خبرگزاری «حوزه» - مدرسه علمیه مشکات اندیشه خواهران در سال ۱۳۸۵ به طور غیررسمی و درسال ۱۳۹۰ به طور رسمی، فعالیت خود را آغاز کرده است.

جامعه هدف این مدرسه عموما از میان فارغ التحصیلان  دانشگاه ها می باشد. برنامه آموزشی-تربیتی علوم اسلامی مشکوه اندیشه در اولین مقطع تحصیلات حوزوی بانوان طلبه اجرا می شود. در این مقطع علوم پایه، مقدمات علوم اسلامی و علوم حوزوی به منظور دستیابی به چارچوب های اندیشه دینی و توانایی مراجعه به منابع و متون اسلامی و نیز برخی مهارت های مورد نیاز ارائه می شود.

طلاب پس از کسب صلاحیت های اخلاقی و شخصیتی لازم، آماده پذیرش مسئولیت های اجتماعی متناسب می گردند. به دانش آموختگان این مقطع «مدرک علمی سطح دو رشته علوم اسلامی اعطا می شود».

گفتگوی خبرنگار خبرگزاری «حوزه» با مدیر مدرسه علمیه خواهران مشکات اندیشه را در ادامه می خوانید:

* به عنوان سوال نخست، درباره سوابق تحصیلی و مدیریتی خود اشاره ای داشته باشید.

بنده فاطمه حبیبی هستم و از سال 72 به طور رسمی تحصیل علوم دینی را آغاز کردم. مشوّق بنده برای ورود به حوزه علمیه حضرت آیت الله مظاهری بودند که بعد از مشورت های بسیار، نهایتاً به ما توصیه کردند وارد حوزه علمیه شوم.

همزمان با ورود به حوزه علمیه هم تدریس و هم فعالیت های تبلیغی را به صورت جدی شروع کردم و اولین مکان هایی که برای تبلیغ انتخاب کردم، حضور در مدارس آموزش و پرورش و تبلیغ چهره به چهره بود.

بعد از اتمام سطح دو حوزه علمیه و اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته فلسفه اسلامی، به عنوان مسئول فرهنگی دانشجویان خارجی مقیم ایران مشغول به خدمت شدم.

در ادامه و در سال 84 به عنوان مسئول سازماندهی و نظارت بر مدارس علمیه حوزه علمیه خواهران استان تهران منصوب شدم. سپس در ادامه به عنوان معاونت فرهنگی مرکز مدیریت خواهران استان تهران مشغول به خدمت شدم و بعد از اتمام ماموریت در مرکز مدیریت، در سال 91 به عنوان مدیر مدرسه علمیه خواهران مشکات اندیشه تهران معرفی شدم.

* لطفا مختصری از سابقه علمی و فعالیت حوزوی مدرسه علمیه خواهران مشکات اندیشه را بیان کنید.

مدرسه علمیه مشکات خواهران فعالیت غیررسمی و آزمایشی خود را از سال 85 آغاز کرد و از سال 90 پذیرش رسمی خود را از بین بانوان فارغ التحصیل دانشگاه شروع کرد و همه طلاب مدرسه دارای کدتحصیلی و رسمی حوزه های علمیه خواهران شدند.

طرح آموزشی این مدرسه، طرح آموزشی ویژه است؛ از این رو با طرح آموزشی دیگر مدارس علمیه خواهران متفاوت است، زیرا دروسی که در این مدرسه ارائه می شود با محوریت علوم قرآنی و حدیث است. طلاب این مدرسه اکثرا از فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی، ارشد و دکترا می باشند.

از سال 91 که بنده مدیریت این حوزه را بر عهده داشتم، سعی کردیم طرح ویژه آموزشی مدرسه را به تصویب مرکز مدیریت برسانیم که الحمدلله با موافقت مسئولان عالی حوزه، طرح ویژه آموزشی این مدرسه تصویب شد.

خب! اهداف کلی طرح آموزشی مدرسه علمیه مشکات اندیشه خواهران؛ تربیت طلابی مومن، مهذب، انقلابی، بصیر، متخلق به اخلاق اسلامی و ولایتمدار است. در کنار این شاخصه ها؛ توانمندسازی طلاب در عرصه فعالیت های علمی و تبلبیغی از دیگر اولویت های مهم این مدرسه خواهد بود.

* اشاره داشتید طرح ویژه آموزشی مدرسه علمیه مشکات اندیشه با محوریت علوم قرآن و حدیث است،  این طرح چه دستاوردهای مهارتی و تبلیغی برای طلاب خواهد داشت؟

 همه دروسی که در دیگر حوزه های علمیه تدریس می شود، همان دروس در این مدرسه نیز تدریس می شود، اما رویکرد اصلی همه دروس با محوریت قرآن و حدیث می باشد. در واقع سیاستگذاران حوزه نظرشان بر این بود که تربیت علمی و معنوی طلاب مدرسه مشکات اندیشه باید بر محوریت قرآن و حدیث انجام پذیرد. بنابراین سعی شده علوم قرآنی نه در عرض دروس دیگر بلکه به عنوان ام الدروس سایه ولایت خود را بگستراند.

دروسی مثل فقه و اصول، ادبیات عرب و منطق در ساعات مشخص خود تدریس می شوند، ولی طلاب از همان روز اول با علوم قران و حدیث می شوند و مطالب و مفاهیم قرآنی و حدیثی در چندین حلقه علمی به آنان ارائه می شود.

اولین حلقه در مباحث علوم قرآنی که با هدف انس پیدا کردن طلاب با قرآن است؛ آشنایی طلاب با واژه های قرآنی است که در این مرحله با ترجمه و عبارات لفظی قرآن به صورت تخصصی و علمی آشنا می شوند.

حلقه دوم؛ تدبر در قرآن و آشنایی با ساختار سور قرآنی است. حلقه سوم و دیگر حلقات هم آشنایی با ترجمه و تفاسیر تخصصی آیات قرآن است.

علوم حدیث نیز همچون علوم قرآنی در چندین حلقه ارائه می شود. حلقه اول؛ شامل مطالعه متون روایی اعم از روایات اخلاقی، فقهی و کلامی است. حلقه دوم؛ تفسیر موضوعی نهج البلاغه و آشنایی با صحیفه سجادیه است.

البته علوم رجال حدیثی و نحوه تشخیص حدیث جعلی از صحیح هم به طلاب آموزش داده می شود، تا با دست پر و غنی بتوانند در جامعه موثر و مفید واقع شوند.

با توجه به طرح ویژه آموزشی این مدرسه که جزئیاتی از آن ارائه شد؛ قاعدتاً طلاب فارغ التحصیل این مدرسه وقتی وارد فضای تبلیغی و تربیتی در جامعه می شوند، خواهند توانست با کار کارشناسی دقیق تر شبهات موجود را استنباط نموده و با مهارت هایی علمی که در تحصیل علوم قرآن و حدیث فرا گرفته اند، جواب های دقیق و روشنی را به مخاطبان خود که عموماً نوجوانان و جوانان جامعه هستند، رائه دهند.

* لطفا درباره کیفیت پذیرش در مدرسه علمیه مشکات اندیشه و تعداد طلاب در حال تحصیل توضیح دهید.

مدرت زمان تحصیل در این مدرسه با توجه به شرایط طلاب خواهر به طور متوسط 5 الی 7 سال به طول می انجامد؛ با در نظر گرفتن این ملاحظات و با توجه به این که پذیرش رسمی این مدرسه از سال 90 شروع شد از این رو فعلاً فقط 3 نفر از این مدرسه فارغ التحصیل شده و از پایان نامه خود دفاع کرده اند و ان شاءالله از سال های آتی تعداد فارغ التحصیلان بیش از این تعداد خواهد بود.

ظرفیت پذیرش طلبه در این مدرسه 300 نفر می باشد، ولی با توجه به شرایطی که یک داوطلب باید برای طلبه شدن داشته باشد، هم اکنون حدود 160 نفر در مدرسه علمیه مشکات خواهران در سطح 2 و در 5 پایه و در دو بخش تمام وقت و پاره وقت مشغول به تحصیل هستند و طلابی که شاغل هستند و یا در مراکز علمی مشغول به تحصل اند در بخش پاره وقت پذیرش می شوند.

امسال نیز حدود 60 نفر؛ یعنی 30 نفر در بخش تمام وقت و 30 نفر در بخش پاره وقت، بعد از گزینش و تائید پذیرش خواهند شد. نحوه پذیرش هم به این صورت است که بعد از اعلام فراخوان ثبت نام برای حوزه علمیه خواهران، متقاضیان ورود به این مدرسه، ابتدا باید در سایت www.whc.ir ثبت نام و سپس در آزمون کتبی و ورودی شرکت کنند و نهایتا بعد از مصاحبه شفاهی و بررسی شرایط داوطلب، پذیرش نهایی انجام می شود.

* در رابطه با تحصیل طلاب مادر چه برنامه هایی در حوزه علمیه مشکات اندیشه در نظر دارید؟ آیا در نظام آموزشی حوزه جمع بین خانه داری، تربیت فرزندان و کارهای اجتماعی و تحصیل امکان دارد یا نه؟

قبل از این که به سؤال شما پاسخ بدهم لازم می دانم درباره جایگاه ویژه مادر بودن از نگاه مقام معظم رهبری اشاره ای داشته باشم. رهبر معظم انقلاب در این باره می فرماید «یکی از وظایف مهم زن، عبارت از این است که فرزند را با عواطف، با تربیت صحیح، با دل دادن و رعایت و دقّت، آن چنان بار بیاورد که این موجود انسانی - چه دختر و چه پسر - وقتی که بزرگ شد، از لحاظ روحی، یک انسان سالم، بدون عقده، بدون گرفتاری، بدون احساس ذلّت و بدون بدبختیها و فلاکتها و بلایایی که امروز نسلهای جوان و نوجوان غربی در اروپا و امریکا به آن گرفتارند، بار آمده باشد».

رهبر معظم انقلاب در جای دیگر درباره اهمیت حضور مادر در خانواده می فرمایند «از جمله وظایفی که برعهده‌ی زنان در داخل خانه و خانواده است، مسأله‌ی تربیت فرزند است. زنانی که به خاطر فعّالیت های خارج از خانواده، از آوردن فرزند استنکاف می‌کنند، برخلاف طبیعت بشری و زنانه‌ی خود اقدام می‌کنند. خداوند به این راضی نیست. کسانی که فرزند و تربیت فرزند و شیردادن به بچه و در آغوش مهر و عطوفت بزرگ کردن فرزند را برای کارهایی که خیلی متوقّفِ به وجود آنها هم نیست، رها می‌کنند، دچار اشتباه شده‌اند. بهترین روش تربیت فرزند انسان، این است که در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبّت او پرورش پیدا کند».

مقام معظم رهبری همچنین در جواب کسانی که حضور در خانواده را بهانه ای برای تعطیلی فعالیت های اجتماعی خود قرار می دهند می فرماید «بعضی افراط می‌کنند، بعضی تفریط می‌کنند. بعضی می‌گویند چون فعّالیت اجتماعی اجازه نمی‌دهد به خانه و شوهر و فرزند برسیم، پس فعّالیت اجتماعی نباید بکنیم. بعضی می‌گویند چون خانه و شوهر و فرزند، اجازه نمی‌دهد فعّالیت اجتماعی بکنیم، پس شوهر و فرزند را باید رها کنیم. هر دو غلط است. نه این را به خاطر آن، نه آن را به‌خاطر این، نباید از دست داد».

بنابر این از نگاه رهبر معظم انقلاب؛ یک زن مسلمان باید در عین حال که وظیفه مادری و تربیت فرزند دارد، از فعالیت های اجتماعی نیز نباید غفلت کند و از مهمترین فعالیت های اجتماعی زنان می توان به حضور آنان در عرصه های علمی اشاره کرد.

در همین راستا مدرسه علمیه خواهران مشکات اندیشه نیز راهبرد اصلی خود را توانمندسازی مادران در محیط خانواده و نیز حضور فعال آنان در عرصه فعالیت های اجتماعی قرار داده است؛ بنابراین برای رسیدن به این هدف، «طرح مادران» را با شرایط ویژه آموزشی و علمی طراحی نموده و با موافقت مرکز مدیریت خوهران در حال اجرای آن هستیم.

در این طرح؛ هر مادری که در این مدرسه علمیه در حال تحصیل است، از زمانی که باردار است تا زمان اتمام چهار سالگی فرزندش می تواند از مزایای طرح مادران بهره مند شود. به طور کلی هر طلبه باید 200 واحد درسی را به صورت حضوری بگذراند ولی در طرح مادران، یک طلبه مادر می تواند 80 واحد درسی را به صورت حضوری و مابقی دروس را به صورت غیرحضوری بگذراند.

شاید این طرح در مدارس دیگر هم اجرا شود، اما اجرای این طرح در مدرسه مشکات اندیشه به صورت شناور است، یعنی طلبه مادری که در این مدرسه درس می خواند می تواند بنا به صلاحدید شرایطش 80 ساعت درسی را که باید حضورا در کلاس ها شرکت کند، در مدت اجرای طرح، در هر بازه زمانی که برایش مقدور است، انتخاب واحد نموده و در کلاس های درس حضور یابد.

نحوه مطالعه دروس غیر حضوری هم به این صورت است که چون همه دروسی که توسط اساتید تدریس می شوند ضبط می شود، طلبه های مادر می توانند 120 ساعت غیر حضوری را با گوش دادن به فایل های صوتی دروس، بدون نگرانی از احتمال عدم درک مطالب درسی، در منزل این دروس را بخوانند و سپس در امتحانات شرکت کنند.

همچنین برای مادرانی که با فرزندان خود به حوزه می آیند، برای آسایش و راحتی آنان و این که موقع حضور در کلاس خیالشان از بابت فرزندانشان آسوده باشد، بهترین فضای آموزشی مدرسه علمیه را به عنوان مهد انتخاب کرده ایم و با فراهم کردن وسائل بازی و سرگرمی های فکری، از فرزندان طلبه های مادر به خوبی مراقبت می شود.

* با توجه به ویژه بودن طرح نظام آموزشی این حوزه، رتبه علمی و فعالیت های پژوهشی طلاب مدرسه خواهران مشکات اندیشه را چگونه ارزیابی می کنید؟

در راستای ارتقاء مهارت های علمی و پژوهشی، در دو بخش آموزش نظری و کارگاه علمی جلسات متعدد و مفیدی برگزار شده است. الحمدلله وضعیت طلاب در بخش پژوهش نیز قابل قبول است و برخی از طلاب این مدرسه که در جشنواره علمی علامه حلی ضور فعال داشتند، مورد تقدیر واقع شدند.

البته با توجه به برخی شرایط خاص جشنواره ها طبیعتاً همه طلاب امکان حضور در مسابقات علمی را ندارند ولی این سبب نشده تا فعالیت های پژوهشی در مدرسه کمرنگ شود و ما این موضوع را در پایان نامه های طلاب به صورت جدی پیگیری می کنیم.

* برای این که خواهران طلبه و محصل علوم دینی بتوانند در جامعه، حضور فرهنگی واجتماعی موثر و روشنگرانه داشته باشند، چه طرح و پیشنهادی دارید؟

در حال حاضر این که برخی طلاب نمی دانند بعد از اتمام درس چه باید بکنند ناشی از بی انگیزه بودن، نابلدی و عدم توانایی در به کارگیری آموخته ها در عرصه تبلیغ است. از این رو داشتن انگیزه قوی، با برنامه بودن، هدف داشتن و مجهز بودن به مهارت های تبلیغی نقش موثری در اثرگزاری تبلیغی دارد.

بنا بر این ایجاد فضای رقابت علمی، برگزاری کرسی های آزاد اندیشی، مجهز ساختن طلاب به مهارت های تبلیغی روز، معرفی عرصه های جدید فعالیت های تبلیغی و پژوهشی، معرفی چهره های موفق حوزوی، معرفی روش ها و ایده های نو و بدیع، آشنایی با علوم روانشناسی و جامعه شناسی، تسلط به تاریخ اسلام، داشتن اخلاق اسلامی و توانمندی در ارتباط خوب با مردم، داشتن سعه صدر در مواجه با ناملایمات، آشنایی با شبهات به روز، آشنایی با فضای ادبی جامعه مثلا آگاهی از این که الان جوانان ما بیشتر چه رمان هایی را می خوانند یا بیشتر چه نوع فیلم هایی را می بینند و نظایر این مسائل در ایجاد انگیزه بخشی به طلاب مؤثر خواهد بود زیرا وقتی طلبه ای این موارد را شناخت و آگاهی یافت، مورد پذیرش جوانان و مردم جامعه واقع خواهد شد.

* الگو بودن حضرت زهرا(س) را برای زنان عصر حاضر به ویژه مبلغات حوزه علمیه به عنوان نشردهندگان دین و تبیین سیره اهل بیت(ع)، چگونه ارزیابی می کنید؟

بهترین الگوهای عملی و نمونه یک بانوی مسلمان به معنای واقعی کلمه، حضرت زهرا و حضرت زینب سلام الله علیهما هستند و معرفی ابعاد علمی، معنوی و سجایای اخلاقی آن بزرگواران می تواند در رشد و ارتقاء علمی و معنوی اساتید و طلاب حوزه بسیار راه گشا باشد.

مثلا حضرت زهرا(س) در عین حال که مادری نمونه برای فرزندانشان، دختری نمونه برای پدرشان و همسری نمونه برای امیرالمؤمنین(ع) بودند، در عرصه های نظامی نیز در پشت جبهه به سربازان مجروح سپاه اسلام کمک می کردند و با حضور در مسجد و پاسخ به سوالات فقهی بانوان مشارکت اجتماعی فعالی در جامعه اسلامی داشتند و همه این ها در حالی بود که حضرت با رعایت همه موازین شرعی، منزلت و جایگاه یک بانوی مسلمان را به درستی حفظ کردند تا الگویی برای همه بانوان مسلمان باشند.

* با توجه به قرار داشتن حوزه علمیه خواهران مشکات اندیشه در منطقه مسکونی، این حوزه برای بانوان و اهالی محل چه برنامه ها و خدمات فرهنگی را ارائه می کند؟

موقعیت کنونی مدرسه علمیه طوری است که بیشتر خانواده ها از لحاظ مالی متمول و ثروتمند هستند؛ اما متاسفانه یک ضعف فرهنگی و دینی هم در این محله و اطراف آن حاکم است و این امور رسالت فرهنگی و تبلیغی ما را بسیار سنگین کرده است. یکی از برکات حضور مدرسه علمیه در این محل احیاء ارزش های دینی و اسلامی به ویژه عفاف و حجاب بود و طلاب و مبلغات ما سعی دارند با رفتار اسلامی و دوستانه دختران محل را با احکام و موازین شرعی آشنا سازند.

همچنین برگزاری جشن ها و مراسمات عزاداری اهل بیت(علیهم السلام) تاثیر بسیار خوبی در ارتقاء معنوی و آگاهی دینی اهالی محل داشت. البته اوایل از برنامه های ما استقبال نمی کردند و حتی غذاهای نذری ما را هم قبول نمی کردند! ولی به مرور و بعد از مشاهده نوع رفتار و اخلاق حسنه طلاب، نگرش بسیار خوب و مثبتی پیدا کردند و امیدواریم بتوانیم با دیگر برنامه های تبلیغی و تربیتی نقش خود را در هدایت فکری و دینی مردم منطقه به نحو احسن ایفا کنیم.

از دیگر خدمات مدرسه علمیه به اهالی محل ایجاد مهدکودک برای کودکان و ارائه خدمات مشاوره ای است. هم اکنون بهترین و خبره ترین اساتید مشاوره در حوزه علمیه خواهران مشکات اندیشه حضور دارند و همه طلاب می توانند از برکات مشاوره ای این اساتید بهرمند شوند. برای اهالی محل نیز اعلام کرده ایم که می توانند با 50 درصد تخفیف از خدمات مشاوره ای حوزه علمیه استفاده کنند.

* به عنوان سوال پایانی، بهترین خاطره ای که از دوران تحصیلی یا مدیریتی خود داشته اید، کدام است؟

وقتی به عنوان مسئول فرهنگی دانشجویان خارجی مقیم ایران فعالیت داشتم، با یک دانشجوی خانم چینی که از اساتید موسیقی در کشورش بود و قصد داشت درباره موسیقی ایرانی مطالعه و تحقیق کند آشنا شدم. او ابتدا باید در دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) زبان فارسی را می آموخت تا بتواند مطالعه خود را در زمینه موسیقی ایرانی شروع کند.

البته بین زبان فارسی و زبان چینی خیلی دوری وجود دارد و آموزش زبان برای هر دو طرف بسیار سخت است. به هر حال به مناسبت حضور فرهنگی ام در بین دانشجویان خارجی، رابطه خوبی با این خانم چینی داشتم و او هم نسبت به بنده اظهار محبت می کرد. در یکی از اردوهای فرهنگی که برای همه دانشجویان خارجی برگزار شده بود، به او پیشنهاد دادم تا در محفل انس با قرآن کریم که در حال برگزاری است شرکت کنیم او هم قبول کرد و با من آمد. وقتی وارد جلسه شدیم در گوشه ای نشستیم تا به قرائت قاریان قرآن که به نظرم آقای منصوری هم حضور داشتند و با قرائت بسیار عالی تلاوت می کردند، دقایقی گوش کنیم.

بنده یک دفعه متوجه شدم این خانم چینی با هیجان بسیار زیاد و با صدای بلند می گفت وای استاد! وای استاد حبیبی! و همین طور ادامه داشت و من برای این که فضای مجلس به هم نریزد، سریع دستم را جلوی دهانش گرفتم و او را بیرون آوردم و سؤال کردم که علت این کارش چه بود. او با شور و هیجان خاصی گفت وقتی داشتم تلاوت را گوش می کردم متوجه شدم اولاً همه مهارت ها و فن های موسیقی در موقع تلاوت آیات به درستی و زیبایی فوق العاده ای رعایت می شود، دوماً در خود آیات نیز فنون موسیقی وجود دارد که در اصطلاح موسیقی به آن نت می گویند و این برای من خیلی شگفت انگیز و جالب است.

بعدها همین اعجاز بلاغت و فصاحت قرآن کریم سبب شد تا او که یک دختر بی دین و بی مذهب بود، مسلمان شود و بعد از تحقیقات و آشنایی با مذاهب اسلامی، مذهب تشیع را انتخاب کند.

گفتگو: مهدی زارعی