خبرگزاری«حوزه»، امام خمینی(ره) در سوم اسفندماه سال ۱۳۶۷ پیام مهمی را خطاب به مراجع، علما و روحانیت منتشر می کنند که بعدها به منشور روحانیت مشهور می شود؛ منشور روحانیت آخرین و مهم ترین توصیه ها و دغدغه های امام خمینی (ره) به حوزه های علمیه و طلاب علوم دینی است.
امام خمینی(ره) در این منشور به نقش هدایتگر و رسالت مهم حوزه های علمیه اشاره کرده و با ذکر خطرات و کژروی های محتمل و تجارب گذشته، طلاب را از آنها بر حذر می دارند و می گویند«امروز عده‌ای با ژست تقدس‌مآبی چنان تیشه به ریشه دین و انقلاب و نظام می‌زنند که گویی وظیفه‌ای غیر از این ندارند. خطر تحجرگرایان و مقدس‌نمایان احمق در حوزه‌های علمیه کم نیست طلاب عزیز لحظه‌ای از فکر این مارهای خوش خط و خال کوتاهی نکنند، این‌ها مروج اسلام آمریکایی‌اند و دشمن رسول اللّه. »
علی رغم این که منشور روحانیت امام خمینی(ره) دارای مضامینی بلند و بیانگر خطرات و موانع در راه پیشرفت حوزه های علمیه است اما متأسفانه در میان طلاب و روحانیان مهجور مانده است. از این رو خبرگزاری رسا، در آستانه سالروز انتشار پیام تاریخی امام خمینی(ره) به روحانیت در گفت وگویی صمیمانه با حجت الاسلام والمسلمین زمانی مسؤول دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه های علمیه آن را مورد بررسی قرار داده است که تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا می شود.
در آستانه سوم اسفند و سالروز پیام تاریخی حضرت امام به مراجع، علما و روحانیت هستیم که به عنوان منشور روحانیت شهرت پیدا کرده است؛ حدود سی سال از این پیام می گذرد به نظر شما حوزه های ما چه مقدار توانسته اند خود را با اندیشه های ناب، دقیق، عمیق و ژرف حضرت امام منطبق و مطابق این اندیشه ها حرکت کنند؟
بسم الله الرحمن الرحیم
منشور روحانیتی که حضرت امام(ره) در سوم اسفند مطرح کرده اند دو هدف اصلی را تعقیب می کرد که به شکر خدا مورد اقبال جامعه روحانیت و حوزه های علمیه کشور قرار گرفت.
نخستین رویکردی که این منشور تعقیب می کرد و امام نظر داشتند تبیین خدمات و جایگاه و ضرورت روحانیت و حوزه های علیمه برای جامعه و انقلاب بود زیرا کم نیستند دشمنان داخلی یا خارجی که یا به دلیل دشمنی حضور روحانیت را بر نمی تابند یا افرای فریب خورده به واسطه تبلیغات دشمنان برای نقش رسمی روحانیت در نظام و انقلاب ضرورتی قائل نیستند.
جدایی روحانیت از مردم بارزترین شگرد دشمن
مستحضر هستید یکی از راهکارهای دشمنان دین از قدیم این بوده روحانیت که عالمان و معلمان دین بوده اند را از چشم جامعه بیندازند زیرا اگر علما از جامعه کنار روند کسی نیست که دین را به مردم تعلیم دهد بنابراین یکی از راهکارهای ضربه به اصل دین آسیب به روحانیت بوده، از این رو است که بزرگان دین بیان کرده اند اسلام بدون روحانیت، اسلام نیست و اگر عالمی نباشد، علم دین چگونه به مردم منتقل شود.
امام خمینی(ره) در منشور روحانیت چند نقش برای روحانیت معرفی کرده است که نخستین آن تعلیم دین به جامعه است و دومین نقش نیز تزکیه اخلاق جامعه و تربیت دینی مردم است که اگر تربیت دینی مردم موفقیت لازم را داشته باشد جامعه اسلامی و زندگی مردم بهشت خواهد شد و از زندگی لذت خواهند برد.
سومین نقش روحانیت نجات ملت از یوغ استبدادهای داخلی و استعمارهای خارجی است؛ ملت ها همیشه این دو ستم را تحمل می کردند و قبل از انقلاب ملت ما نیز هم استبداد داخلی را تحمل می کرد و استعمار خارجی که با آمدن انقلاب با رهبری روحانیت هردو زدوده شد و ملت نجات پیدا کرد.
اکنون ملت ایران استبداد داخلی ندارد و فردی نیست که بخواهد همه دستورات شخص خود را اجرا کند و قوانین نیز توسط نمایندگانی که مردم انتخاب می کنند تصویب می شوند می کنند، شخصی رئیس جمهور را مردم انتخاب می کنند و وزرا را نیز مردم به واسطه نمایندگان انتخاب می کنند و رهبری را مردم به واسطه انتخاب نمایندگان مجلس خبرگان انتخاب می کنند بنابراین استبداد کنار رفته، چنانچه سلطه خارجی نیز کنار رفته است.
نقش چهارمی که روحانیت دارد ایجاد امنیت در جامعه و زدودن نا امنی است؛ در کشورهای دیگری که روحانیت حاکمیت ندارد مانند سوریه افغانستان عراق و کشورهای متعدد دیگر مانند نیجریه و پاکستان مشاهده می شود نا امنی های وجود دارد و کشورهای دیگر هرچه دور تر رویم گونه های مختلف ناامنی مشاهده می شود اما روحانیت امنیت را به این جامعه برگردانده است.
نکته دیگری که امام(ره) بزرگوار در منشور روحانیت به آن اشاره کرده اند، حضور علما و روحانیت در عرصه های مبارزه و جهاد بوده است و روحانیت نیز شهدایی را در عرصه انقلاب همچنین درعرصه دفاع مقدس تقدیم انقلاب کرده است و گرچه امام قبل از جریان مدافعین حرم منشور روحانیت را منتشر کرده اند اما روحانیانی که به دفاع حریم پرداختند را نیز می توان به اضافه کرد و جانبازانی که روحانیت تقدیم انقلاب کرده است نیز کم نیستند.
دومین هدف امام از منشور روحانیت آسیب شناسی روحانیت بوده است؛ به هرحال روحانیت قشری از جامعه انسانی است و آسیب ها گاه ممکن است از درون بجوشد و گاه از برون ضربه بزند و این آسیب ها را امام(ره) در منشور روحانیت شناسایی و بیان کرده اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنم.
اگر بخواهیم روند حرکتی حوزه های علمیه و روحانیت را مطابق منشور حضرت امام(ره) آسیب شناسی کنیم شما چه چالش هایی را در این مسیر می بینید؟
امام(ره) بزرگوار تعدادی از آسیب ها و چالش ها را بیان کرده اند که عبارت اند از ایجاد انحراف در نگاه سیاسی به اسلام و جامعه؛ ممکن است برخی روحانیان تفکر غیر انقلابی پیدا کنند چنانچه عده ای اعتقاد داشتند قیام پیش از حضرت مهدی(عج) کاری اشتباه است بنابراین انقلاب اسلامی را انقلابی در راستای مهدویت و تشیع ندانسته بلکه ضد آن می دانستند بنابراین به کمک انقلاب نیامدند که این تفکر انجمن حجتیه است و حضرت امام(ره) به آن اشاره می کند.
گروه دیگری این استدلال را نداشتند اما به دلیل شبهاتی که داشته اند انقلاب اسلامی را اسلامی تلقی نکردند، احیانا اگر در جایی مصادره زمین به اشتباه صورت گرفته یا شخصی به نظر آنها اشتباها مجازات شده است یا به نظر آنها مصادره اموال سرمایه داری بدون جهت بوده است و آن افراد نیز شکایت کردند و برخی علما نیز گریه های آن افراد را دیدند و گمان کردند که شاید این انقلاب، اسلامی نیست و خود را کنار کشیدند که این نوع دوم آسیب است.
نوع سوم آسیب تحجر فکری است که حضرت امام(ره) به آن اشاره می کنند و می فرمایند برخی روحانیان فلسفه را حرام می دانند و برخی عرفان را، فلسفه ای که باید در خدمت دین باشد اما به آن اجازه نمی دهند و نه تنها حرام می دانند بلکه می گفتند حتی از لیوانی که فرزند من از آن آب خورده است به دلیل این که پدرش فلسفه تدریس می کند آب نخورید.
آنچه که گفته شد یک نمونه از تحجر است که تا حدی قابل تحمل است؛ اما تحجر زمانی شدید و خطرناک می شود که در مسأله اجتماعی تأثیر گذارد به عنوان مثال قمه زنی را واجب بداند آن هم قمه زنی که اکنون تأثیرات منفی در نشان دادن چهره اسلام و تشیع دارد یا سب و لعن نسبت به مقدسات مذاهب و دیگر ادیان را مشروع بداند که موجب اختلاف عقیده می شود؛ این تحجر آسیبش شدیدتر است.
