق و پیاده‌سازی نظام فقهی بر نظام سیاسی و تشکیلاتی حاکم بر جوامع است.

وی با اشاره به مأموریت رادیو معارف در حوزه فقه ابراز کرد: رادیو معارف به‌عنوان رسانه دینی در مجموعه رسانه‌های انقلاب اسلامی، مأموریت ابلاغ و رساندن پیام تولیدشده در مراکز علمی و پژوهشی به مخاطبان را هدف‌گذاری کرده است.

مدیر گروه فقه و اندیشه رادیو معارف بابیان اینکه این رادیو از سال 82 به‌صورت 24 ساعته در حال پخش است، خاطرنشان کرد: گروه‌های معارف و علوم وحیانی، معارف و علوم اهل‌بیت(ع)، فقه و اندیشه، معارف و جامعه و اخبار معارفی و برنامه‌های سیاسی در رادیو معارف مشغول فعالیت هستند.

به گفته وی، رشد باور و التزام عملی به پیوند دین و سیاست، تبلیغ و ترویج فقه حکومتی، آگاه‌سازی جامعه و روشنگری در خصوص مزایا و کارکردهای نظام تشکیلاتی منطبق بر فقه، کمک به نخبگان و مراکز پژوهشی برای اهتمام بیشتر به رسانه‌ای شدن لایه‌های عمومی پژوهش‌ها، پوشش کرسی‌های نواندیشی در حوزه فقه حکومتی، ترغیب نخبگان علمی برای تعامل با رسانه‌ها و تربیت کارشناسان علمی-رسانه ای برای تسهیل روند تبدیل طرح پژوهشی به طرح قابل‌اجرا در رسانه از مأموریت‌های رسانه‌ای رادیو معارف در فقه حکومتی است.

حجت الاسلام صفایی با اشاره به برنامه‌های اجرایی در زمینه پیاده‌سازی فقه حکومتی تصریح کرد: فقه آفتاب، فقه اهل‌بیت(ع)، تاریخ فقه و فقها، منادیان ولایت، شعاع فروزان، فقه سیاسی، فقه در آیینه پژوهش، فقه پویا، نقد و نظر و اندیشه‌ها از برنامه‌های مرتبط با فقه حکومتی در رادیو معارف هستند.

انتهای پیام/313/25