طیبه توکلی، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، ضمن تسلیت فرارسیدن سالروز شهادت امام محمد تقی(ع) با بیان این که حضرت جواد الائمه(ع) پس از شهادت مظلومانه امام رضا(ع) در سن 9 سالگی به امامت رسیدند، اظهار داشت: به همین جهت ما ایشان را به عنوان جوان ترین امام شیعه می شناسیم که این ویژگی جوانی در ابعاد مختلف می تواند الگو و اُسوه ای برای نسل جوانی باشد که حقیقتاً می خواهند رهروی صادقی برای راه و سیره نورانی حضرت باشند.

سن پایین امام جواد(ع) و ایجاد شک و شبهه در میان برخی شیعیان

وی همچنین افزود: از جمله مباحث کلامی مهمی که مربوط به امامت در جامعه آن روز مطرح شد این مساله بود که آیا به راستی ممکن است کسی پیش از سن بلوغ، امامت و رهبری جامعه را عهده دار شود و این مساله اعتقادی که مصداق اولین آن وجود مبارک امام جواد (ع) بود نگرانی هایی را حتی در میان پیروان اهل بیت(ع) پدید آورد و آنان را دچار اضطراب و پراکندگی ساخت.

وی گفت: در آن ایام برخی به سراغ عبدالله بن موسی برادر امام رضا(ع) رفتند و چون وی را در پاسخگویی به سؤالات خویش ناتوان دیدند، او را ترک کردند. عده ای نیز در این میان به واقفی ها پیوستند و برخی هم به امامت احمد بن موسی(ع)  برادر امام رضا (ع) معتقد شدند؛ پایه و مبنای استدلال همه این ها، سن کم امام محمد تقی(ع) بود؛ چرا که آنان بلوغ را شرط احراز منصب امامت می دانستند.

عضو انجمن تاریخ پژوهان حوزه علمیه قم همچنین بیان داشت: البته در این میان بعضی از شیعیان و محبان به منظور پیدا کردن حقیقت راهی مدینه منوره شدند تا از نزدیک با امام خویش آشنا شوند و به این وسیله از نگرانی بیرون بیایند. آنان در نهایت با طرح سؤالات فراوان و پاسخ صحیح از حضرت جواد(ع) به امامت ایشان یقین پیدا کردند.

ماجرای یحیی بن اکثم و شهادت عصا به امامت حضرت جواد(ع)

وی گفت: در همین خصوص نقل است که یحیی بن اکثم در حرم رسول الله (ص) با امام جواد(ع) برخورد کرد و مسائلی از ایشان پرسید و در خاتمه صحبت هایش نیز گفت: می خواهم درباره مساله ای از شما بپرسم اما خجالت می کشم که حضرت فرمود: پیش از آن که تو بپرسی من خبر می دهم. تو می خواهی از امام زمان  بپرسی. گفت: به خدا سوگند همین است. امام (ع)فرمود: بدان که من همان امام زمان هستم.یحیی بن اکثم دوباره گفت: پس نشانه و علامتی نشان بدهید که عصایی که در دست امام بود به سخن درآمد و گفت: "او مولای من و پیشوای این زمان و حجت خداست".

کرامات امام جواد(ع) ؛ تحکیم بخش اعتقادات مردم

این محقق و تاریخ پژوه حوزوی همچنین با بیان این که اساساً یکی از راه های هدایت جامعه و ابهام زدایی از اذهان مردم توسط امامان شیعه ما ، ابراز کرامات از سوی آنان بوده است، افزود: البته با مراجعه به تاریخ شیعه در می یابیم که از امام جواد (ع) کرامات فراوانی نقل شده که بیشتر آن ها البته به منظور تحکیم عقاید مردم بوده است چه آن که انجام کار خارق العاده و کرامت از نشانه های امامت و جانشینی امامان پس از پیامبر اکرم (ص) به شمار می رفته است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال عماره بن زید می گوید: از امام جواد(ع) سوال کردم که نشانه امام چیست که ایشان فرمود: نشانه امامت به این است که توانایی این کار را داشته باشد، سپس دستش را بر روی سنگی نهاد، به گونه ای که آثار انگشتانش در آن سنگ نمایان شد و دیدم که آن حضرت آهن را بدون آن که گداخته باشد کشید و با انگشترش بر سنگ مهر زد؛ البته باید توجه داشت که کرامات جواد الائمه(ع) عموماً برای نجات دوستان و شیعیان از چنگ دستگاه ظالم و آزاد کردن آنها از زندان بوده است.

چرایی ازدواج امام نهم با دختر مأمون

توکلی در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: مامون عباسی پس از شهادت آقا امام رضا(ع) و به ظاهر برای عوام فریبی می خواست از جوادالائمه (ع) دل جویی کند و از این رو پیشنهاد ازدواج با دخترش ام الفضل را به حضرت داد که در واقع نوعی اجبار کردن ایشان به این کار بود و امام جواد(ع) نیز به جهت مصلحت شیعیان و مسلمانان این مساله را قبول کردند،  اما در طول زندگی با دختر مأمون اجازه ندادند که اهداف خلیفه ظالم دستگاه عباسی به این واسطه تحقق یابد.

وی همچنین افزود: البته مامون با نیرنگی خاص خود از هیچ تلاشی برای ضربه زدن به جایگاه امام محمد تقی(ع) در نزد افکار عمومی زمانه دریغ نمی کرد چنان که در کتاب "المناقب" ابن شهرآشوب به این مساله اشاره شده که این خلیفه قدرتمند عباسی به هر شکل و حیله ای می خواست که در منظر عمومی، جواد الائمه(ع) را همچون خودش فردی اهل مسایل دنیوی و متمایل به امور فسق و لهو و لعب نشان دهد و حال آن که هیچ گاه به این هدف شوم خود نرسید.

واکنش جواد الائمه(ع) به فتنه انگیزی همسر خویش

عضو هیئت علمی جامعه الزهرا(س) بیان داشت: نقل است که وقتی مامون می خواست دخترش ام فضل را به خانه حضرت بفرستد، دستوری صادر کرد مبنی بر این که جمع قابل توجهی از زیباترین کنیزان در مراسم دامادی حاضر شده و با جام های خاص و گران قیمت به استقبال ایشان بروند که حضرت در آن جا هیچ توجهی به کار و رفتار آن کنیزکان نداشت و همگان دیدند که امام جوان چقدر به این مسایل سخیف و ابتذال آلود بی توجه و بی رغبت است. البته از این دست طرح ها و نقشه ها در طول زندگانی کوتاه حضرت کم نبوده اما مامون به خواست خدا در رسیدن به اهداف خود همواره ناکام می ماند.

چرا به امام نهم ، "جواد" و "تقی" می گوییم؟!

وی با بیان این که معمولاً ما امام نهم را به دو صفت و ویژگی بارز " جواد " و " تقی " می شناسیم، گفت: جواد ریشه اش به کلمه "جود" برمی گردد که به معنای بخشش است و از این رو معنای تحت اللفظی جواد یعنی بخشنده که خود از اوصاف پروردگار عالم است و علمای اخلاق بیان می دارند که منظور از جود آن صفتی است که دارنده آن در برابر چیزی که می بخشد، به هیچ وجه انتظار جبران ندارد و البته این صفت در بین همه ائمه (ع) وجود داشته اما در سیره و زندگی حضرت جواد(ع) معنا و تبلور خاص تری پیدا کرده است.

وی خاطرنشان کرد: امام محمد تقی(ع) به تصریح مکرر راویان موثق شیعی و اسلامی از‌‌ همان دوران کودکی  در جامعه زمان خویش به ایثار و بخشندگی شُهره ودند و حتی در روایتی آمده که از همان دوران طفولیت نیز، جمع قابل توجهی از نیازمندان در مقابل منزل حضرت اجتماع می‌کردند تا از ایشان حاجتی بخواهند و هیچ گاه نیز از درب منزل امام جواد(ع) نااُمید برنمی گشتند که این موضوع نیز خصیصه همه معصومین(ع) و خاندان مطهر این بزرگواران است که به اذن الهی چه در دنیا و چه در آخرت ، هوای نیازمندان و مستمندان مادی و معنوی را دارند و آن ها را زیر پر و بال پرمحبت خویش می گیرند.

وی افزود: یکی دیگر از القاب بسیار مشهور حضرت، "تقی" است و شخصی را متقی و با تقوا می گویند که در درونش نیروی بازدارنده ای از گناه و معصیت داشته باشد به شکلی که برای او این حالت ، به یک ملکه نفسانی تبدیل شده باشد تا وی را در برابر شهوات و معاصی ، مصون و محفوظ نگاه دارد. البته امام جواد(ع) به جهت مقام عصمت از این مسایل بری بوده اند منتهای مراتب تقوای بالای ایشان باعث شده که در تاریخ یکی از القاب معروف حضرت تقی باشد.

تقوا و جود و بخشش؛ لازمه اصلاح سبک زندگی

توکلی همچنین تاکید کرد: ما چنانچه به آیات نورانی قرآن دقت کنیم ، به خوبی متوجه می شویم که از منظر کلام وحی ، تقوا نور الهی است که هر جا زمینه ظهور و بروز پیدا کند، موجب جوشش علم و معرفت و بصیرت می شود؛ امروزه به ویژه ما به مساله تقوا و پرهیز از گناهان و معاصی برای اصلاح سبک زندگی افراد جامعه علی الخصوص نسل جوان نیاز جدی داریم.

وی گفت: این که گفته شد امام جواد(ع) به عنوان جوان ترین امام معصوم ، بهترین الگوی نسل جوان است یکی از دلایل و خاستگاه های آن به خاطر بحث تقوامداری در زندگی است که چگونه می توان از سیره حضرت و کلام گهربار ایشان برای مزین شدن به گوهر بی مثال تقوا استفاده کرد و به این وسیله سعادت دنیا و آخرت را برای خود فراهم آورد.

عضو انجمن تاریخ پژوهان حوزه علمیه قم همچنین اضافه کرد: البته تقوا داراى شاخه‏های مختلفی است که از آن جمله می توان به مواردی چون تقوای اقتصادی، تقوای سیاسی و اجتماعی، تقوای اخلاقی و نیز تقوای جنسی اشاره کرد و تقوا گوهری است که باعث آزادگی انسان از هر نوع تقیدی به غیر از بندگی خدا می شود و لذا انسان متقی در برابر شهوات و گناهان و وسوسه های شیطانی، تسلیم نمی شود و به این خاطر از راه مستقیم منحرف نمی گردد.

۳۱۳/۸