به گزارش خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری روحانی 70 ساله، متولد قم و نام‌آشنا و فعال در عرصه قضائی، دادستان کل کشور و رئیس دادگاه ویژه روحانیت است.
وی از اعضای مؤسس سازمان قضایی نیروهای مسلح، معاون پارلمانی وزیر دادگستری در سال ۱۳۶۸، معاون اول دادستان کل کشور؛ در زمان آیت‌الله عبدالنبی نمازی و آیت‌الله دری نجف‌آبادی و مشاور رئیس قوه قضائیه در زمان تصدی آیت‌الله محمود هاشمی شاهرودی بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» به ابعاد مختلف آسیب‌های اجتماعی و مهم‌ترین آسیب در جامعه، نقش روحانیت در پیشگیری و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی، تجمعات اعتراض‌آمیز مردم به مباحث اقتصادی و وظیفه مردم و مسئولان در این حوزه پرداخته که حاصل این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
* ضمن تقدیر و تشکر از فرصتی که با وجود مشغله‌های فراوان کاری به ما اختصاص دادید، مهم‌ترین تهدید و آسیب اجتماعی که امروز قوه قضائیه و دادستانی با آن مواجه است چیست؟ راهکار جنابعالی برای مقابله با این آسیب اجتماعی چیست؟
آسیب‌های اجتماعی در بررسی‌هایی که انجام‌شده است تقریباً شناسایی‌شده و در یک جلسه‌ای هم که هر 6 ماه یک‌مرتبه در خدمت مقام معظم رهبری تشکیل می‌شود و اهتمامی هم که خود ایشان دارند راجع این مسئله پیگیری می‌شود.
در آسیب‌های اجتماعی یکی بحث مواد مخدر و اعتیاد است که متأسفانه بسیاری از شهرهای ما را آلوده کرده و دلایل مختلفی هم دارد که یکی از مهم‌ترین دلایلش همجواری ما با کشور افغانستان است که تولیدات مواد مخدر آن بالاست و بخشی از آن در مصرف داخلی می‌شود و بخشی نیز به‌صورت ترانزیت برده می‌شود و خود این یکی از عوامل بسیار مؤثراست و یکی از عوامل مؤثر در اعتیاد بحث بیکاری و عدم اشتغال و نیز مسئله فرهنگی است که متأسفانه در یک‌بخشی از بدنه جامعه بحث اعتیاد را خیلی اهمیت نمی‌دهند و جوان‌ها و نوجوان‌ها گرفتارش می‌شوند.
مسئله بیکاری نیز یکی از آسیب‌های جدی است که می‌تواند منشأ بسیاری از مشکلات در جامعه شود ما می‌بینیم که موضوع سرقت که یکی از بالاترین جرائم موجود در جامعه است و منشأ این جرم بیکاری است و آثار و تبعات دیگری نیز و در خانواده‌ها اثرات بسیار منفی دارد و حتی موجب از هم پاشیدگی کانون خانواده‌ها می‌شود و بعضی از طلاق‌هایی که بررسی می‌شود می‌بینیم منشأ آن همین عدم اشتغال است و اثرات و تبعات سو دیگری نیز با خود به دنبال دارد.
یکی دیگر از آسیب‌هایی که در جامعه به‌صورت جدی می‌تواند مهم تلقی شود که متأسفانه کمتر مورد اهتمام بعضی از مسئولین است، بحث آزاد بودن فضای مجازی است این فضای مجازی آسیب‌های زیادی را به جامعه و اخلاق جامعه می‌رساند و اخلاق جوان‌ها در روابط بین دختر و پسر زن و مرد و برخی از آسیب‌هایی که دامن‌گیر خانواده‌ها می‌شود و باز در بررسی‌هایی که داریم می‌بینیم منشأ آن همین ارتباط اینترنتی و باز بودن فضای مجازی است و متأسفانه آن اهتمامی که مسئولین امر در ارتباط با ساماندهی این فضای مجازی باید داشته باشند را ندارند و تأکیداتی که معظم رهبری و نیز دستگاه‌های قضایی بر این قضیه داشتد ولی متأسفانه شاهد عدم اهتمام بعضی از مسئولین ذی‌نفع در امر فضای مجازی هستیم.
البته داریم تلاش می‌کنیم برای اینکه در حد امکان مسئله فضای مجازی در کشور ساماندهی شود، ولی شرمنده از این که مسئولین امر به این موضوع بسیار مهم و حیاتی در جامعه اهتمام لازم را ندارند و ما اعتقاد داریم این مسئله فضای مجازی و استفاده از فناوری روز و اینترنت یک فضای بسیار مناسب و فرصتی بسیار ارزشمند است؛ اما بایستی ساماندهی شود و نظام و دولت کنترل لازم را داشته باشد. نباید اجازه بدهیم که این شاهراه بدون کنترل و بدون نظارت لازم در جامعه بخواهد آسیب‌های فراوانی را به جامعه و خصوصاً به دستگاه‌ها بزند.
آسیب‌های مهم به نظر بنده در جامعه عمدتاً در حول محور این چند مسئله است حالا مسائل دیگری هم نیز هست که یک‌بخشی از آن‌ها امروز برمی‌گردد به وضعیت شرایط اقتصادی وقتی که وضعیت اقتصادی مردم آن‌گونه‌ای که در باید باشد، برای جامعه مورد اهتمام قرار نگیرد، آثار و پیامدهای بدی را خواهد داشت.
* از نقش و تأثیر جامعه روحانیت در همراهی با قوه قضائیه و دادستانی در پیشگیری از جرائم و آسیب‌های اجتماعی بگویید و اینکه روحانیت می‌توانند چه نقشی در این حوزه ایفا کنند؟
بنده معتقدم که با توجه به این که روحانیت در بین جامعه مسلمان و در همهٔ ابعاد زندگی می‌توانند حضور چشم‌گیری داشته باشد، چه در زندگی خصوص اشخاص و چه در زندگی اجتماعی مردم روحانیت نقش بی‌بدیل دارد می‌تواند فوق‌العاده در فرهنگ‌سازی و هدایت جامعه مؤثر باشد.
ما به اعتبار اینکه جایگاه روحانیت را بسیار متعالی می‌بینیم در بین جامعه ایرانی و ارتباطی که توده مردم با روحانیون و روحانیت دارد، انتظار این است که روحانیون اولاً خودشان را بیشتر با مسائل روز تطبیق دهند؛ یعنی روحانیت امروز بایستی که در جامعه حضورداشته باشد جوانان ما امروز به‌شدت نیازمند معارف اسلامی هستند منتهی معارف اسلامی در قالب مسائل روز و به‌صورت هنرمندانه‌ای باشد که جوانان قانع شود و روحانیت باید جوانان را هدایت و رهبری کنند.
در جامعه روحانیون انتظار این است وقتی‌که مردم یک روحانی را می‌بینند واقعاً به‌عنوان یک روحانی باشد، یعنی آن لوازم روحانی بودن را در یک فرد روحانی هم به لحاظ مسائل اخلاقی هم به لحاظ مسائل اجتماعی و فرهنگی حتی خصوصی وجود داشته باشد، مردم این‌ها را رصد می‌کنند آن روحانی‌ای می‌تواند در جامعه مؤثر باشد که قول و عمل او باهم تطبیق کند.
اگر مردم یک روحانی را ببینند که قولش با عملش تطبیق می‌کند و حقیقتاً در مسیر روحانیت و آموزش مهارت دین سمت جوان‌ها خصوصاً نوجوان‌ها حرکت کند، قطعاً آن علاقه‌ای که بین روحانیت و جامعه است را می‌توانند قوی‌تر کنند، اما اگر خدایی ناکرده مردم شاهد باشند از بنده روحانی یک اعمال و رفتاری را که درست برخلاف آموزه‌های دینی است و برخلاف آن چیزی است که از یک روحانی یک حدی انتظار دارند قطعاً و مسلماً نه‌تنها نمی‌توانیم مؤثر باشیم، بلکه اثر منفی دارد یعنی مردم امروز عده بسیاری هستند دین و مذهب و سلامت را در عملکرد یک روحانی می‌بینند.
اگر خدایی نکرده یک روحانی عملکردش عملکردی ناصحیح باشد ضرر آن بیشتر خواهد بود و تعبیر زیبای همان روایت که می‌فرماید «اذا فسد العالِم فسد العالَم» لذا اگر خدایی نکرده یک روحانی مسیر صحیح را در زندگی‌اش انتخاب نکند و عملاً در بین مردم یک فرد صالحی خودش را نشان ندهد قطعاً و مسلماً اثر چنین روحانی در جامعه هم برای خودش هم برای دین به‌مراتب کمتر خواهد بود.
* در طی ماه‌هایی از سال گذشته و روزهای اخیر شاهد تجمعات اعتراض‌آمیز مردم نسبت به مسائل و مشکلات اقتصادی بوده‌ایم؛ حضرتعالی به‌عنوان دادستان کل کشور «عامل مهم تحریک احساسات و عواطف مردم برای برپایی این تجمعات اعتراض‌آمیز مردم و برخی از آشوب‌ها»، «نحوه و شیوه برخورد قوه قضائیه با این جرائم و عاملان آن» و «راه قانونی بیان اعتراضات مردمی نسبت به مسائل و مباحث در مشکلات اقتصادی» را چه می‌دانید؟
اولاً در خصوص این اعتراضات و مسائلی که گاهی اتفاق می افتد مثل دی‌ماه سال گذشته یا حوادثی که در روزهای اخیر در بخشی بازار اتفاق افتاد، اعتقاد بنده و اعتقادی که مستند بر دلایل و مدارک است اینکه توده مردم چنین حرکتی را انجام نمی‌دهند، یعنی مردم اگر اعتراضی هم داشته باشند، اعتراضات خودشان را به شکل مسالمت‌آمیز بیان می‌کنند، تجمعی می‌کنند و پلاکاردی بلند می‌کنند بدون اینکه بخواهند شرارتی کنند و بدون اینکه بخواهند جایی را آتش بزنند یا به مأموری تعرض کنند، این هم حق مردم است و توده مردم هم این فهم و درک و شعور سیاسی را دارند و کشور و نظام را از خودشان می‌بینند، لذا اعتراضشان را به‌صورت مسالمت‌آمیز بیان کنند.
اصل اعتراض قانونی و بیان مطالبات و خواسته‌ها حق مردم و جزء حقوق شهروندی است و هیچ‌کس هم نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. بالاخره مردمی در یک شهر، روستا و مرکزی خواسته‌های به حقی دارند و گاهی ممکن است مسئولین به این خواسته‌ها توجه نکنند و مردم با تجمع بخواهند خواسته‌هایشان را بیان کنند، لذا باید حساب آنان را از آشوبگران جدا کرد.
نکته دوم اینکه در شرایط کنونی ما می‌بینیم که اشکالات و ضعف‌ها و یک سری مسائل و مشکلات اقتصادی در جامعه است که بخش عمده‌ای از این‌ها منشأ آن همان تصمیمات ناجوانمردانه و ظالمانه‌ای است که دشمن می‌گیرد مانند تحریم‌ها. خب تحریم‌ها بالاخره کمبودهایی را در کشور به وجود می‌آورد و زمینه‌ای را فراهم می‌کند، برای این که عده‌ای اعتراض کنند بعد دشمن می‌آید از این فرصت استفاده می‌کند و وقتی یک زمینه نارضایتی و فشاری بر مردم فراهم شد، از همان طریق باعث تحریک مردم می شوند و همین شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسانی و فضاهایی که متأسفانه این‌گونه رها و باز هستند و یک عده را تحریک می‌کنند و بعد از این تجمعاتی که به‌صورت مسالمت‌آمیز هم است یا مطالباتی که از سوی مردم به‌حق هم است دشمن می‌آید سوءاستفاده می‌کند و سوار بر موج می‌شود.
این چیزی که ما شاهد بودیم هم در دی‌ماه سال گذشته و هم روزهای گذشته در بازار تهران؛ شأن بازاری‌ها اجل این است که بخواهند چنین حرکتی انجام دهند.
ما اعتقادمان این است که اصناف و بازاریان یکی از پایه‌های مستحکم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده اند، هستند و خواهند بود، ولی در شرایط اقتصادی خواه یا ناخواه آن‌ها هم می‌توانند درگیر مشکلاتی باشند و کاملاً مشخص بود بازاریان هرگز این کار را انجام ندادند و یک عده‌ای راه افتادند که تعدادی از آن‌ها دستگیر شدند و خوشبختانه هیچ‌یک از اصناف و بازاری‌ها نبودند و اصلاً این‌ها شکل و قیافه‌شان شکل و قیافه بازاری نبود، منتهی در بازار حرکت کرده و با حرکات بسیار ناشایست و ناجوانمردانه تهدید کردند که بازاری ها درب مغازه‌شان را ببندند و عده‌ای ناچار شدند یا بستند یا نیمه بست نگه داشتند. حتی تهدید کردند اگر نبندید آتش می‌زنیم . عده‌ای هم در بعضی از خیابان‌ها راه افتادند و شیشه های مغازه‌ها را شکستند و این کاملاً نشان می‌دهد توسط اجانب و دشمنان نظام ساماندهی شده و به دنبال این هستند که فرصتی را برای خودشان فراهم کنند و اهدافشان را پیاده کنند.
خوشبختانه مردم به علت بصیرت و اشرافی که به مسائل سیاسی و ترفندهای دشمن‌دارند، بلافاصله عکس‌العمل نشان می‌دهند و در روزهای گذشته نیز شاهد بودید و هستید که بازاریان مغازه‌هایشان را باز کردند و به داد و ستد و تجارت خودشان مشغول هستند.
در این مقطع زمانی واقعاً هوشیاری مردم و اصناف و کسانی که مورد هدف دشمن هستند، بسیار مهم است که باید هوشیاری لازم را داشته باشند و حرکتی انجام ندهیم، مثلاً خدایی ناکرده دشمن بخواهد موج‌سواری کند. از طرف دیگر هم ما اعتقادمان بر این است که حتماً باید مسئولین به خواسته‌ها و مطالبات مردم جواب بدهند و آ رفع مشکل کنند. آنجایی هم که رفع مشکل برای مسئولان امکان ندارد، بیایند برای مردم توضیح بدهند و بگویند به این دلیل و به این جهت ما الآن برایمان مقدور نیست که خواسته‌های شما را تأمین کنیم، اما به دنبال رفع مشکل هستیم.
نکته دیگر اینکه قطعاً دستگاه قضایی در کنار مسئولین اجرایی و مردم در چارچوب قانون با متجاوزین به حقوق مردم و با عناصر اصلی و کسانی که سرشاخه‌های این ناآرامی‌ها هستند، برخورد خواهد کرد، اما انتظارمان این است که خود مردم زمینه‌ها را به‌گونه‌ای فراهم کنند که سوءاستفاده کنندگان نتوانند فرصت طلبی کنند و موج‌سواران نتوانند بر امواجی که گاهی در جامعه به وجود می‌آید، به نفع خودشان استفاده و بهره‌برداری کنند.
نکته پایانی
توصیه بنده این است با توجه به حرکاتی که در چند ماه اخیر از سوی آمریکا و بعضی از سردمداران کشورهای غربی در معیت صهیونیسم و بعضی از کشورهای منطقه علیه نظام جمهوری اسلامی انجام می دهند، مردم هوشیاری خودشان را حفظ کنند.
آنچه امروز می‌تواند در برابر توطئه دشمن که چهل‌سال است با آن مواجه هستیم و تازگی هم ندارد، مؤثر باشد حضور آگاهانه مردم و وحدت و یکپارچگی است. باید بسیاری از اختلاف‌نظرها و اختلاف‌سلیقه‌ها را کنار بگذاریم. البته انتقاد و نقد سازنده بعضی از عملکردها مانعی ندارند و ما نباید آن تخریب تلقی کنیم، اما انتقاد هم نباید صورت تخریبی داشته باشد، چرا که واقعاً انتقاد تخریبی در این شرایط کشور، زهر کشنده و سهم مهلکی است که می‌تواند بسیار آسیب‌رسان باشد.
* از اینکه فرصت خود را در اختیار خبرگزاری رسمی حوزه قرار دادید تشکر می‌کنیم.
سپاسگزارم، ان شاءالله که موفق و مؤید باشید.
گفت‌وگو : ناصر مؤمنیان
